انتشار اوراق برای بورس؛ تيغ دولبه

اخبار بازار ایران؛ محمدسیاح – البته در حالت عادی و عرضه به اندازه و مدیریت شده اوراق اتفاق معقولی است، اما در سال گذشته دولت با سوءاستفاده از استقبال مردم از بازارسرمایه و اعتماد سهام‌داران با عرضه این اوراق به تامین مالی برای جبران کسری بودجه خود پرداخت و همین موضوع سبب شد تا دولت بیش‌ازحد و بدون‌مدیریت و کنترل این اوراق را به‌فروش برساند و در نهایت با افزایش نرخ بهره‌بانکی بازار را در وضعیت سقوط قرار داد.

در اصل، انتشار اوراق مالی اسلامی یکی از ابزارهای تامین مالی است که می‌تواند با کنترل نقدینگی، آثارتورمی در جامعه را کاهش دهد. موضوعی که با نزدیک‌شدن به روزهای عرضه این اوراق در بورس این نگرانی را به‌وجود آورده که آیا  دولت با استفاده از این اوراق به تامین مالی خود خواهد پرداخت و اتفاقات سال گذشته تکرار خواهد شد یا از آن در راستای تامین منابع مالی صنایع و جهش تولید بهره‌گیری خواهد کرد؟

  فرصت‌هایی بــرای ســرمــایه‌گـذاری

همایون دارابی، کارشناس بازارسرمایه در این رابطه به «آرمان‌ملی» گفت: «انتشار اوراق اقدامی است که در بازارهای مالی به‌ویژه برای راه‌اندازی بازاربدهی انجام‌ می‌شود، مساله‌ای که وجود دارد این است که اولا در بازاربدهی باید سهم بخش خصوصی را رعایت کنیم و دوم در کنار آن نرخ این اوراق‌ها را با توجه به اینکه پشتوانه دولتی داشته و ریسک پایینی دارد را به‌گونه‌ای مهار کنیم که از یک طرف قیمت‌ نرخ آنها بالا نباشد و از طرف دیگر باعث نشود که فرصت‌های سرمایه‌گذاری در اقتصاد از بین برود.» او ادامه داد: «یعنی همه منابع به‌سمت بخش مالی بیاید و صف خرید اوراق تشکیل شود. باید منتظر باشیم ببینیم که نرخ‌های پایه چگونه خواهد بود؛ این هم آزمونی برای کمیجانی، مسئول جدید بانک‌مرکزی است و باید صبر کنیم تا ببینیم ساختار مالی و پولی کشور ما را به‌گونه‌ای هدایت خواهد کرد تا موجب بروز یک شوک یا پدیده نرخ بهره‌ای جدید در اقتصاد باشد یا نه.» دارابی اضافه کرد: «اگر کمیجانی بتواند بازارمالی را به‌گونه‌ای کنترل کند که سرعت کاهش نرخ بهره بیشتر شود یا نه که اگر این روند ادامه پیدا کند هم برای روند اقتصاد خوب خواهد بود و هم برای فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های دیگر از جمله تولید و بازارسرمایه».

  اشتغالی که از بین می‌رود

این کارشناس بازارسرمایه ضمن تایید این موضوع که انتشار اوراق اتفاق خوبی است به‌شرطی که کنترل و مدیریت شده باشد، ادامه داد: «دقیقا؛ به‌هرحال اوراق ابزار بدهی بسیار قوی‌ای است، اما باید اصول آن هم رعایت شود. یعنی زمانیکه عنوان اسلامی را هم برایش انتخاب می‌کنیم باید به‌طور مشخص مسائل مربوط به شرعیات را هم رعایت کنیم. به‌ویژه اینکه انتشار آنها صرف پروژه سودآوری باشد که از محل سود آنها نرخ بهره پرداخت شود.» او افزود: «یعنی حتی اگر دولت الان هر سال نرخی را پرداخت می‌کند مطمئن باشد که می‌تواند از آن پروژه‌ها اصل پول را بردارد و به‌گونه‌ای نباشد که اوراق صرف پروژه‌‌ای بشود یا نشود یا صرف هزینه جاری شود که در این صورت می‌تواند مشکلاتی را به صورت شرعی هم ایجاد کند، امیدوارم که از نظر رعایت اصول هم مورد تاکید هم کمیته فقهی بانک‌مرکزی و هم کمیته فقهی بازارسرمایه باشد.» دارابی در پاسخ به این سوال که این نگرانی وجود دارد که با توجه به سابقه‌ای که در سال گذشته از انتشار اوراق بوده، امسال هم اوراق به بازار آسیب بزند؛ آیا باید نگران این موضوع باشیم، توضیح داد: «متاسفانه پارسال حجم اوراق منتشرشده بسیاربالا بود و توام با آن نرخ بهره را هم افزایش داد؛ یعنی ما با دو پدیده هم حجم بسیار زیاد اوراق و هم نرخ بالا مواجه بودیم. این حالت باعث می‌شود فرصت‌های سرمایه‌گذاری در اقتصاد از بین برود. یعنی اگر یک نفر ببیند که می‌تواند به‌راحتی اوراق ۲۵ درصدی بخرد و پولش را صرف این اوراق کند دیگر ساختمان‌سازی نمی‌کند، در طرح‌های توسعه معدنی شرکت نمی‌کند و کار تولیدی نخواهد کرد حتی در بورس هم سرمایه‌گذاری نمی‌کند.» او گفت: «به همین دلیل اشتغال و سرمایه تحت‌خطر قرار می‌گیرد یعنی فعالیت‌های سرمایه‌بری که ایجاد اشتغال می‌کنند کاملا در معرض خطر قرار می‌گیرند و به همین دلیل باید شکلی از مهندسی اقتصادی را داشته باشیم تا علاوه بر اینکه انتشار اوراق می‌تواند منفعتی برای کل اقتصاد به‌ویژه در مورد دولت داشته باشد، واقعا صرف کارها و پروژه‌هایی شود که اشتغال را راه بیندازد و به‌گونه‌ای مدیریت شود که حواشی آن برای اقتصاد پررنگ نباشد یا اصلا وجود نداشته باشد.»

  بخش عمرانی اولویت هزینه‌کرد

دارابی در پاسخ به این سوال که این عرضه چقدر به بازار کمک می‌کند، اضافه کرد: «به‌هرحال این اتفاق منابعی را جمع می‌کند و باید ببینیم که این منابع از کجا تامین می‌شود، امیدواریم این منابع مربوط به بخش‌های اقتصاد نباشد. به‌هرحال باید به‌گونه‌ای مدیریت شود که منابعی که در بانک‌ها ذخیره شده با نرخی جذب شود. البته تاکید می‌کنم باید حجم اوراق، نرخ بهره و محل هزینه‌کرد آن مشخص باشد.» این کارشناس بازار سرمایه توضیح داد: «نهادها مالی و افرادی که سرمایه بسیار بالایی دارند می‌توانند این اوراق را تهیه کنند ولی معمولا این اوراق توسط نهادهای مالی خریداری می‌شود. درآمدهای حاصل از فروش این اوراق باید براساس طرح توجیحی فروش اوراق هزینه شود منتهی امیدواریم صرف پروژه‌های عمرانی شود که البته در گذشته انحرافات زیادی را داشته است. لازم به ذکر است که درآمدهای حاصل از فروش اوراق به حساب نهاد صادرکننده که همان بانک‌مرکزی و دولت است وارد خواهد شد و امیدوارم این پول صرف پروژه‌های مولد و عمرانی شود نه هزینه‌های جاری که در آن صورت می‌تواند دولت را بدهکارتر کند.» بازار اکنون سرشار از اخبار مثبت مانند نزدیکی به فصل مجامع شرکت‌ها، تثبیت نرخ دلار، امیدواری به مهار کرونا و افزایش تقاضای جهانی در حوزه موادمعدنی‌وپایه است که قرارگرفتن این مسائل در کنار یکدیگر نویدبخش آمادگی بازار برای صعودی دوباره است.

 منبع: آرمان ملی