اختیارات مرد در سایه بیشتر از همه کابینه شد

اخبار بازار – اگرچه قدرت و اهمیت جایگاه رییس دفتر و تاثیر آن روی نفر اول قوه مجریه، حداقل در ادوار اخیر ریاست جمهوری به خوبی برای رسانه ها، افکار عمومی و حتی اهالی سیاست در کشورمان مشخص و عیان شده اما دولت حسن روحانی بخصوص دور دوم، این ویژگی را داشت که نشان دهد این قدرت نفوذ، می تواند تا پایین ترین رده های اجرایی و دخالت در شئونات محلی و استانی نیز ریشه بدواند. البته در دولت اول رییس جمهور فعلی کشورمان، محمد نهاوندیان در حالی به عنوان رئیس دفتر رئیس ‌جمهور فعالیت می کرد که به دلیل سابقه و علقه های اقتصادی ‌اش، عمدتا در تصمیم ‌گیری‌ ها و مباحث اجرایی این حوزه، با برخی اعضای کابینه دچار چالش می شد اما از زمانی که به این جایگاه به به محمود واعظی رسید، او که در دوران وزارت ارتباطات دولت اول نیز علاقه ویژه ای به اظهارنظر و دخالت در امور سیاسی داشت، این بار فرصت و قدرت به مراتب بیشتر و فراخ تری پیدا کرده بود.

این موضوع حتی منجر به سخنرانی مشهور و ماندگار اسحاق جهانگیری هم شد و معاون اول رییس جمهور، مهرماه سال 97 و یکسال پس از بر عهده گرفتن این مسئولیت توسط واعظی، در سخنانی قابل توجه گفت که “ما در کشور در این شرایط مدیر ریسک ‌پذیر می ‌خواهیم و من دستم قلم و کاغذی نیست که کسی را برکنار کند و این در حالی است که من تا این لحظه اجازه برکناری منشی خودم را نداشته ‌ام، پس از من انتظار نداشته باشید که وکیل و وزیر را تغییر دهیم». وی به صراحت اعلام کرد که دیگر در پاستور، معاون شماره یک نیست اما واعظی در پاسخ به این گلایه ها، گفت «هیچ اختلافی بین آقای جهانگیری و دولت و اعضای دولت نیست… ت. اکنون بین آقای جهانگیری و همه اعضای دولت صمیمیت وجود دارد.»

البته پیش از این نیز، جهانگیری در گفتگوی نوروزی با “شرق”، گفته بود: «در دفتر رئیس‌جمهور درباره انتصابات بعد از کابینه، تمرکزی شکل گرفته که من تقریبا در جریان آن‌ها نیستم. من این‌ها را سیاسی نمی‌بینم. به نظرم عمدی هم در کار نبوده که بخواهند من در جریان نباشم».

اقدامات این دانش‌آموخته مهندسی برق از دانشگاه کالیفرنیا، در ماجرای برکناری وزیر سابق صمت هم نشان از نفوذ وی در دولت روحانی دارد، تا آنجا که رضا رحمانی در نامه اعتراضی خود به رئیس جمهور، مجبور می شود علنا و صراحتا نکاتی از دخالت ‌های رئیس دفتر رئیس جمهور را گوشزد کند. رحمانی در این نامه تاکید می کند: در تاریخ ۹۹/۲/۱۷ جناب آقای واعظی با اینجانب تماس و تهدید کردند در صورت رای نیاوردن طرح تشکیل وزارت بازرگانی در مجلس شورای اسلامی شما برکنار خواهید شد. رحمانی در بخش دیگری از این نامه سرگشاده که حکایت از بسته بودن دائمی اتاق رئیس جمهور روی وزرا دارد، بیان داشته که ” امروز ۱۳۹۹/۲/۲۲ که اینجانب در جلسه توسعه صادرات دفتر معاون اول محترم حضور داشتم مجدداً جناب آقای واعظی تماس گرفتند و اعلام نمودند استعفا بدهم. “

چند روز پس از این استعفای جنجالی بود که ابوالفضل ابوترابی نماینده جدید نجف آباد در مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که” از منبع موثق شنیدیم که محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور دکتر نمکی وزیر بهداشت را تهدید کرده که در صورتی با دولت هماهنگ نباشد، باید استعفا دهد” وی افزوده است: “واعظی در این تهدید به دکتر نمکی گفته چرا از رئیس جمهور در بحث مقابله با کرونا تقدیر و تشکر نکرده است در حالی که رئیس جمهور زحمات زیادی کشیده است؟ ” هرچند که این سخنان توسط دولتی ها تکذیب شد اما وزیر بهداشت، تصمیم گرفت چنین موضوعی را رد نکند.

اکبر ترکان مشاور رئیس‌جمهور در دولت یازدهم با بیان اینکه دولت روحانی عاری از چهره‌های درجه یک است، می‌گوید قدرت واعظی و نوبخت در دولت از معاون اول رییس ‌جمهور بیشتر است و دولت بیشتر در گرایشات واعظی و نوبخت دیده می‌ شود و به همین جهت کارآمدی دولت دوازدهم معادل کارآمدی این دو نفر است!

مرداد سال گذشته نیز حسینعلی شهریاری نماینده مردم زاهدان بیان داشت که روحانی به وزرا و استانداران نیز وقت نمی ‌دهد. وی به هیچ شخصی وقت نمی‌دهد. تعداد دیگری از شخصیت های سیاسی و برخی از نمایندگان مجلس هم از عدم دسترسی به رئیس جمهور و محدود شدن ارتباطات روحانی سخن به میان آوردند. قاسم میرزایی نکو نماینده سابق اصلاح‌طلب مجلس نیز در گفتگویی ضمن گلایه از قطع ارتباطات روحانی، گفته است: «در مورد بودجه با آقای صادقی در فراکسیون شفاف‌سازی، متنی را با هفت بند برای آقای روحانی تهیه کردیم که آقای رئیس‌جمهور این موارد را دستور بدهید که در بودجه انجام شود؛ باز آقای واعظی روی این نامه دستور دادند. متأسفانه ارتباطات (روحانی) قطع شده؛ یعنی حداقل هیچ‌کدام از مجامع استانی پس از دور دوم آقای روحانی دیداری نداشتند؛ با هیچ فراکسیونی جلسه‌ای برگزار نکرده است».

اما دیگر شخصیت اصلاح‌ طلب یعنی عبدالله ناصری عضو شورای مشورتی اصلاح طلبان در این باره تاکید داشته که “شنیده های موثق حاکی از آن است که در عزل و نصب استانداران حضور ایشان به شدت احساس می شده است. هرگز رسم نبوده رییس دفتر در این عرصه ها وارد شود. در هیچ یک از دولت ها حتی دولت آقای هاشمی که شخص مقتدر و توانمندی بود و یک دوره آقای مرعشی رییس دفتر بود و دوره دوم هم محسن هاشمی باز هم چنین رفتارهایی را شاهد نبودیم. “

دستورات اجرایی هم از کانال واعظی صادر می شود!؟

اما شبهه دستورات خارج از عرف رئیس دفتر رئیس‌جمهور، با پیگیری های وی پس از برخی رخدادهای اجتماعی و طبیعی، بیشتر تقویت شده است. به‌طور مثال پس از زلزله آذربایجان غربی، رئیس دفتر رئیس جمهور طی تماس های جداگانه ای با استاندار این استان، دبیر کل جمعیت هلال احمر و سایر دستگاه های مسوول، دستورات رئیس جمهور را برای تسریع در روند امدادرسانی به آسیب‌دیدگان و ارائه خدمات به موقع برای زلزله‌زدگان ابلاغ کرد؛ گویی رییس جمهور علاقه ای به گفتگوی مستقیم با این مسئولان اجرایی نداشته و یا اصراری وجود دارد که خبر مذکور و اطلاع رسانی به مردم و مسئولان، نشان دهنده حضور و مسئولیت مستقیم واعظی در مدیریت این قضایا باشد.

«امروز برای بررسی آخرین اقدامات انجام شده برای مهار آتش سوزی منطقه حفاظت شده در خائیز  با استاندار کهگیلویه و بویراحمد و رئیس ستاد بحران کشور تلفنی صحبت و به استفاده از همه امکانات و ظرفیت ها در مهار حریق تاکید کردم. همچنین عرض کردم؛ لازم است با توجه به پیش بینی گرم تر شدن هوا در روزهای آینده و احتمال بروز حوادثی از این دست در دیگر نقاط، تمهیدات لازم برای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی اندیشیده شود». این نیز بخشی از تاکیدات رئیس جمهور یا معاون اول به عنوان متولیان دولت نیست بلکه بخشی از دستورات محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور به استاندار کهگیلویه و بویراحمد بود.

پیش از این نیز واعظی چند باری هم به عنوان نماینده ویژه رئیس‌جمهور به کشورهای مختلف سفر کرده و حتی برای رساندن پیام حسن روحانی به مراجع تقلید به قم رفته بود که نشان می‌دهد او کارهای زیادی در دولت برعهده گرفته است.

دستور جدید برای افزایش اختیارات هم رسید

اما حالا خبر رسیده که طی روزهای اخیر، دولت در نامه ای به همه اعضای کابینه، تصریح کرده است که “تغییر و جابجایی مدیران ارشد ملی و استانی و بنگاه های بزرگ، با هماهنگی دفتر رییس جمهور انجام شود” در این نامه که نسخه ای از آن به دست خبرنگار مشرق رسیده، علت صدور چنین دستوری، تاکید حجت الاسلام روحانی در یکی از جلسات اخیر کابینه عنوان و تاکید شده است “چنین اقدامی در راستای تحقق اهداف ناشی از نامگذاری سال 1399 به عنوان جهش تولید و لزوم رعایت ضرورت ها، اولویت ها و الزامات مربوط به آن از جمله ثبات مدیریت در دستگاه های اجرایی است. “

این دستور علاوه بر تثبیت اختیارات واعظی در خصوص اعمال نظر و دخالت در خصوص عزل و نصب های مسئولان اجرایی، یک نکته جدید هم به وضوح دارد و آنهم اختیارات خاص و ویژه رییس دفتر رییس جمهور در حوزه های اقتصادی است چراکه در ابلاغیه مذکور، “مدیران بنگاه های بزرگ” نیز مشمول استعلام و اخذ تایید می شوند؛ چیزی که حتی در دوران ریاست محمد نهاوندیان به عنوان یک اقتصاددان و علاقمند به نقش آفرینی در این عرصه نیز مجوز آن صادر نشده بود اما اکنون و تنها در زمان یکسال باقیمانده از دوران فعالیت دولت، واعظی این مجوز و اختیار را پیدا می کند که در عزل و نصب های سیاسی، اجرایی و اقتصادی تمامی ارکان دولت حتی مدیران استانی دخالت کند.

حال باید منتظر ماند و دید، او که علاقه خاصی به تحصیل در رشته هایی با پسوند “مهندسی” داشته (مهندسی برق در دوره لیسانس و مهندسی مخابرات در دوره کارشناسی ارشد) چگونه می‌تواند مهره‌های شطرنج سیاست را به گونه ای بچیند که حسن روحانی با خاطری خوش و دستانی آرام، در مدت زمان باقی مانده بر صندلی ریاست جمهوری تکیه بزند و ترجیح دهد کارها و پیگیری ها بر دوش فردی باشد که علاقه بیشتری به تبلیغ “اعتدال و توسعه” دارد تا عدالت و پیشرفت.

 منبع: مشرق