شوک ترکیه به خواب دیپلماسی گازی وزارت نفت

اخبار بازار – یک ماه پیش بود که اردوغان رئیس جمهور ترکیه، اعلام کرد این کشور در ۲۹ می در چاه اکتشافی Tuna-۱ توانسته است به ذخیره گازی قابل‌توجهی دست یابد. مطابق اعلام مقامات ترکیه ذخیره این میدان‌که اکنون میدان گازی، ساکاریا « Sakarya» نامیده می‌شود، به میزان ۳۲۰ میلیارد مترمکعب است. این میدان در عمق ۴۰۰۰-۳۵۰۰ متری در فاصله ۱۷۰ کیلومتری استان زونگولداغ در دریای سیاه قرار دارد.

کاهش وابستگی به گاز وارداتی در تولید برق و تأکید به کاهش واردات به دلیل هزینه بالای اقتصادی آن‌که سالانه ۴۵-۴۱ میلیارد دلار است، از راهبردهای دولت ترکیه است که بر آن تاکید ویژه ای دارد. گفتنی است به دلیل اینکه تولید داخلی گاز این کشور سالانه رقم ناچیز بین ۵۰۰-۴۰۰ میلیون مترمکعب است، این کشور ناچار است حدود ۹۹ درصد تقاضای گازی خود را از کشورهای روسیه، ایران، آذربایجان (به‌صورت خط لوله) و الجزایر، قطر و اخیراً آمریکا (ال‌ان‌جی) وارد کند.

روند واردات گاز ترکیه در سراشیبی کاهش

تقاضای گازی ترکیه بین سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۱۸-۲۰۱۷ میلادی به ترتیب ۵۱.۶، ۴۷.۲ و ۴۳.۲ میلیارد مترمکعب در سال بوده که روند کاهشی آن مشهود است. با وجود هشدار کارشناسان مختلف به تصمیم‌گیران حوزه دیپلماسی گازی کشور بویژه در چند سال گذشته، به نظر می‌رسد همچنان توجه خاصی به موضوع بازارسازی و ایمن سازی بازارهای گازی کشور نمی‌شود. به باور بسیاری از کارشناسان، به دلیل تحولات ساختاری بازار جهانی و منطقه‌ای گاز، فرصت‌های صادرات ایران به صورت «بازگشت‌ناپذیری» در حال تهدید است، به همین دلیل ضروری است که علاوه بر «تثبیت جایگاه گازی ایران» در بازارهای کنونی، به کسب سهم حداکثری در بازارهای در دسترس از طریق خط لوله اقدام شود.

از سویی دیگر برخی دیگر معتقدند ایران باید در حوزه صادرات ال ان جی فعال شود، اما به این موضوع توجه نمی‌شود که بازار جهانی ال‌ان‌جی تا آینده میان‌مدت (۱۰-۵ سال) به دلیل عدم دسترسی به فناوری مایع‌سازی گاز در دسترس ایران نخواهد بود و لازم است که تمرکز اولویت‌گذاری فعلی صادرات گازی کشور بر صادرات گاز از طریق خط لوله قرار گیرد.

چگونه سد تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها شویم؟

به گزارش خبرنگار مهر، در نگاه به کسب سهم از بازار گاز منطقه‌ای و صادرات گاز، علاوه بر منافع صرف اقتصاد انرژی، باید بر ابعاد امنیت انرژی آن از نظر راهبردی نیز توجه شود. موضوعی که با گسترش «وابستگی متقابل انرژی بین کشوری» می‌تواند «مؤلفه‌های زمینه‌ساز ایجاد و تداوم تحریم خارجی بر ایران» را برای همیشه از بین ببرد. اما واکنش وزارت نفت به عنوان متولی منافع انرژی کشور به ۲ شکل تقریباً تکراری بوده است؛ نخست آنکه کوچک نمایی تحولات آسیب‌زا به برنامه‌های صادرات گازی کشور که از سوی منتقدان بیان می‌شده است. مثلاً در پی انتشار خبر کشف میدان گازی جدید ترکیه با ذخیره ۳۲۰ میلیارد مترمکعب، وزیر نفت ایران بیان داشت که این میدان در صورتی که همه شرایط سرمایه‌گذاری فراهم باشد، می‌تواند بین ۳۵-۳۰ میلیون مترمکعب در روز تولید کرده که به نسبت تقاضای روزانه ۱۳۰ میلیون مترمکعبی گاز ترکیه، نمی‌تواند سبب بی‌نیازی گازی ترکیه از ایران شود.

طبق نظر متخصصان حوزه دیپلماسی گاز، استدلال وزیر نفت ایران کاملاً با واقعیات در تضاد است زیرا افزایش عرضه داخلی ۳۵-۳۰ میلیون مترمکعب در روز گاز ترکیه در شرایطی که تا سال ۲۰۲۵ میلادی روند رشد تقاضای گازی ترکیه چندان چشمگیر نیست (در حد ۵-۳Bcm) به معنی افزایش قدرت چانه‌زنی ترکیه در قراردادهای واردات گازی خود از عرضه‌کنندگان فعلی نظیر ایران، آذربایجان و روسیه است.

تزارها بیکار نمی‌نشینند

با توجه به سیاست‌های تثبیت حضور گازی در بازار ترکیه از سوی روسیه و آذربایجان و حتی برنامه‌های مصوب افزایش صادرات گازی خود به ترکیه از طریق خطوط لوله ترکیش استریم (گاز روسیه) و پروژه شاه‌دنیز -۲ (گاز آذربایجان)، افزایش ۳۵-۳۰ میلیون مترمکعب تولید داخلی گاز ترکیه، بیش از حجم گاز وارداتی از ایران بوده که هیچ استراتژی مناسبی برای تثبیت و افزایش حضور در بازار گاز ترکیه ندارد.

متأسفانه وزیر نفت در موضع‌گیری خود توجه نکرد که ترکیه احتمالاً به گاز ایران نه دیگر برای تأمین تقاضای داخلی خود بلکه برای تأمین برنامه‌های صادرات گازی خود توجه خواهد کرد و شرط و شروطی برای تمدید قرارداد گازی خود در سال ۲۰۲۶ میلادی دارد.

به گزارش خبرنگار مهر، بر اساس این گزارش، فرافکنی ضعف‌های ناشی عدم پیشبرد طرح‌های صادرات خط لوله‌ای گازی کشور در «فرصت‌های طلایی گذشته» (نظیر ۲ ساله بعد از برجام تا قبل از خروج ترامپ از برجام) به «عدم تمایل دیگران به همکاری گازی با ایران» در شرایطی است که پیگیری طرح‌های غیرراهبردی نظیر FLNG ۵۰۰ هزار تنی در دوره‌ای مورد تأکید زنگنه در وزارت نفت بوده است.

 منبع: مهر