هشدار مرکز پژوهشهای مجلس درباره تجاریسازی طلاق در فضای مجازی/ خیانت به خانوادههای ایرانی راه پیدا کرده است
مدیر گروه آسیبهای اجتماعی مرکز پژوهشهای مجلس به تغییرات جدی در الگوی طلاق در کشور اشاره کرد و افزایش آگاهی حقوقی زنان، رشد طلاقهای توافقی و قبحزدایی طلاق در فضای مجازی را نمونهای از این تغییرات دانست.
«فاطمه محمدی» مدیر گروه آسیبهای اجتماعی مرکز پژوهشهای مجلس در گفتوگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به تازهترین یافتههای این مرکز در حوزه طلاق، گفت: آنچه مشخص است، این است که زنان امروز بسیار بیشتر از قبل به دنبال گرفتن حقشان هستند. آگاهی زنان نسبت به حقوق و قوانین طلاق افزایش یافته است. شبکههای اجتماعی هم در این روند مؤثر بودهاند. نمونهاش بحث اخیر مهریه است که در پنج یا ده سال گذشته چنین بازتابی نداشت.
او ادامه داد: در حال حاضر با طیفی از خانوادهها مواجه هستیم که نسبت به قوانین موجود آگاه هستند. درحالی که در گذشته بسیاری از آنها از وکیل و مراودات قضایی مطلع نبودند. اما امروز آنها با یک جستجوی ساده در اینترنت آگاهی پیدا کنند و میتوانند انتفاع خودشان را در نظر بگیرند.
طلاقهای توافقی نیز رو به افزایش است؛ جدایی بدون تنش
او افزود: از سوی دیگر طلاقهای توافقی نیز رو به افزایش است. قبلاً یک طرف درخواست میداد و طرف مقابل مقاومت میکرد، اما حالا دو طرف به یک فهم مشترک میرسند و ترجیح میدهند، بدون تنش مسیر جدایی را طی کنند.
محمدی درباره تغییر نگرش خانوادهها نسبت به طلاق نیز گفت: پذیرش خانوادهها نسبت به طلاق خیلی بیشتر شده؛ نه فقط در کلانشهرها بلکه در بسیاری از شهرستانها. پنج یا ده سال پیش مسئله طلاق قبح سنگینی داشت، اما اکنون نگاهها تغییر کرده است. این نه به معنای خوب یا بد بودن آن است؛ فقط واقعیت اجتماعی است.
وی اضافه کرد: از طرف دیگر در سینما و سریالهای نمایش خانگی نیز بهطور مستقیم به طلاق میپردازند و روی سبک زندگی مردم تأثیر میگذارند. در همین چند فیلم اخیر در سینما، جریان طلاق کاملاً در آنها جاری است و خیلی راحت دربارهاش حرف میزنند. همه اینها روی ذهن نوجوانان، جوانان و خانوادهها اثر میگذارد.
«چرا باید ادامه داد؟» سوال زوجین در تنگناهای معیشتی
محمدی سپس به بحرانهای معیشتی اشاره کرد و بیان کرد: بحرانهای معیشتی مسائل حادی را در خانواده رقم میزند. توقعات طرفین تعیین نشده، زوجین با تصوراتی وارد زندگی میشوند، اما در تنگنای معیشتی میبینند آنچه پیشبینی کرده بودند اتفاق نیفتاده و این تنش دائمی آنها را به نقطهای میرساند که میپرسند چرا باید ادامه داد.
او ادامه داد: در گذشته، از مهمترین عوامل اختلاف، مداخله خانوادهها بود، اما امروز دیگر نمیتوان گفت این عامل نقش اول را دارد. نسبت به ۱۰ یا ۱۵ سال پیش، جایگاهش بسیار تغییر کرده است. اکنون خود زوجین هستند که به بنبست میرسند.
زوجهای دارای عروس و داماد هم به طلاق میرسند!
مدیر گروه آسیبهای اجتماعی مرکز پژوهشهای مجلس تاکید کرد: همچنین طلاق در سنین بالا نیز افزایش یافته؛ پدیدهای که پیش از این بسیار حداقلی بود، اما امروز حتی زوجهایی با سالها زندگی مشترک و داشتن عروس و داماد هم به طلاق میرسند.
فضای مجازی قبح طلاق را شکسته است
به گفته محمدی، فضای مجازی قبح طلاق را شکسته است. پیشتر افراد سالها طلاقشان را پنهان میکردند، اما حالا برخی حتی آن را به عنوان برند معرفی میکنند و از آن کسب درآمد دارند. در گذشته از همپاشیدگی خانواده چندان قابل قبول نبود و تا جایی که میتوانستیم تلاش میکردیم یک زندگی حفظ شود. حتی در عرف ما جملهای مثل با لباس سفید میروی و با کفن سفید برمیگردی بسیار جا افتاده بود. فارغ از درست یا غلط بودن این نگاه، اما میخواهم بگویم امروز فضای مجازی به سمتی میرود که بعضاً طلاق را یک اتفاق سخت و تلخ نمیداند. میگوید این هم یک راهکار است، یک مسیر است که برخی ممکن است انتخاب کنند.
محمدی ادامه داد: چه بسا میبینیم که بسیاری در فضای مجازی از طلاق و نمایش تنهایی یا سرپرستخانوار بودن، کسب درآمد هم میکنند. ویو میگیرند، لایک میگیرند. به طور مثال یک آقایی که همسرش را طلاق داده و بچهاش را نگه میدارد، در فضای مجازی مرتب میگوید مردی هستم که از همسرم جدا شدم و به تنهایی از دخترم نگهداری میکنم. درحالی که این مسئولیت پدری است، اما آن را بهعنوان برند میفروشد و از آن پول درمیآورد. همین تصویرسازی روی ذهن افراد اثر میگذارد.
ریشه مشکلات در فضای مجازی نشان داده نمیشود
او اضافه کرد: همچنین خانمی دیگر در این فضای مجازی خود را سرپرست دخترش معرفی میکند و میگوید در یک خانه ۴۰ متری زندگی میکنم و از یک زندگی بد بیرون آمدهام. او هم کلی لایک و تحسین میگرفت. مردم میگفتند چه کار خوبی کردی و چقدر موفقی. چنین تصاویری روی زوجهایی که دچار اختلافاند اثر میگذارد. فرد با خودش میگوید چرا من باید تحمل کنم؟ آن فرد عاقل بوده که جدا شده است. در حالی که ریشه مشکلات در فضای مجازی نشان داده نمیشود. ما فقط بخشهایی را میبینیم که خودشان دوست دارند نمایش بدهند.
فضای مجازی طلاق را به اولین راهکار زوجین تبدیل کرده است
او تصریح کرد: وقتی زوجی با اختلاف کوچک با چنین محتواهایی مواجه میشود، تصور میکند راه درست جدایی است. در حالی که طلاق باید آخرین گزینه باشد. فضای مجازی اما آن را به اولین گزینه تبدیل کرده و حتی مفاهیمی مثل ‘آدمهای سمی زندگیات را حذف کن’ را ترویج میکند؛ در حالی که همسر یا والدین را نمیتوان با چنین برچسبهایی سنجید.
خیانت در سالهای اخیر از عوامل اثرگذار در طلاق بوده است
مدیر گروه آسیبهای اجتماعی مرکز پژوهشهای مجلس خاطرنشان کرد: طلاق راهحل است، راهحلی که خداوند قرار داده برای وقتی که زندگی واقعاً نمیتواند ادامه پیدا کند، اما باید در انتهای همه تلاشها باشد. فضای مجازی اما مسیر را برعکس کرده و طلاق را به عنوان راهکار اول نشان میدهد و این بر زندگیها اثر میگذارد.
وی در پایان در خصوص تاثیر عامل خیانت در طلاق توضیح داد: هنوز مطالعهی دقیقی از میزان تاثیر عامل خیانت در طلاق در کشور صورت نگرفته است. اما میتوان گفت خیانت در جامعه ایرانی و خانواده ایرانی ورود پیدا کرده و در سالهای اخیر از عوامل اثرگذار در طلاق بوده است.
