رشد 40 درصدی صادرات نفت، بی‌اثر در اقتصاد!

اخبار بازار ایران؛ محمدسیاح – پس از این خبر عبدالناصر همتی، رئیس کل سابق بانک‌مرکزی در توئیتی به این اظهارات واکنش نشان داد و نوشت: «خبر افزایش ۴۰ درصدی ارزش صادرات نفتی ایران خبری امیدبخش و درجهت کاهش تاثیر تحریم‌های ظالمانه بر بودجه و اقتصاد کشور است، اما نکته مهم این است که قیمت جهانی نفت و فرآورده‌های نفتی در سال ٢٠٢١ نسبت به سال ٢٠٢٠ بیش از۶۰ درصد افزایش داشته و سوال مهم اینکه سهم تلاش دولت سیزدهم در خنثی‌سازی تحریم چقدر بوده است؟» این سوالات چندان به مزاج دولت و وزیر نفت خوش نیامد و جواد اوجی، وزیر نفت دولت سیزدهم در پاسخ به توئیت «همتی» نوشت: «ریاست‌جمهور به‌درستی از افزایش ۴۰ درصدی «میزان» صادرات نفت در دولت سیزدهم خبر داده‌اند، تردیدی نیست که افزایش قیمت نفت هم روی افزایش درآمد کشور موثر بوده است، در مجموع وصول درآمدهای نفتی کشور بیش از چند برابر شده که حاصل افزایش میزان فروش و افزایش قیمت است، اما از آن مهمتر، وصول درآمدهای نفتی در دولت سیزدهم است که جهش چشم‌گیری نسبت به قبل داشته و پول آن به‌صورت منظم در حال وصول است!»؛ اما نکته مبهم در صحبت‌های وزیر نفت این است که با توجه به بلوکه‌شدن دلارهای نفتی ایران به‌دلیل تحریم و عدم پیوستن ایران به FATF و قرارگرفتن ایران در لیست‌سیاه این سازمان و تحریم نظام بانکی ایران؛ این پول‌ها چگونه به ایران منتقل می‌شود؟ فرض بر اینکه این دلارها هم به ایران می‌آید و این هم در دولت سیزدهم رقم خورده است چرا تاثیر آن را در نرخ ارز و کاهش کمبود بانک‌مرکزی در تخصیص ارز به تجار و بخش‌های نیازمند به ارز دیده نمی‌شود؟ از این گذشته در دولت هم به‌دلیل کسری بودجه درآمدهای بلوکه شده نفتی ایران پیش‌خور شده بود. به عبارت دیگر دولت با فشار به بانک‌مرکزی برای استقراض وعده بازپس‌‌دادن بدهی خود را منوط به آزادسازی ارزهای بلوکه شده کرده بود! یعنی درآمدهای نفتی همین حالا هم دست دولت را نخواهد گرفت! عباس آرگون، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در مورد تاثیر آزادسازی بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران، بر اقتصاد ایران اظهارکرد: «این پول‌ها قبلا خرج شده است. درست است که از منظر قدرت ارزی بانک‌مرکزی می‌تواند موثر و از نظر مدیریت بازار ارز کمک‌کننده باشد، اما قبلا خرج شده و نمی‌توان آن را دوباره به مصرف رساند. وقتی دولت نفت یا محصولی فروخته است، مابه‌ازای ریالی این ارزها به نوعی از بانک‌مرکزی گرفته شده و این پول هم خرج شده است و هزینه‌کردن دوباره آن شدنی نیست.« او ادامه داد: «یعنی دولت در ازای فروش مثلا نفت از بانک‌مرکزی ریال گرفته، اما از آنجا که پول بلوکه شده بود دلاری به بانک‌مرکزی نداده است، در صورتی‌که پولی از ایران در کشورهایی که در آنها پول بلوکه شده دارد آزاد شود، دلار را می‌گیرد و به بانک‌مرکزی می‌دهد که ریال آن را قبلا گرفته است. با این حال آزادسازی این پول‌ها به بانک‌مرکزی کمک می‌کند تا بازار ارز را مدیریت کند و نیاز بازار را پاسخ دهد، اما این‌طور نیست که پول جدیدی باشد که منبع جدیدی را به منابع دولت اضافه کند. بنابراین ما به‌ازای ریالی این پول‌ها خرج شده و دولت ارز آن را در اختیار بانک‌مرکزی قرار می‌دهد و از محل این پول‌ها نمی‌توان کار خاصی انجام داد.»

 فروش ارزان افتخار دولت‌ها!

از آنجا که این دولت هم با کسری بودجه در سال‌جاری و احتمالا در سال آینده مواجه است؛ ادامه این روش دور از ذهن نیست! از طرفی با ادامه تحریم‌های بانکی چطور امکان دارد که ارزهای نفتی ایران به کشور برگشته باشد!؟ اینها سوالاتی هستند که در صحبت‌های رئیس‌جمهوری و وزیر نفت بی‌جواب مانده و صرفا جز آمارسازی و ساخت تصاویر غیرواقعی از وضعیت کشور از سوی دولت انجام نمی‌شود! فروش نفت در 43 سال گذشته مهمترین منبع درآمدی ایران بوده و هست درحالی‌که بارها از لزوم کاهش وابستگی به نفت صحبت شده ولی چون فروش نفت راحت‌ترین راه برای درآمد است همه دولت‌ها به این روش بودجه‌ریزی ادامه دادند و ایران را به کشوری تک‌محصولی و آسیب‌پذیر تبدیل کردند! به نوعی که با تحریم نفتی تمام کشور در بحران فرو رفت. هرچند که ایران در حال حاضر زیرپرچم سایر کشورها به چین نفت می‌فروشد، اما این کار به‌منظور دورزدن تحریم‌ها صورت می‌گیرد؛ در این صورت کشورهای دیگر به‌راحتی از این وضعیت سوءاستفاده می‌کنند! رفع تحریم‌های نفتی قطعا در مذاکرات وین و احیای برجام باید مورد توجه قرار بگیرد چراکه تا این منبع مهم درآمدی دولت آزاد نشود روش‌های فروش قاچاقی نفت و تخفیف‌های غیرمتعارف به خریداران ادامه خواهد داشت. تخفیفاتی که کشورها را از تحریم و جرائم نقض تحریم‌های ایران نمی‌ترساند چراکه سود این معامله با ایران بیش از جرائم و خسارت‌های آن است!

 کسی از میزان فروش خبر ندارد

حسن مرادی، کارشناس انرژی با بیان اینکه افزایش قیمت نفت هم بی‌تاثیر در افزایش صادرات و درآمدهای دولت نبوده است، به «آرمان‌ملی» گفت: درست است که در شرایط تحریمی قرار داریم و راحت و بی‌دردسر پول نفت ایران را نمی‌دهند، اما شرایطی پیش آمده که تا دولت راحت‌تر نفت بفروشد تا بتواند برخی از هزینه‌هایش را جبران کند. او در پاسخ به این پرسش که افزایش قیمت با توجه به تحریم‌های نفتی و بانکی چطور به افزایش درآمد منجر می‌شود، آن هم وقتی که برای فروش نفت ناچار به دادن تخفیف‌های زیاد به خریدارانی نظیر چین است که بدون توجه به جرائم نقض تحریم ایران در حال خرید است؛ یعنی منفعت خرید نفت ایران از زیان آن برای خریدار بیشتر است تا فروش ایران؛ چرا آثار افزایش فروش نفت را در کشور نمی‌بینیم؛ افزود: الان برای محاسبه و نتیجه‌گیری زود است؛ گشایش‌هایی جدی به‌وجود آمده و اعلام شده که هم از نظر حجم فروش نفت و هم از نظر قیمت که جدیدا به 85 دلار رسیده دست دولت بازتر از گذشته است. اینکه بگوییم الان وضعیت از قبل خیلی بهتر شده درست نیست و بهبود این وضعیت زمان‌بر است. مرادی در جواب به این سوال که اگر فرض بر فروش نفت و درآمدها بیشتر باشد چرا اثری از این اتفاق در بازار ارز نمی‌بینیم؟ توضیح داد: درآمدهای دولت برای زمانی است که دلار دریافت کند و به‌حدی حجم دلار بالا باشد که بتواند بازار را تحت‌تاثیر قرار دهد و حرکت ایجاد کند ولی هنوز به آن نقطه نرسیده است. این کارشناس انرژی در پاسخ به این سوال که آیا این درد باید بیش از 40 درصد باشد؛ چون این 40 درصد افزایش صادرات نفتی و درآمد ناشی از آن اثری در بازار نداشته است؛ اضافه کرد: تاثیرگذاری جدی در بازار نیاز به یکسری و شرایط دارد و باید منتظر باشیم این شرایط ایجاد شود. این شرایط پیشبرد کالاست! یعنی گرفتن پول تا توزیع و پرداخت بدهی‌ها زمان‌بر است! آمار فروش نفت در دولت‌ها به‌دلیل تحریم‌های اقتصادی آمریکا همیشه محرمانه بوده است، بر همین اساس هم دولت‌ها از این فرصت برای اعلام آمارهای خاص استفاده می‌کنند چراکه کسی از اصل میزان فروش خبر ندارد! در دولت سیزدهم هم همین اتفاق افتاده است! به‌هرحال با توجه به وابستگی ایران به منابع و درآمدهای نفتی قطعا رفع تحریم‌ها برای توسعه صادرات و افزایش درآمد و بهبود وضعیت اقتصادی ایران لازم است.

 منبع: آرمان ملی