دانستني‌هايي درباره نوشيدني‌ها
بنابراين تركيب آبميوه‌ها و سبزي‌ها مي‌تواند راهي ساده براي گنجاندن تعداد و گونه بيشتري از ميوه‌ها و سبزي‌ها در برنامه غذايي آنها باشد. مثلا اگر فرزند شما علاقه چنداني به مصرف هويج يا ليمو شيرين ندارد، مي‌توانيد آب هويج و ليموشيرين را بدون اينكه متوجه شود، با آب پرتقال كه مورد علاقه اوست، تركيب كنيد. اگر دوست ندارد شير خالص بخورد، كمي آب هويج به آن اضافه كنيد. هزار و يك روش تركيبي ديگر وجود دارد تا با انجام آنها تمام تلاشتان را براي حفظ سلامت خانواده‌تان كرده باشيد.
شير و چاي را مخلوط كنيم يا نه؟
چاي يكي از رايج‌ترين آشاميدني‌هاي موجود در ايران و بسياري از نقاط جهان است كه بر اساس تخميري كه روي برگ آن انجام مي‌گيرد به 3 شكل چاي سفيد، سبز و سياه در بازار عرضه مي‌شود. تركيب‌هاي فعال موجود در چاي، از گروه پلي‌فنول‌ها هستند. پلي‌فنول‌ها، آنتي‌اكسيدان‌هايي بسيار قوي هستند كه ضمن فرايند تخمير و تبديل چاي سبز به سياه، برخي از آنها تا حدي تجزيه مي‌شوند و پلي‌فنول‌هاي جديدي مي‌سازند و ميزان كافئين در برگ چاي افزايش پيدا مي‌كند. يعني كافئين موجود در برگ چاي سياه بسيار بيشتر از چاي سبز است و اين موضوع باعث ايجاد وابستگي به مصرف چاي در افرادي مي‌شود كه علاقه زيادي به اين نوشيدني دارند و ترك ناگهاني اين عادت مي‌تواند عوارضي مانند سردرد براي آنها به دنبال داشته باشد. خيلي‌ها عادت دارند چاي را با شير بنوشند. ريشه اين رسم و عادت از انگلستان آمده كه پس از مدتي به هندوستان هم كشيده شد و در ميان ما ايراني‌ها هم طرفداراني پيدا كرد. پلي‌فنول‌ها مي‌توانند به عناصر دو ظرفيتي مانند كلسيم يا آهن متصل شوند و تركيب جديدي ايجاد كنند. اين تركيب باعث پيدايش يك مجموعه غير قابل جذب مي‌شود و قدرت دسترسي به ماده معدني را در بدن تا حد چشمگيري كاهش مي‌دهد. به عبارت ساده‌تر، پلي‌فنول‌هاي موجود در چاي مي‌توانند به آهن يا كلسيم موجود در بدن كه با خوردن مواد غذايي مختلف دريافت شده‌اند، بچسبند و باعث ايجاد اختلال در جذب آنها شوند. به همين دليل به افراد مبتلا به كم‌خوني يا خانم‌ها توصيه مي‌شود بلافاصله پس از صرف غذا، چاي ننوشند. درباره شير هم همين‌طور است. پلي‌فنول‌هاي چاي مي‌توانند تا حدي جذب كلسيم شير را در بدن مختل كنند. البته اين موضوع تا حد زيادي به غلظت چاي، ميزان پلي‌فنول‌هاي موجود در آن و به حجم شيري كه با آن مخلوط مي‌شود، بستگي دارد. اگر قصد نوشيدن چاي داشته باشيد و مقدار اندكي شير براي خوش‌طعم‌تر شدن به آن اضافه كنيد، اين مقدار شير نمي‌تواند نقش چنداني در تأمين نيازهاي بدن به كلسيم داشته باشد اما چيزي هم از خواص چاي كم نمي‌كند. در واقع شير نوعي ارزش افزوده براي چاي محسوب مي‌شود. اگر عطر و طعم شير را دوست نداشته باشيد و به جاي حذف كامل آن از رژيم روزانه‌تان، با افزودن كمي چاي بخواهيد طعم آن را مطلوب‌تر كنيد، مشكلي پيش نمي‌آيد. يعني هرچند ارزش تغذيه‌اي شير ساده و معمولي بيشتر از شيرهاي تركيبي است اما اگر سه‌چهارم ليوان شير را با يك‌چهارم ليوان چاي مخلوط كنيد، با اينكه به طور حتم بخشي از كلسيم دريافتي را از دست خواهيد داد، اما باز هم اين نوع مصرف كردن شير بهتر از مصرف نكردن آن است. معمولا تخمين زده مي‌شود حدود 10 درصد از جذب كلسيم شير با اضافه كردن چاي به آن در بدن كاهش پيدا كند. البته اين ميزان به حجم شير و چاي بستگي دارد اما از دست رفتن 10 درصد جذب كلسيم به حذف كامل شير از رژيم غذايي روزانه مي‌ارزد. البته مصرف شير با اين روش، علاوه بر جذب مقداري از كلسيم موجود در آن، باعث دريافت پروتئين مرغوب و ويتامين‌هاي گروه B هم مي‌شود.
آبميوه تركيبي، ممنوع!
معمولا تغذيه كمكي از 6 ماهگي آغاز مي‌شود و آبميوه‌ها به دليل حساسيت‌زا بودن بايد جزو آخرين گروه مواد غذايي‌اي باشند كه در برنامه غذايي بچه‌ها گنجانده مي‌شوند. به خردسالاني كه به تازگي مصرف ميوه و آبميوه را آغاز كرده‌اند، آب سبزي‌ها يا آب ميوه‌هاي تركيبي ندهيد. آبميوه‌ها، حاوي تركيب‌هاي آلرژن هستند و سيستم ايمني بدن نوزاد بايد به رشد كافي رسيده باشد تا بتواند مصرف چنين تركيب‌هايي را تحمل كند. اگر زودتر از موعد مقرر، آبميوه يا ميوه را به نوزادان خود بدهيم، باعث ايجاد عكس‌العمل‌هاي آلرژيك مختلف و خاص در بدن آنها خواهد شد. از زمان مناسب گنجاندن ميوه، سبزي و صيفي‌جات به برنامه غذايي خردسالان هم بايد ميوه‌ها، سبزي‌ها، صيفي‌ها و آبميوه‌ها را جداگانه به بچه‌ها داد تا اگر واكنش آلرژيك خاصي نشان دادند، بلافاصله بتوان متوجه شد ميوه‌اي كه باعث اين آلرژي شده است، چه بوده و آن را از رژيم روزانه كودك حذف كرد در صورتي كه اگر آبميوه تركيبي باشد، ديرتر مي‌توان متوجه ماده غذايي آلرژن شد.
با غـذايـمـان چـه بنوشيـم؟
نوشيدن انواع نوشيدني‌هايي مانند دوغ، آب، آبميوه يا نوشابه همراه غذا از عادت‌هاي معمول مردم است. گاهي اين سوال براي برخي پيش مي‌آيد كه آيا مصرف اين نوشيدني‌ها مي‌تواند اختلالي در جذب آهن غذا به وجود بياورد يا نه؟ در درجه اول بهتر است بدانيد نوشابه‌هاي گازدار، نوشابه‌هاي سياه يا نوشابه‌هاي كولادار، جذب آهن، روي و كلسيم غذا را كاهش مي‌دهند. از طرف ديگر مصرف مداوم اين نوشيدني‌ها مي‌تواند ابتلا به پوكي استخوان را هم در پي داشته باشد. به همين دليل به تمام افرادي كه در معرض كم‌خوني فقر آهن يا هر نوع كم‌خوني ديگري هستند يا آن‌هايي كه در خطر ابتلا به پوكي استخوان قرار دارند (به‌ويژه خانم‌ها) توصيه مي‌كنيم مصرف نوشيدني‌هاي گازدار به‌ويژه نوشابه‌هاي سياه را در رژيم غذايي خود بسيار محدود و اصلا اگر مي‌توانند آن را از برنامه غذايي‌شان حذف كنند. حتما بسياري از شما هم تا به حال شنيده‌ايد كه نوشيدن دوغ مي‌تواند باعث اختلال در جذب آهن غذا شود. اين ادعا درست است. يعني تداخلي بين جذب كلسيم دوغ و آهن غذا در بدن وجود دارد اما از آنجا كه مردم كشور ما همواره با كمبود كلسيم مواجه هستند، بنابراين ما نمي‌توانيم حذف دوغ از سفره غذايي افراد را به آنها توصيه كنيم. مصرف انواع آبميوه‌ها به جز آب انار به دليل وجود ويتامين C در آنها مي‌تواند جذب آهن غذا را افزايش دهد. اما نوشيدن آب انار همراه غذا باعث كاهش چشمگير جذب آهن مي‌شود. به همين دليل هم به آقايان يا افرادي كه دچار غلظت خون هستند، توصيه مي‌شود همراه غذاي خود، قدري آب انار بنوشند و از مصرف ساير آبميوه‌ها با غذا خودداري كنند. در غير اين صورت ممكن است با بالا رفتن غلظت خون و خطر سكته قلبي مواجه شوند. دقت كنيد اثر مثبت آبميوه‌ها بر جذب بهتر مواد مغذي همزماني صورت مي‌گيرد كه شما آنها را همراه غذا ميل كنيد و همزماني كه آنها را پس از صرف غذا بنوشيد. البته وقتي مي‌گوييم آبميوه، منظورمان آبميوه‌هاي طبيعي و تازه است؛ نه آبميوه‌هاي گازدار يا سرشار از شكر!
179/