برنامه‌های وزیر جوان
موبنا – این موضوع پس از معرفی وی از سوی رئیس‌جمهوری به بیانیه‌های حمایت‌آمیز برخی شرکت‌های خصوصی، تعدادی از نهادهای صنفی و تعدادی از مدیران این وزارتخانه تغییر مسیر داد. با این‌حال مدیر ۳۵ ساله فعلی شرکت ارتباطات زیرساخت که حالا به عنوان جوان‌ترین عضو کابینه پیشنهادی شهره است، در میان انتقادها و تمجیدها برنامه‌ای را هم منتشر کرده که نمایانگر دیدگاه او برای مدیریت یکی از مهم‌ترین وزارتخانه‌های دولت دوازدهم است.
میراث واعظی
بخش نخست برنامه جهرمی برای وزارت ICT به توصیف وضعیت موجود اختصاص دارد اما از آنجا که او خود یکی ازمدیران ارشد ارتباطی دولت یازدهم بوده، می‌توان بخشی از عملکرد وزارت ارتباطات (به‌خصوص در حوزه زیرساخت) در چهارسال گذشته را به‌عنوان معیار ارزیابی و برنامه آینده خود او نیز در نظر گرفت. چهارسال قبل در همین روزها محمود واعظی برنامه خود را برای به‌دست گرفتن مدیریت وزارت ارتباطات منتشر کرد.
محورهای پنج‌گانه اصلی برنامه واعظی
وی «کیفیت زندگی شهروندان و توسعه خدمات»، «توسعه ارتباطات روستایی و مناطق محروم»، «ارتقای تحقیق و توسعه فناوری‌های بومی» و «تقویت و گسترش ارتباطات و حضور موثر در مجامع بین‌المللی» را به‌عنوان محورهای پنج‌گانه خود ارائه کرد. واعظی در همان آغاز راه روی توسعه افزایش پهنای باند و افزایش تعداد کاربران اینترنت به‌عنوان یکی از راهبردهای رسیدن به اهدافش تاکید کرد؛ موضوعی که احتمالا یکی از نقاط موفق کارنامه‌اش نیز به‌حساب می‌آید. طی دوران وزارت واعظی او به‌خاطر افزایش پهنای باند بین‌الملل تا گرفتن کارت زرد مجلس پیش‌رفت با این حال رفع انحصار از نسل‌های موبایل و رشد پهنای باند در کنار هم باعث ایجاد تحول بزرگی در بخش ارتباطی کشور و به دنبال آن فرصت رشد کسب وکارهای نوپا (استارت‌آپ‌ها) شد.
بخش قابل‌توجهی از انرژی سال‌های نخست وزارت واعظی – با توجه به تاکید دولت بر رشد شاخص‌های اشتغال – صرف ایجاد مسیر ایجاد شغل مستقیم در این حوزه شد اما به تدریج او متوجه شد که برای ایجاد شغل در حوزه ICT دنبال کردن سیاست تولید اپلیکیشن مسیر مناسبی نیست. در واقع واعظی و مدیرانش متوجه شدند توسعه زیرساخت‌ها و فراهم کردن بستر فنی مناسب به‌طور خودکار باعث ایجاد کسب و کارهای نوپایی شده که باعث رشد اشتغال شده‌اند و این همان کلیدی بود که آنان به دنبالش می‌گشتند. تنها طی چهارسال گذشته حدود ۵۰ شتاب‌دهنده استارت‌آپی و ده‌ها صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه پا به میدان گذاشته‌اند. بر اساس آمار مرکز توانمندی و تسهیلگری کسب وکارهای نوپا بیش از ۱۲۰۰ رویدادمرتبط با استارت‌آپ‌ها طی نزدیک به دو سال اخیر در سراسر کشور برگزار شده و چند صد استارت‌آپ در این میان ایجاد شده که برخی از آنها حالا نمونه‌های قابل مثال کسب‌وکارهای موفقند.
در نیمه دوم وزارت واعظی که همزمان با شروع مدیریت جهرمی بر شرکت زیرساخت بود، سیاست توسعه پهنای باند داخلی و تلاش برای توسعه تولید محتوای داخلی مبنا قرار گرفت، هرچند در این میان به‌نظر می‌رسید برخی سیاست‌گذاری‌ها و مقررات‌گذاری‌های شتاب‌زده مسیر دولت را برای رسیدن به این هدفش دشوار کرد. در یکی از آخرین نمونه‌ها مقررات‌گذاری در زمینه فروش اینترنت نامحدود تنها طی چند روز به دلیل مخالفت‌های گسترده کاربران کنار گذاشته شد که البته این موضوع با درخواست جهرمی از واعظی اتفاق افتاد. محمود واعظی البته به وعده‌های رئیس‌جمهوری در آغاز راه برای بازگشایی شبکه‌های اجتماعی فیلترشده چندان عمل نکرد و این در حالی بود که طی چهارسال گذشته دولت در کمیته فیلترینگ دست بالا را داشت، البته او در مقابل تا حد توان در برابر توسعه فیلترینگ بی حدو حسابی که سال‌های قبل از آن جلوی کاربری مناسب اینترنت را گرفته بود، مقاومت کرد و همین یکی از نقاط قوت او به‌حساب می‌آید.
برنامه جهرمی
جهرمی برنامه خود را از تعریف فناوری اطلاعات و ارتباطات آغاز می‌کند؛ از جایی که به قول او دیگر ارتباطات و فناوری اطلاعات هدف به حساب نمی‌آیند بلکه با ظهور فناوری‌های عمومی نحوه اداره حکومت، روند فعالیت کسب وکارها، چگونگی مشارکت سیاسی شهروندان و طرز نگاهشان به انسجام اجتماعی متحول شده است. جهرمی برنامه خود را با تحلیل وضع موجود و با نگاهی به اسناد بالادستی و سپس تدوین چشم‌انداز، استراتژی کلان و خرد و سیاست‌های اجرایی تنظیم کرده است. از نگاه جهرمی مهم‌ترین فناوری‌های عصر انقلاب دیجیتالی شامل: اینترنت اشیا، بیگ‌دیتا، رایانش ابری، فناوری‌های جدید موبایل و هوش مصنوعی هستند.
او در ادامه به تعریف ارتباطات و فناوری اطلاعات از منظر OECD در تدوین برنامه ششم اشاره می‌کند و حجم بازار ایران در چهار بخش محصولات الکترونیکی، مخابرات، نرم‌افزار و فناوری اطلاعات و کاربردها را بالغ بر ۳۶۰ هزار میلیارد ریال در سال ۹۵ برآورد می‌کند. بر اساس این تحلیل سهم بازار مخابرات ۷۲ درصد، سهم بازار فناوری اطلاعات و کاربردها و محتوا ۱۹ درصد و دو بخش دیگر مجموعا ۹ درصد (۵/ ۸ درصد محصولات الکترونیکی، نوری و کامپیوتری و حدود نیم درصد انتشار نرم‌افزار)است. جهرمی به چهار عامل به‌عنوان عوامل بحرانی پیش روی توفیق در بخش ICT اشاره می‌کند. او عدم توسعه زیر بخش فناوری اطلاعات و محتوای بومی متناسب با زیربخش مخابرات، عدم توسعه لایه دسترسی در زیربخش مخابرات، ضعف مهارتی نیروی انسانی در توسعه کاربرد فناوری اطلاعات و در نهایت پایین بودن سرعت و کیفیت خدمت پهن‌باند و بالا بودن قیمت آن را به‌عنوان این چالش‌ها مطرح می‌کند.
در برنامه جهرمی روابط بین‌المللی پس از اجرای برجام، نیروی جوان در فضای مجازی و توجه ویژه حاکمیت به بخش ارتباطات از جمله فرصت‌های این بخش عنوان شده است. اما شاید مهم‌ترین بخش این برنامه را تهدیدها تشکیل می‌دهند جایی که مخاطب را با نگاه و دغدغه‌های این وزیر پیشنهادی جوان آشنا می‌کند. او عدم تطابق نظام آموزشی و مهارتی با نیازهای روز و آینده را در صدر تهدیدهای این بخش قرار می‌دهد و سپس به پایین بودن سطح فناوری داخلی نسبت به متوسط جهانی اشاره می‌کند. نبود نظام حقوقی و مقرراتی مناسب برای رعایت مالکیت فکری و معنوی، تهدید حریم خصوصی با رشد انقلاب دیجیتالی و نبود بازار شفاف و مناسبات حقوقی برای فعالیت بخش خصوصی و کسب‌وکارهای نوین از دیگر تهدیدهای این بخش از نگاه جهرمی است. نگاه جهرمی به موضوعات آی‌تی از دو جنبه حائز اهمیت است. او برخلاف مدیران فعلی ارتباطی کشور که در صحبت‌هایشان نیروی جوان را همواره مهم‌ترین سرمایه کشور معرفی می‌کنند، بر فقدان مهارت مورد نیاز توسعه در بخش تکنولوژی تاکید می‌کند. تقریبا بخش عمده مدیران ارشد شرکت‌های تکنولوژی موضوع نبود نیروی متخصص را به‌عنوان چالش اصلی خود مطرح می‌کنند، تخصص‌هایی که برای ایجاد تحول‌های بنیادین در این حوزه و ساخت برندهایی در سطح ملی ضروری است. به نظر می‌رسد جهرمی که خود در یکی از فنی‌ترین شرکت‌های تکنولوژی مستقر بوده از نزدیک این محدودیت‌های دانشی نیروی انسانی را لمس کرده است.
جهرمی در این بخش البته بخش خصوصی و توسعه فضای کسب وکار آنها را در اولویت آخر قرار می‌دهد و از این جهت او را می‌توان به نوعی ادامه‌دهنده مدل مدیریتی دولت محور در بخش ارتباطات به حساب آورد اما نگاهی به بخش راهبردهای برنامه که بیندازیم می‌بینیم به صراحت اشاره‌ای به رفع انحصارطبیعی برای شکل‌گیری بازار رقابتی در توسعه شبکه دسترسی و همچنین شفاف‌سازی مناسبات بازار و مقررات‌زدایی و آزاد‌سازی رفع انحصار برای توسعه سرویس‌های نوین پهن‌باند می‌کند. او همچنین به ایجاد شرکت ترانزیت (انتقال) پهنای باند بین‌الملل و خدمات مرتبط جهت مشارکت و سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌های خصوصی و خارجی اشاره می‌کند، موضوعی که می‌تواند مشخص‌کننده این بحث باشد که احتمالا مدیر سابق شرکت زیرساخت (در صورت انتخاب وی به‌عنوان وزیر) می‌تواند به انحصار زیرساخت در بخش اینترنت ایران خاتمه دهد. مدیر شرکت زیرساخت بخش عمده اهداف خرد استراتژیک خود را به موضوعات دسترسی سریع‌تر و مناسب‌تر پهنای باند برای خانوارها (دسترسی به اینترنت ۲۰ مگابیتی) و کاهش هزینه پهنای باند اتصال شبکه‌های توزیع محتوای بومی اختصاص داده است.
مجموع برنامه‌های دیگر او شامل موضوعاتی است که بخشی از آنها هم اکنون هم در کشور اجرایی شده (اجازه ورود شبکه‌های جهانی تحویل محتوا یا CDN) یا حداقل جزو اهداف بوده مانند ارتقای نظام‌ها و زیرساخت‌های تنظیم مقررات و نظارت در بخش ICT. برنامه‌های وزیر پیشنهادی دولت در حوزه ارتباطات بدون اشاره تفصیلی به نقش اقتصادی این حوزه به پایان رسیده هرچند در لابه لای آن اشاراتی به موضوعات مرتبط به حوزه اقتصاد ICT شده است. جهرمی همچنین ترجیح داده موضوعات پرسروصدایی مثل فیلترینگ را در برنامه خود قرار ندهد، هرچند او هفته قبل از مذاکره با دادستانی برای بازگشایی یوتیوب در دانشگاه‌ها خبر داد. جهرمی در منظر اجتماعی نیز ترجیح داده مسیرهای ارتباطی خود را با مردم به‌طور مستقیم برقرار کند. از دو هفته قبل او اکانت توییترش را به راه انداخته و در آن مستقیما از سیاست‌ها و نوع نگاه و عملکردش در مقابل انتقادها و رویکردها دفاع می‌کند. او پیش از این نیز عضو اینستاگرام بود و به نظر می‌آید در صورت ادامه این رویکردها در نهایت انتظار می‌رود نگاه تازه‌ای را به بخش ارتباطات کشور تزریق کند هرچند بسیاری از کاربران به خود وی نوشته‌اند که امیدوارند این رویکرد شفاف تنها یک تاکتیک نباشد.
جایگاه جهانی ایران از لحاظ قیمت اینترنت
مهر: وزیر پیشنهادی ارتباطات در دولت دوازدهم، جایگاه جهانی ایران را از لحاظ قیمت مقرون به صرفه اینترنت موبایل و اینترنت خانگی اعلام کرد. به گزارش خبرنگار مهر، محمدجواد آذری‌جهرمی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی اینستاگرام نوشت: در حالی که قیمت اینترنت موبایل در ایران جزو ۱۰کشور به‌صرفه دنیاست، اما در شاخص قیمت اینترنت خانگی و ثابت، رتبه‌ای بهتر از ۹۰ نداریم. وی گفت: هنوز ۳۰ درصد از خطوط مسی تلفن قادر به ارائه سرعتی بیش از ۲ مگابیت در ثانیه نیستند. مدیرعامل فعلی شرکت ارتباطات زیرساخت تاکید کرد: به لحاظ شاخص کیفیت تجربه‌شده توسط کاربران، هرچند پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته‌ایم اما در عرصه ویدئو و بازی‌های رایانه‌ای هنوز جای کار داریم. معاون فعلی وزیر ارتباطات خاطرنشان کرد: ارتقای تکنولوژی اینترنت خانگی از ADSL به سایر تکنولوژی‌های به‌روزتر، به‌صرفه‌سازی قیمت و نیز بهبود کیفیت جزو برنامه‌های اصلی دولت دوازدهم برای فراهم‌سازی شرایط توسعه کسب و کارهای نوپاست.
منبع: دنیای اقتصاد | نویسنده: شهرام شریف