بازار جهانی نفت به واقعگرایی بازگشته است/ بزرگنمایی سناریوی مازاد عرضه
تحلیلگر بازار نفت و انرژی، با استناد به آخرین دادههای اوپک و گزارشهای بینالمللی اعلام کرد: بازار جهانی نفت در آستانه سال ۲۰۲۶ از فضای هیجانی فاصله گرفته و نشانههای «بازگشت به واقعگرایی» در آن قابل مشاهده است.
افشین جوان درباره آخرین وضعیت بازار جهانی نفت و آثار تصمیم اخیر اوپات، افزود: برخلاف روایتهایی که از مازاد بزرگ عرضه سخن میگویند، شواهد فعلی نشان میدهد بازار سال آینده در وضعیت «تعادل نسبی اما شکننده» قرار خواهد داشت و نقش اوپکپلاس بیش از هر زمان دیگری برای مدیریت این تعادل حیاتی است.
وی در توضیح چشمانداز بازار جهانی نفت در سال ۲۰۲۶ یادآورشد: فاصله معناداری میان دادههای واقعی و روایتسازیهای رسانهای ایجاد شده است. بخش مهمی از هیجانهای اخیر در بازار از برداشتهای نادرست درباره گزارش ماهانه اوپک ناشی شده و برخی رسانهها با تکیه بر سناریوهای بدبینانه، احتمال شکلگیری مازاد بزرگ عرضه را برجسته کردهاند، در حالی که دادههای رسمی اوپک تصویر متفاوتی ارائه میکند.
به گفته جوان، رشد ۱.۶ میلیون بشکهای تقاضای جهانی در سال آینده و رشد ۱.۳ میلیون بشکهای عرضه غیراوپک، نشان میدهد که بازار در مسیر تعادل حرکت میکند و ادعاهای مربوط به مازاد بزرگ، با اعداد و روندهای واقعی سازگار نیست.
قیمتها و رفتار محتاطانه بازار
این کارشناس و تحلیلگر نفت و انرژی در بخشی از تحلیل خود به وضعیت فعلی قیمتها اشاره کرد و گفت: نفت خام دبلیوتی آمریکا حدود ۵۹ دلار و نفت برنت دریای شمال نزدیک ۶۲.۸۷ دلار معامله میشود. این قیمتها با وجود بهبود روزانه، همچنان تحت تأثیر نگرانیها درباره تداوم مازاد در سالهای ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ قرار دارد.
وی افزود: اوپکپلاس در پاسخ به همین نگرانیها، سیاست تثبیت تولید در کوتاهمدت را در پیش گرفته تا بازار دچار شوک قیمتی نشود.
جوان با اشاره به گزارش هفتگی موسسه مورگان استنلی توضیح داد که موجودی جهانی نفت در هفته گذشته ۲.۵ میلیون بشکه کاهش داشته است. ذخایر نفت خام ۳.۱ میلیون بشکه کاهش یافته و ذخایر فرآوردهها ۶۰۰ هزار بشکه افزایش یافتهاند؛ این تغییرات نشان میدهد که با وجود فشار عرضه، بازار در حال طی مسیر تعدیل است. وقتی همزمان ذخایر اروپا، ژاپن و سنگاپور کاهش مییابد، به این معناست که فشار عرضه همچنان وجود دارد، اما کاهش ذخایر در بازارهای کلیدی به تعادل کمک میکند.
وی به تغییرات روزانه موجودیها اشاره کرد و اذعان داشت: برداشت روزانه ۴۵۰ هزار بشکه نفت خام در مقابل میانگین تاریخی بالاتر، نشان میدهد بازار وارد فاز مصرف محتاطانه شده، اما همچنان به سمت تعادل حرکت میکند.
جوان رفتار منطقهای ذخایر را نشاندهنده نبود توازن مدیریتشده توصیف کرد و ادامه داد: در آمریکا ذخایر ۶.۸ میلیون بشکه افزایش یافت، اما این افزایش با افت ذخایر در اروپا (۳.۸ میلیون بشکه)، ژاپن (۳.۱ میلیون بشکه) و سنگاپور (۲.۷ میلیون بشکه) خنثی شد. این الگو نشان میدهد که اثر مازاد عرضه با توزیع منطقهای ذخایر تعدیل شده است.
چرا سناریوی نفت ۳۰ دلاری واقع بینانه نیست؟
این کارشناس و تحلیلگر نفت و انرژی به سناریوی شناختهشده جیپیمورگان نیز اشاره کرد و گفت: این سناریو پیشبینی میکند که نفت برنت میتواند تا پایان ۲۰۲۷ میلادی به محدوده ۳۰ دلار سقوط کند.
جوان معتقد است که این سناریو بر فرض ادامه مازاد عرضه جهانی ۲.۷ میلیون بشکهای در روز و مبتنی بر رشد قوی تولید نفت شیل آمریکا، برزیل، گویان و قزاقستان است. اما این مفروضات تنها در صورتی محقق میشوند که تقاضا بهطور نامتعارف کُند شود و هیچ اختلالی در عرضه رخ ندهد. بنابراین احتمال تحقق این سناریو پایین قلمداد میشود.
وی یادآور شد: ۲ دوره تاریخی مازاد بزرگ، یعنی ۲۰۱۴–۲۰۱۶ و بحران ۲۰۲۰ میلادی، نشان دادند که بازار نفت نسبت به مازاد عرضه بیتفاوت نمیماند و ضربهگیرهای ساختاری مانند افت تولید شیل در قیمتهای پایین به سرعت فعال میشوند.
به گفته جوان، هرگونه تحلیل درباره سال ۲۰۲۶ بدون درنظر گرفتن ریسکهای ژئوپلیتیک ناقص خواهد بود. تحریمهای روسیه، احتمال اختلال در تولید ونزوئلا، نااطمینانی در آفریقا و تنشهای منطقهای در خاورمیانه، همگی میتوانند تعادل بازار را تغییر دهند. این عوامل بهویژه با توجه به ظرفیتهای محدود مازاد عرضه، میتوانند اثر منفی سناریوهای مازاد را کاهش دهند.
تبدیل چین؛ از ضربهگیر به عامل فشار
جوان، نقش چین در تحلیل بازار نفت و انرژی جهان را کلیدی برشمرد و توضیح داد: چین که در سالهای گذشته جذبکننده بخش قابلتوجهی از مازاد عرضه بود، اکنون با محدودیتهایی مواجه شده است. ازدحام پایانههای Sinopec، سهمیههای محدودتر پالایشگاههای خصوصی و افزایش ذخایر شناور به بیش از ۱۱۴ میلیون بشکه که موجب شده توان جذب مازاد این کشور کاهش یابد.
این کارشناس و تحلیلگر حوزه نفت و انرژی تاکید کرد که این تغییر میتواند فشار نزولی بیشتری بر بازار ایجاد کند، اگرچه هنوز تعیینکننده اصلی نیست.
وی در تحلیل آینده بازار نفت و انرژی بر این نکته انگشت گذاشت که ترکیب رشد کُند تقاضا و افزایش عرضه غیراوپک، زمینه شکلگیری مازاد را فراهم میکند، اما این مازاد با رفتار اوپکپلاس و مکانیسمهای خودتنظیمکننده بازار مدیریت خواهد شد.
جوان اضافه کرد: سناریوی محتمل بازار برای سالهای ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ محدوده قیمتی ۵۵ تا ۷۰ دلار است. این سناریو بر پایه فرض تعادل نسبی، نبود شوک بزرگ و همکاری نزدیک اعضای اوپکپلاس است.
این تحلیلگر در تشریح تصمیمات اوپکپلاس در نشست ۳۰ نوامبر ۲۰۲۵ اظهارکرد: تثبیت تولید برای سهماهه نخست ۲۰۲۶ پیام روشنی دارد، اوپکپلاس نمیخواهد در شرایط عدمقطعیت، ظرفیت مازاد خود را بیمورد مصرف کند.
وی افزود: تصویب سازوکار جدید ارزیابی ظرفیت پایدار تولید که قرار است تا سپتامبر ۲۰۲۶ نهایی شود، نشان میدهد اوپکپلاس بهدنبال شفافیت و ایجاد مبنایی قابل اتکا برای سهمیهبندی ۲۰۲۷ است.
جوان اعلام کرد که این تصمیمات موجب تثبیت نسبی بازار شده، هرچند نگرانی از مازاد عرضه همچنان در درجهای از بازار باقی است.
این تحلیلگر انرژی گفت: بازار جهانی نفت در سال ۲۰۲۶ در تعادلی ظریف قرار میگیرد. عواملی چون کندی رشد اقتصادی چین، تنشهای ژئوپلیتیک یا شوکهای غیرمنتظره میتوانند این تعادل را برهم بزنند، اما با تکیه بر دادههای واقعی، هماهنگی اوپکپلاس و پرهیز از واکنشهای عجولانه، امکان مدیریت این شرایط فراهم است.
