معجزه لاغری با جو دوسر! قدرتی مشابه مشهورترین داروهای چاقی، بدون عوارض!
دیگر نیازی به داروهای گران‌قیمت و پرعارضه لاغری نیست! محققان دریافته‌اند که یک ماده غذایی در دسترس و ارزان‌قیمت که احتمالا در آشپزخانه شما هم پیدا می‌شود، می‌تواند همان اثرات شگفت‌انگیز داروهای محبوب کاهش وزن را به صورت طبیعی در بدن ایجاد کند. این ماده غذایی قدرتمند چیست؟ جو دوسر!
اخبار بازار ایران؛ فرحناز زرین‌تیغ – شاید تصور کنید که فیبر غذایی موضوع چندان جذابی نیست، اما تحقیقات ۵۰ سال گذشته به خوبی نشان داده‌اند که فیبر برای سلامت روده بسیار مفید است. اکنون دانشمندان دریافته‌اند که فیبر خود یک اصطلاح کلی است و یک نوع خاص از آن که به وفور در یک صبحانه رایج یافت می‌شود، می‌تواند همان عملکردهای متابولیکی مفیدی را که آگونیست‌های GLP-1 مانند اوزمپیک انجام می‌دهند، بدون هزینه و عوارض جانبی آن‌ها، در بدن فعال کند.
فرانک دوکا، دانشیار دانشگاه آریزونا، در این باره می‌گوید: «ما می‌دانیم که فیبر مهم و مفید است؛ مشکل اینجاست که انواع مختلفی از فیبر وجود دارد. ما می‌خواستیم بدانیم کدام نوع فیبر برای کاهش وزن و بهبود هموستاز گلوکز مفیدتر است تا بتوانیم به جامعه، مصرف‌کنندگان و همچنین صنعت کشاورزی اطلاع‌رسانی کنیم.»
در مطالعه‌ای که توسط دوکا رهبری شد، محققان به تجزیه و تحلیل دقیق چگونگی تأثیر انواع مختلف فیبر بر میکروبیوتای روده پرداختند. میکروبیوتا نقش بسیار مهمی در نحوه پردازش غذا در سیستم گوارش ما ایفا می‌کند. آن‌ها پکتین، بتا گلوکان، دکسترین گندم، نشاسته و سلولز را که همگی فیبرهای گیاهی هستند، مورد بررسی قرار دادند و دریافتند که یکی از آن‌ها به طور خاص در مبارزه طبیعی با چاقی عملکرد بهتری از خود نشان داده است.
بسیاری از مطالعات قبلی، مانند مطالعه‌ای که رژیم غذایی پر فیبر را با رژیم غذایی غنی از غذاهای تخمیر شده مقایسه کرد، فقط به «فیبر» به عنوان یک واحد تغذیه‌ای واحد نگاه کرده‌اند. در حالی که به طور کلی، هر دو شکل محلول و نامحلول فیبر غذایی فواید گسترده‌ای برای سلامتی دارند – از ایجاد حس سیری گرفته تا کاهش سطح کلسترول خون – مجموع این اجزا بینشی در مورد پتانسیل آن‌ها برای کاهش وزن ارائه نکرده است.
در این تحقیق، محققان به سرعت بر روی یک نوع فیبر به نام بتا گلوکان تمرکز کردند. پیش از این نیز مشخص شده بود که این نوع فیبر در تعدیل هورمون‌های اشتها و سیری، پپتید YY (PYY) و پپتید شبه گلوکاگون-1 (GLP-1) نقش دارد. سال گذشته، مطالعه‌ای از دانشگاه کشاورزی فیصل‌آباد در پاکستان نشان داد که جو دوسر به طور خاص، که سرشار از بتا گلوکان است، بر این هورمون‌ها به گونه‌ای تأثیر می‌گذارد که برای مدیریت وزن مفید است.
در این مطالعه اخیر، محققان موش‌ها را به پنج گروه تقسیم کردند و به همه آن‌ها رژیم غذایی پرچرب و پر قند دادند. رژیم غذایی هر گروه همچنین شامل ۱۰ درصد سلولز (گروه کنترل)، پکتین، بتا گلوکان، دکسترین گندم یا نشاسته مقاوم بود. شاخص‌های سلامتی در طول ۱۸ هفته اندازه‌گیری شد و درصد افزایش وزن، توده چربی و توده عضلانی مورد ارزیابی قرار گرفت. آن‌ها همچنین تأثیر رژیم‌های غذایی بر سطح گلوکز خون را تا دو ساعت پس از مصرف غذا بررسی کردند.
آنچه آن‌ها دریافتند این بود که حیواناتی که رژیم غذایی حاوی ۱۰ درصد بتا گلوکان داشتند، علیرغم رژیم غذایی پرچرب و پر قند، به طور قابل توجهی وزن کمتری اضافه کردند و همچنین توده چربی کمتری داشتند، در حالی که حفظ توده عضلانی در آن‌ها به طور قابل توجهی بیشتر بود. این موش‌ها همچنین در طول دوره‌های ۲۴ ساعته، میزان مصرف انرژی پایدارتری را نشان دادند که از طریق حرکات آن‌ها اندازه‌گیری شد. گروه بتا گلوکان تنها گروهی بود که در طول ۱۸ هفته، بهبود حساسیت به انسولین و سطوح قند خون مفید را نشان داد.
تجزیه و تحلیل بیشتر نشان داد که حیواناتی که رژیم غذایی غنی از بتا گلوکان داشتند، نوعی میکروبیوتا را در بدن خود ایجاد کرده بودند که آن‌ها را برای تمام این پیامدهای مثبت سلامتی آماده می‌کرد و باکتری‌های روده و مولکول‌های تولید شده از طریق هضم را تغییر می‌داد. تصور می‌شود که این مولکول‌ها که به عنوان متابولیت شناخته می‌شوند، قطعه گمشده پازل در مورد چگونگی تشویق کاهش وزن توسط فیبر هستند. آن‌ها دریافتند که یک متابولیت به نام بوتیرات عامل اصلی این اثر است. بوتیرات، یک اسید چرب با زنجیره کوتاه است که توسط برخی باکتری‌های روده در فرآیند تخمیر فیبر تولید می‌شود و باعث تحریک ترشح GLP-1 می‌شود. ما اکنون می‌دانیم که GLP-1 نقش بسیار مهمی در انتقال حس «سیری» به مغز هنگام غذا خوردن دارد. داروهای سماگلوتید مانند اوزمپیک به طور مصنوعی این سناریوی روده-مغز را ایجاد می‌کنند، البته به روشی قوی‌تر که با همان نوع تخریب سریع مانند زمانی که به طور طبیعی رخ می‌دهد، مواجه نمی‌شود.
دوکا می‌گوید: «بخشی از فواید مصرف فیبر غذایی از طریق آزادسازی GLP-1 و سایر پپتیدهای روده است که اشتها و وزن بدن را تنظیم می‌کنند. با این حال، ما فکر نمی‌کنیم که تمام اثر آن باشد. ما فکر می‌کنیم که بوتیرات می‌تواند کارهای مفید دیگری نیز انجام دهد که مربوط به پپتیدهای روده نیست، مانند بهبود سلامت سد روده و هدف قرار دادن اندام‌های محیطی مانند کبد.»
پیش از این نیز نشان داده شده است که بوتیرات باعث القای سوزاندن چربی قهوه‌ای در موش‌ها می‌شود، که نشان می‌دهد بتا گلوکان به تأمین سوخت این چربی پرکالری خاص کمک کرده و تجمع چربی سفید را که یکی از ویژگی‌های افزایش وزن و چاقی است، کاهش می‌دهد.
محققان خاطرنشان کردند: «تنها مکمل بتا گلوکان در طول تغذیه با رژیم غذایی پرچرب و پر قند، در مقایسه با سلولز، باعث کاهش چاقی و افزایش وزن بدن و بهبود تحمل گلوکز شد، در حالی که سایر فیبرها هیچ تاثیری نداشتند. این امر با افزایش مصرف انرژی و فعالیت حرکتی در موش‌ها در مقایسه با سلولز مرتبط بود. تمام فیبرهای اضافه شده به رژیم غذایی پرچرب و پر قند به طور منحصر به فرد میکروبیوتای روده و اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه سکوم را تغییر دادند؛ با این حال، تنها مکمل بتا گلوکان باعث افزایش غلظت بوتیرات سکوم شد. در نهایت، تمام فیبرها میکروبیوتای روده کوچک و ترکیب اسید صفراوی پورتال را تغییر دادند.»
جو دوسر و همچنین جو، بالاترین غلظت بتا گلوکان را دارند، اما در برنج، قارچ و جلبک دریایی نیز یافت می‌شود. جو دوسر حدود ۳ تا ۵ درصد بتا گلوکان در هر فنجان جو دوسر خشک دارد و پختن (نه پختن در فر) غلظت آن را کاهش نمی‌دهد. دوکا اکنون امیدوار است که بر روی توسعه «فیبرهای غنی‌شده» کار کند که بتوانند ترشح بوتیرات را در طول هضم افزایش دهند.
این مطالعه در مجله The Journal of Nutrition منتشر شده است.