پخش زنده مبادله ایران با بانک‌های خارجی
موبنا- در این بازدید مراحل ارسال پیام از طریق سوئیفت در بانک مرکزی و در بانک ملی به نمایش درآمد. همچنین در کنار این بازدید، مسوولان بانک مرکزی به خلط مبحث صورت گرفته بین دو مفهوم «سوئیفت» و «روابط کارگزاری» پرداختند. به گفته مسوولان، پیش‌شرط استفاده از سوئیفت، ایجاد ارتباط کارگزاری بین بانک‌های داخلی و خارجی است و تا این ارتباط ایجاد نشود، نمی‌توان از سوئیفت بهره جست.
در شرایطی که بانک‌ها اروپایی هزینه‌های زیادی را برای ارتباط با بانک‌های ایرانی، در زمان وضع تحریم‌ها پرداخت کرده بودند، طبیعی است که برای اتصال مجدد نیز برخی ملاحظات را در نظر گیرند. از سوی دیگر، لازم است که در کشورهای اروپایی منابع مالی لازم از سوی طرف‌های ایرانی برای ایجاد روابط کارگزاری تامین شود و این فرآیند نیز نیاز به زمان دارد. در ماه‌های گذشته، برخی از رسانه‌ها این تاخیر را بهانه‌ای برای ناکارآیی برجام و عدم اتصال بانک‌ها به سوئیفت قرار دادند که این موضوع باعث شد بانک مرکزی برای روشن شدن مطلب درهای خود را به روی خبرنگاران باز کند.
رصد فعالیت سوئیفت
بانک مرکزی و بانک ملی در روز گذشته، مراحل سه‌گانه ارسال پیام از طریق سوئیفت را برای خبرنگاران به تصویر کشیدند. در بانک مرکزی، فرآیند پیام‌رسانی با بانک مرکزی ژاپن صورت گرفت و در بانک ملی نیز، این ارتباط توسط شعبه بانک ملی در امارات انجام شد. البته در هر دو بانک، تایید ارسال و دریافت پیام‌های گذشته نیز که از طریق بانک‌های سوئیسی، ژاپنی و ایتالیایی شکل گرفته بود، به نمایش درآمد.
تفکیک سوئیفت و روابط کارگزاری
در جریان این بازدید یعقوبی، مدیر اداره بین‌الملل بانک مرکزی تاکید کرد که باید میان بحث سوئیفت و روابط کارگزاری تمایز ایجاد شود. به گفته این مقام مسوول، سوئیفت یا جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی، یک ابزار ارتباطی- مخابراتی است که به تنهایی نمی‌تواند گره‌گشای ارائه خدمات بانکی بین‌المللی باشد و این ابزار باید با روابط کارگزاری که از پیش میان دو بانک ایجاد شده است همراه باشد تا بتوان از طریق آن به ارائه خدمات به مشتریان پرداخت. او در توضیح این مطلب تاکید کرد: در گام نخست روابط کارگزاری بین بانک‌ها شکل می‌گیرد. در مرحله بعد توافقنامه تبادل پیام به امضا می‌رسد و تبادل پیامی از طریق سوئیفت صورت می‌گیرد.
کاهش هزینه‌ها با اتصال به سوئیفت
مدیرکل بین‌الملل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه سوئیفت یک ابزار ارتباطی است، تصریح کرد: بانک‌ها هنگام ایجاد روابط کارگزاری ابتدا به مطالعه دقیق صورت‌های مالی یکدیگر براساس هزینه و فایده می‌پردازند و بعد از حاصل شدن توافق طرفین، ارائه متقابل خدمات بانکی از طریق سیستم‌های ارتباطی همچون سوئیفت به مرحله اجرا می‌رسد. به این ترتیب سوئیفت را باید ابزاری در کنار ابزارهای ارتباطی همچون تلفن یا فکس دانست و اگر روابط کارگزاری ایجاد نشده باشد، سوئیفت نیز بی‌استفاده خواهد بود. یعقوبی با دعوت از خبرنگاران حاضر در جلسه به بازدید از وب‌سایت جهانی سوئیفت گفت: درحال حاضر نام 29 بانک ایرانی در وب‌سایت سوئیفت آمده و این موضوع نمایانگر آن است که این بانک‌ها به سیستم سوئیفت متصل هستند. تنها عنوان دو یا سه بانک ایرانی که از فهرست بانک‌های تحریمی خارج نشد‌ه‌اند در این پایگاه قرار ندارد. او با اشاره به اهمیت سوئیفت در کاهش هزینه‌های بانکی گفت: پیش از لغو تحریم‌ها امکان ارسال و دریافت پیام‌های بین بانکی بین‌المللی نیز داشتیم، ولی با هزینه‌های گزافی انجام می‌شد. پس از برقرار شدن سوئیفت، این روابط با هزینه‌های کمتر انجام می‌شود.
سه گام برای روابط کارگزاری
به گفته مسوولان بانک مرکزی برای اینکه بتوان خدمات مالی فرامرزی را برای مردم و فعالان اقتصادی مهیا کرد، باید امکان ارتباط، تخصیص و تامین انجام شود. بنابراین پس از ایجاد ارتباط باید زمینه تامین و تخصیص منابع مالی نیز ایجاد شود تا بتوان روابط کارگزاری نیز شکل گیرد. کشور ما در دوره اعمال تحریم‌ها بالاجبار تمامی منابع را از کشورهای اروپایی به کشورهای آسیایی منتقل کرده و بخش زیادی از این منابع تبدیل به ارزهایی شدند که مرجعیت بین‌المللی ندارند و ارزهای محلی محسوب می‌شوند. حال در دوره پسا برجام، راهبرد روابط بانکی ایران در حال پوست‌اندازی است و ایران قصد دارد روابط کارگزاری را گسترده‌تر کند. یعقوبی در جمع خبرنگاران تاکید کرد که بانک مرکزی تلاش می‌کند ضمن حفظ شریک‌های سنتی آسیایی ژاپن چین و کره، توسعه ارتباط بانکی با اروپا را به‌عنوان یکی از اولویت‌های مهم در دستور کار قرار دهد. به گفته او، درآینده نزدیک سبد ارزی بانک مرکزی متنوع و متناسب با توزیع جغرافیایی روابط تجاری خواهد شد.
اثر برجام در توسعه روابط کارگزاری
مدیرکل بین‌الملل بانک مرکزی در ادامه تاثیر لغو تحریم‌ها در روابط کارگزاری را با ارائه آمار به تصویر کشید. او از برقراری 300 رابطه کارگزاری بانک‌ها با بانک‌های خارجی خبرداد و گفت: پیش از اجرایی شدن برجام تعداد روابط کارگزاری بسیار محدود و کمتر از انگشتان یک دست بود. یعقوبی درخصوص انتقاد فعالان اقتصادی نسبت به عدم برقراری ارتباطات بانکی و روابط کارگزاری گفت: در جریان تحریم هم روابط کارگزاری به‌صورت محدود وجود داشت و پول نفت وصول می‌شد هم‌اکنون که سوئیفت باز شده و روابط کارگزاری افزایش یافته است، پس چگونه می‌توان گفت سوئیفت وصل نشده و روابط بانکی وجود ندارد؟ مدیرکل بین‌الملل بانک مرکزی در واکنش به این مطلب که گفته می‌شود روابط کارگزاری ایجاد شده با بانک‌های کوچک بوده است، گفت: این‌گونه نیست، به‌عنوان نمونه هم‌اکنون حساب بانک مرکزی در بانک مرکزی ایتالیا باز و فعال شده و از طریق سوئیفت پیام‌های مالی ارسال و دریافت می‌شود. این جواب کسانی است که می‌گویند روابط کارگزاری فقط با بانک‌های کوچک ایجاد شده است.
تبادل 3800 پیام سوئیفت در بانک ملی
مقصد نهایی خبرنگاران، یکی از شعب بانک ملی در مجاورت بانک مرکزی بود. غلامرضا پناهی در مراسمی که برای اجرای عملیات سوئیفت در بانک ملی شعبه میرداماد برگزار شده بود، گفت: پس از تحریم‌ها شرکت سوئیفت برای برقراری ارتباط پیش‌قدم شد، اما طبیعتا مراحل اتصال مجدد به این سامانه باید طی می‌شد. او با بیان اینکه این اقدامات تا 26 دی‌ماه سال 94 طول کشید، افزود: اولین پیام سوئیفت 26 دی‌ماه سال گذشته ارسال شد و تا این لحظه بانک ملی بیش از 3800 مبادله پیام سوئیفت با 62 کارگزاری خود در کشورهای مختلف دنیا داشته است. عضو هیات‌مدیره و معاون بین‌الملل بانک ملی آمار پیام‌های ارسالی از کشور را 1500 و پیام‌های دریافتی از کارگزاری‌های خارج از کشور را 2390 پیام و در مجموع بیش از 3800 پیام عنوان کرد. او به‌عنوان مثال عنوان کرد هم‌اکنون ما پیام حواله وارده مستقیم از بزرگ‌ترین بانک ژاپن و به نام شخص را داشتیم. معاون بین‌الملل بانک ملی تاکید کرد: ارتباط سوئیفت و امکان نقل و انتقال وجوه هم‌اکنون فراهم است و تمام حساب‌های ما در خارج از کشور آمادگی انتقال وجوه از خارج به داخل و بالعکس را دارند.
منبع:روزنامه دنیای اقتصاد