بی مهری‌های طرح‌های مسکن دولتی
اخبار بازار؛ کیمیا نجفی – افزایش قیمت، رکود، سوداگری، احتکار، عدم تعادل میان عرضه و تقاضا و… از جمله مشکلاتی که بازار مسکن با آنها دست به گریبان است. این مشکلات مربوط به امروز و دیروز نبوده و مدت‌هاست که بر سر بازار سایه افکنده و در این میان دولت راهکارهایی را برای سامان دادن به بازار ارائه داده است، راهکارهایی که شاید نمونه‌های موفق در آنها دیده شود اما حجم مشکلات آن بیشتر به چشم می‌آید همانند تعاونی‌های مسکن که چالش‌ها و حواشی بسیاری را به همراه داشت و آن طور که باید و شاید نتوانست تاثیر مثبتی برای بازار به همراه داشته باشد. از دیگر راهکارهای دولت می‌توان به ساخت مسکن مهر اشاره کرد. طرحی که در دوره دولت احمدی‌نژاد اجرا شد، هدف از این طرح خانه‌دار کردن قشرهای کم‌درآمد بود. اما اوایل سال ۹۲ بود که دولت دهم مسکن مهر را با پیشرفت ۷۰ درصدی تحویل دولت یازدهم داد. از آنجا که دولت یازدهم اعتقادی به ساخت مجتمع‌های مسکن مهر نداشت آن را نیمه‌کاره رها کرد و این طرح عملا نتوانست نقش عرضه را در بازار پررنگ کند. با اینکه سال‌ها از اجرایی شدن این طرح می‌گذرد اما همچنان حواشی آن نظر رسانه‌ها را به خود جلب می‌کند. اخیرا ایسنا در گزارشی از ۱۵ هزار واحد مسکن مهر پردیس خالی از سکنه خبر داده است طبق این گزارش ۱۵ هزار واحد مسکن مهر خالی از سکنه بوده که اغلب آن در تملک محتکران مسکن، دلالان و سرمایه‌گذاران است و بر اساس همین گزارش، ٨٠٠٠ مالک برای تحویل واحد خود مراجعه نمی‌کنند و همچنین ٧٠٠٠ مالک دیگر که واحد خود را تحویل گرفته‌اند منجربه سکونت نشده است. گفتنی است بیش از ٣٠٠٠ واحد مسکونی تحویل شده، عمر بیش از ۳۰ سال دارند که همچنان خالی از سکنه است.
طرح مسکن ملی همانند مسکن مهر خواهد بود
همانطور که گفته شد دولت یازدهم و دوازدهم نسبت به طرح مسکن مهر توجهی نداشت و یکی از منتقدان این پروژه به حساب می‌آمد اما اکنون شاهد هستیم که دولت اقدام به اجرایی شدن طرح مسکن ملی کرده است. پروژه‌ای که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان همانند مسکن مهر بوده و نمی‌توان انتظار داشت که این طرح اهرم سامان دادن به بازار مسکن باشد. این در حالی است که برخی دیگر از تحلیلگران معتقدند اگر دولت با برنامه‌ریزی دقیق طرح‌های ساخت مسکن را پیش ببرد می‌تواند وضعیت عرضه در بازار را مطلوب‌تر کند. اما از سوی دیگر عده‌ای بر این باورند که دولت با هرگونه طرح و پروژه‌ای برای ساخت مسکن نمی‌تواند نبض بازار را در دست بگیرد و موفق شود چراکه تا کنون تمام طرح‌ها برای ساخت مسکن و با هدف برقرار کردن تعاد میان عرضه و تقاضا محکوم به شکست شده‌اند. حال این پرسش مطرح می‌شود که چرا سیاست-های دولت برای ساخت مسکن با شکست مواجه می‌شود؟ در این راستا احمدرضا سرحدی، کارشناس بازار مسکن با اشاره به طرح مسکن ملی به «ابتکار» گفت: در ابتدا باید بدانیم که برنامه‌ریزی در این طرح‌ها همیشه با مشکلات جدی روبه‌رو بوده است. درخصوص طرح مسکن مهر می‌توانیم بگوییم تنها‌ترین پروژه‌ای بوده که درست عنوان شد و هدف‌گیری مناسبی داشت اما با کاستی‌های بسیاری همراه بود. از جمله مشکلات این طرح می‌توان به مکان-یابی نادرست برای ساخت، نبود زیرساخت‌های لازم، کیفیت پایین برای قیمتی ارزان‌تر و نبود امکانات کافی برای حجم ساختی که شروع شده بود اشاره کرد. دولت‌ها پس از راه‌اندازی این طرح وظیفه داشتند که اشکالات این پروژه را رفع کرده و مسیر طرح مسکن مهر را ادامه دهند. اما مدت زیادی برخی‌ها نسبت به این طرح بی‌مهری کردند، در حالی که این پروژه درصورتی که اشکالاتش برطرف می‌شد می‌توانست به هدف اصلی خود برسد و برای بازار پیامدهای مثبتی را به همراه داشته باشد.
وی در ادامه افزود: با توجه به تمام این مسائل نهادهای مسئول به دنبال رفع عیب‌ها نبودند و این در حالی است که طرح بهتری نیز جایگزین نشد. البته زمانی صحبت از مسکن اجتماعی به میان آمد اما حتی تئوری طرح گفته شده روی کاغذ هم نوشته نشد چه برسد که پروژه به مرحله کلنگ زدن برسد.
سرحدی درخصوص دلالی در بخش مسکن مهر گفت: اکنون شاهد هستیم که طرح مسکن مهر از ریل اصلی خارج شده و سیل عظیمی از دلالی و سفته‌بازی در این بخش به راه افتاده است. دلیل این جریان این است که دولت این طرح را پیگیری نکرد و تعهدات خود را نیمه‌کاره رها کرد. قیمت‌ها با نوسان همراه شد و دولت از تعهدات و مسئولیت‌هایش در قبال این طرح شانه خالی کرد و در این شرایط افراد مختلف به میان آمدند و این بخش به دست دلالان افتاد. دلالی در این بخش گسترده شد تا جایی که گفته می‌شود هستند افرادی که 400 واحد از مسکن مهر را خریداری کرده‌اند. این در حالی است که واحدهای خود را به بازار عرضه نمی‌کنند و نوعی تنها این واحدها را احتکار کرده‌اند.
سرحدی اظهار کرد: اینگونه رفتارها نتیجه عدم پیگیری‌ها و مدیریت ناصحیح بوده که پی‌ریزی‌های این طرح را سست می‌کند. به نظر من مشکل اصلی که باعث شد مسکن مهر به هدف مورد نظر نرسد، چالش‌های ساختاری و عدم حمایت-های لازم بود. به دلیل همین ضعف‌ها اینگونه پروژها حالت شکست‌خورده‌ای پیدا می‌کنند. البته باید اشاره کنیم که پروژه مسکن مهر بسیاری از خانوارها که توان مالی نداشتند را صاحب‌خانه کرد.
این کارشناس مسکن در ادامه با اشاره به طرح مسکن ملی گفت: مسکن ملی هم که مدتی است مطرح شده پروژه‌ای شبیه به مسکن مهر است. البته بخش‌هایی متفاوت با طرح قبلی بوده که همین بخش‌ها نامعلوم و گنگ باقی مانده است. به عبارتی دیگر مشخص نیست که دقیقا دولت چگونه می‌خواهد با این طرح در بازار عمل کند. در خصوص اینگونه طرح‌ها مهم‌ترین مسئله مخاطبان مسکن‌ها است یعنی برای ساخت و عرضه به شرایط مخاطبان توجه می‌شود. در طرح مسکن مهر اطلاعات شفاف‌تر بود و طبق شروط مشخص شده مخاطبان می‌توانستند اقدام به ثبت‌نام کنند.
وی افزود: اما در مسکن ملی حتی شنیده می‌شود شرایط به گونه‌ای است که مخاطبان واقعی این طرح نمی‌توانند برای خرید اقدام کنند. درخصوص مسکن ملی نیز باید بگویم من بعید می‌دانم که این طرح بتواند مشکلی را در بازار مسکن سامان دهد. ما باید توجه داشته باشیم که اگر طرح‌ها با برنامه‌ریزی دقیق و حساب‌شده اجرا شود می‌تواند در سامان دادن به بازار موثر باشد در غیر این‌صورت ما تنها با چند طرح شکست‌خورده مواجه خواهیم بود.
منبع: ابتکار
