طرح بانکداری بدون ربا، بلاتکلیف بر سر دو راهی مخالفان و موافقان
اخبار بازار؛ مریم عباسی – طرح بانکداری بدون ربا که موافقانش آن را اتمام حجتی بر تمام مشکلات و ابهامات نظام بانکی کنونی می‌دانند و مخالفانش همچنان اشکالات و ابهاماتی در بندهای آن می‌بینند، سالهاست مورد بحث بوده و در انتظار تصویب نهایی است.
مهرماه امسال 21 اقتصاددان و استاد برجسته دانشگاه طی نامه‌ای به نمایندگان مجلس شورای اسلامی 10 مورد از اشکالات و نواقص اساسی این طرح را مطرح کردند و اذعان داشتند شتاب‌زدگی در تصویب این طرح “به صلاح اقتصاد کشور نیست”.
ایرادات منطقی و برحقی که با ذکر دلایل و نتایج حاصل از تصویب آن به روشنی در این نامه ذکر شده و از نمایندگان خواسته شده “سازوکار جامعی توسط خود مجلس برای استفاده از تمامی صاحب‌نظران حوزوی و دانشگاهی با لوازم بایسته آن طراحی و تصویب شود”. (سرویس کیهان – اخبار – 12 مهر 98)
مشکل خلق پول بانک‌ها، بنگاهداری بانک‌ها، صوری عمل کردن بانک‌ها در قبال عقود شرعی، قانونی کردن اخذ جریمه تأخیر و اقتدار فوق‌العاده رئیس‌کل بانک مرکزی از جمله مهمترین و ملموس‌ترین ایرادات عنوان شده در این نامه در خصوص طرح بانکداری بدون ربا است.
اما وقتی پای درد دل مردم عادی می‌نشینیم به ابعاد دیگری از اشکالات رایج در سیستم بانکی کشورمان هم پی می‌بریم. سؤالی که بیش و پیش از هر چیز در ذهن اقشار مردم وجود دارد، نحوه محاسبه سود و اقساط بازپرداخت وام‌‌هاست. اینکه فرمول محاسبه اقساط تسهیلات چیست و چطور محاسبه می‌شود که به ظاهر چیزی حدود 18درصد عنوان شده، اما آنچه در نهایت به بانک بازگردانده می‌شود، تفاوت شگرفی با ریاضی دو دو تا چهارتای ما دارد. مسئله مهمی که با کوچک‌ترین تأخیر (حتی به ثانیه‌ای) رقم جریمه دیرکرد نیز به آن افزوده شده و قشر آسیب‌پذیر را آسیب‌پذیرتر و پای خسته اقتصاد کشور را لنگ‌تر می‌کند.
این مشکل وقتی بارزتر و دردناک‌تر می‌شود که پای عقود مشارکتی در میان باشد. عقد قرارداد مشارکتی که ذاتاً باید دو سوی قرارداد را در سود و زیان یکسان در نظر بگیرد، اما در عمل تنها شخص مستقرض است که باید زیان آن را جبران کند. این ابعاد دردناک در سیستم بانکی یک کشور اسلامی به حدی غریب است که واکنش مراجع و علمای بزرگوار از جمله آیت‌الله جوادی آملی، آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله علوی گرگانی و آیت‌الله سبحانی را در دیدار با اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در پی داشته است. آیت‌الله حائری شیرازی نیز در اظهارنظری حول موضوع «پول و بانک» می‌گوید: «آیا بانک حاضر است به کسی قرض بدهد و در ضرر او شریک شود؟ اگر حاضر نیست این روش بانک‌ها رباست». (خبرگزاری تسنیم – اقتصادی – 29 آذر 95)
بی‌شک، این طرح نیز همچون بسیاری از طرح‌ها و قوانین دیگر تأثیر مستقیم روی زندگی تک‌تک افراد این جامعه، سرنوشت آیندگان و اقتصاد کشورمان دارد و نتایج آن چون موجی از پس موج دیگر در ابعاد مختلف اجتماعی بازتاب و بازخورد خواهد داشت. این طرح یا چون خورشیدی به آسمان اقتصاد این کشور خواهد تابید یا چون ابری تیره و دودآلود اوضاع را بغرنج‌تر خواهد کرد. نتایجی که مسببینش مستقیماً نمایندگان تصویب کننده خواهند بود و در تاریخ خواهند ماند.
