۵۰ میلیون ایرانی در بورس عدالت

هر چند اگر شرکت‌ها سالانه ۲۰ درصد سود پرداخت می‌کردند، سر پنج سال معادل ارزش دارایی واگذار شده به طرح سهام عدالت عایدی تحصیل می‌شد و تمامی اقساط دولت سر پنج سال پرداخت و باید سهام آزاد‌سازی شود، اما به دلیل آنکه به تدریج بر مشمولان طرح افزوده شد، این طرح تا کنون به درازا کشیده شده‌است، اما در اینکه چرا با گذشت این همه سال دارایی سهام عدالت به گونه‌ای مدیریت شد که از محل سود شرکت‌ها کل اقساط دولت پرداخت نشد و عده‌ای مشمول طرح، پرداخت‌های نقدی داشتند و عده‌ای نیز با کسری مشمول طرح به شمار می‌آیند، انتقاد‌ها همچنان به مدیریت این دارایی وارد است. با توجه به جهش بازار سرمایه و اینکه بخشی از پرتفوی سهام عدالت، شرکت‌های بورسی هستند، امروزه جهش قیمت پرتفوی سهام عدالت رشد خوبی داشته‌است به‌طوری که ارزش روز این دارایی در حدود ۲۵۰ الی ۳۰۰ هزارمیلیارد تومان ارزیابی می‌شود که با توجه به ورود نقدینگی جدید به بازار سرمایه انتظار می‌رود رشد این دارایی بیشتر هم شود. از این‌رو، ورود سهام عدالت به بازار سرمایه هم بازار سرمایه را عمق می‌بخشد و هم اینکه عطش نقدینگی ورودی به بازار سرمایه را خواهد گرفت و به تعادل‌بخشی هر چه بیشتر قیمت‌ها در بازار سرمایه کمک می‌کند. در عین حال با توجه به اینکه رئیس‌جمهور سال گذشته عنوان داشت که ۶۰ میلیون نفر ایرانی نیازمند حمایت مالی دولت برای گذران زندگی هستند و فقری که شیوع کرونا برای مردم به همراه آورد، انتظار می‌رود با آزاد‌سازی سهام عدالت نتایج مثبتی در بعد کلان اقتصاد و خرد خانوار را شاهد باشیم.

حال با توجه به تدبیر رهبری برای آزاد‌سازی سهام و تأکید بر واگذاری مدیریت سهام به مشمولان طرح هم اکنون باید دید برنامه دولت برای آزاد‌سازی سهام عدالت چیست؟

زیرا در دولت یازدهم مدیریت این دارایی از نمایندگان تعاونی‌های سهام عدالت استانی گرفته شد و مدیران دولت در شرکت‌ها مدیریت سهام عدالت را نیز برعهده گرفتند، حال باید دید واگذاری مالکیت و مدیریت در شرکت‌های بورسی و غیر بورسی سهام عدالت تحت چه قالبی و در چه زمان و به چه شکلی انجام خواهد گرفت. در ا ین میان این پرسش مطرح است که دارایی‌های مرغوب موجود در پرتفوی سهام عدالت تحت قالب چه مدلی قرار است بین مشمولان طرح تقسیم شود که همه از آن بهره ببرند.

تا زمانی که مشمولان سهام عدالت در شرکت‌های تعاونی سرمایه‌گذاری استانی عضو هستند، از حیث قانونی نمی‌توانند به بورس راه یابند، اما در صورت منحل شدن شرکت‌های تعاونی سرمایه‌گذاری استانی و تبدیل آن به صندوق یا شرکت سرمایه‌گذاری استانی، مشمولان می‌توانند از مزایای داد و ستد پرتفوی ۶۴ شرکت زیرمجموعه سهام عدالت در بورس بهره‌مند شوند.

موافق آزاد‌سازی یک دفعه سهام عدالت نیستیم

حمیدرضا فولادگر، رئیس کمیسیون ویژه اصل ۴۴

به دلیل نگرانی از فروش سهام عدالت در حجم بالا، مجلس موافق آزادسازی یک دفعه سهام عدالت نیست. ما یک فرآیند پنج ساله را پیش بینی کردیم که دارنده سهام عدالت نتواند یک دفعه سهام را بفروشد و ارزش آن در بازار افت کند یا شلوغی و هجوم مردم بازار سرمایه را دچار اختلال کند بلکه گفته‌ایم تدریجی وارد بازار سرمایه شوند و امکان نقد شوندگی هم برای دارنده سهام فراهم و به قدرت خرید مردم کمک شود یا اینکه مردم خودشان انتخاب کنند که آیا سهام آن‌ها به تدریج نقد شود یا اینکه سهام خود را نگه دارند و در بورس سرمایه‌گذاری کنند. در مورد اینکه آیا امکان ارائه سهام عدالت به بقیه مردم جامعه هم وجود دارد، باید گفت این پیشنهاد را در شورای عالی اصل ۴۴ در مورد متقاضیان جدید سهام عدالت مطرح کردیم، اما گفته شد از ابتدا هم قرار نبود که سهام عدالت را به همه مردم بدهند، بلکه شش دهک انتخاب شد، البته این دهک‌ها جمعیتی بود و دقت لازم در آن وجود نداشت.

اولین بورس مردم پایه دنیا

علی آقامحمدی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام

با فرمایشات مقام معظم رهبری، بازار سرمایه ایران نخستین بازاری خواهد شد که با جمعیت ۸۰میلیونی کشور حدود ۶۰میلیون سهامدار دارد و به این ترتیب تبدیل به یک بازار مردم‌پایه می‌شود. این یک تحول بنیادین برای بازار سرمایه است. با بیانیه مقام معظم رهبری، حدود ۳۰۰هزار میلیارد تومان نقدینگی وارد بازار سرمایه خواهد شد و چنین نقدینگی عظیمی تمام فرضیات برخی از فعالان اقتصادی مبنی بر حبابی بودن بازار سرمایه را از بین خواهد برد. ورود سیل جدید سهامداران به بازار موجب پایداری و استحکام بورس شده و همین امر مقدمه‌ای است برای حضور مابقی شرکت‌های تجاری به بازار سرمایه تا از این بازار بازدهی مناسبی کسب کنند. به این ترتیب امیدواریم نخستین کشوری باشیم که بتوانیم با سرعتی باورنکردنی عدم تعادل میان بازار پول و بازار سرمایه را جبران کرده و بازار سرمایه را به عنوان یک بازار مقتدر در بحث تأمین مالی و توسعه کشور معرفی کنیم.

تعادل‌بخشی سهام عدالت به بازار سرمایه

عباس آرگون، نایب رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی

آزادسازی سهام عدالت به متقاضیان خرید سهام این امکان را فراهم می‌کند تا دارندگان این سهام بتوانند دارایی خود را در بازار سهام به قیمت مناسب به فروش برسانند. با گسترش ویروس کرونا و تورم‌های ایجاد شده در سال‌های گذشته، قدرت خرید خانواده‌های دارای سهام عدالت بیش از پیش کاهش پیدا کرده، آزادسازی این سهام از یک سو برای بهره‌مندی و فروش آن توسط افراد دارای این سهم کمک زیادی به آن‌ها می‌کند تا بتوانند از منافع این دارایی راکد خود در فشار اقتصادی و نیاز مبرم استفاده کنند. با توجه به رونق بازار سرمایه به دلیل جذب نقدینگی و کمبود عرضه سهام نسبت به متقاضیان، خرید سهام این امکان را فراهم می‌کند تا دارندگان این سهام بتوانند دارایی خود را در بازار سهام به قیمت مناسب به فروش برسانند و موجب ایجاد تعادل در بازار سهام شوند که در این زمینه برای مدیریت بهتر بازار سرمایه و فروش مرحله‌ای دارندگان سهام می‌توان با فراهم نمودن شرایط آزاد‌سازی بخش آن اقدام کرد.

امکان ثبت‌نام جاماندگان سهام عدالت وجود ندارد

رئیس سازمان خصوصی سازی: سهام عدالت با اجازه رهبری در سال ۸۵ عرضه و پس از اتمام فرصت ثبت‌نام، عرضه آن بسته شد و امکان ثبت‌نام مجدد وجود ندارد. سال ۹۵ اطلاعیه مبنی بر امکان افزایش سرمایه به سهامداران داده شد و دیگر امکان افزایش سرمایه هم وجود ندارد.

سامانه سهام عدالت برای اعلام مالکیت مشمولان این سهام آماده به کار است و مشمولان با کد ملی می‌توانند وارد این سامانه شوند. البته توصیه من این است که همه دارندگان سهام به سامانه سهام عدالت ورود و اقدام به فروش آن نکنند؛ چراکه وضعیت بازار بورس و بازار سرمایه بسیار مطلوب است.

ارزش سهام عدالت حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان است، عزم دولت برای انجام فرآیند آزادسازی سهام عدالت جزم است و سازمان خصوصی‌سازی از صبح روزگذشته ۲۲ سرور را بارگذاری کرد تا در اختیار مشمولان قرار گیرد. مقام معظم رهبری برای دو دهک درآمدی که شامل افراد تحت پوشش کمیته حضرت امام (ره) و مددجویان بهزیستی می‌شوند ۵۰ درصد تخفیف در نظر گرفته‌بودند.

استارت سهام عدالت در سال ۱۳۸۵ زده شد و فرآیند ثبت‌نام آن تا سال ۱۳۸۸ طول کشید. اقساط باید تا سال ۱۳۹۵ گرفته می‌شد که این اتفاق افتاد و به مشمولین طی سه دوره سود پرداخت شده‌است. در این راستا در سال ۱۳۹۵ به ازای یک میلیون تومان سهم ۱۵۰ هزار تومان، در سال ۱۳۹۶، ۱۷۵ هزار تومان و در سال ۱۳۹۷، ۲۰۵ هزار تومان پرداخت شد. سود سال ۱۳۹۸ هم در سال ۱۳۹۹ که مجامع شرکت‌ها برگزار شد، پرداخت می‌شود. مجموع سودی که تاکنون پرداخت شده بالغ بر ۱۲ هزار میلیارد تومان است.

اجازه ۳۰ روزه به مشمولین برای انتخاب نحوه مدیریت سهام

به مشمولین سهام عدالت ۳۰ روز اجازه داده‌شده‌است که انتخاب کنند می‌خواهند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم سهام خود را مدیریت کنند، توضیح داد: در واقع زمانی که مشمولین وارد سامانه می‌شوند از بین دو گزینه مدیریت مستقیم یا غیرمستقیم باید یک گزینه را انتخاب کنند. اگر گزینه مستقیم را انتخاب کردند، خودشان سهام را مدیریت می‌کنند و اگر گزینه غیرمستقیم را انتخاب کردند از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذار استانی اقدام خواهند کرد. اگر کسی می‌خواهد به صورت مستقیم سهام خود را مدیریت کند با محدودیت‌هایی مواجه است. مثلاً ممکن است اعلام شود فقط ۳۰ درصد از سهام خود را می‌تواند به فروش برساند. البته در این مورد طبق دستور مقام معظم رهبری، شورای عالی بورس باید تصمیم‌گیری کند. وی با تأکید بر اینکه مشمولان باید ظرف یک ماه تصمیم‌گیری کنند، دستورالعمل شورای عالی بورس ظرف ۱۰ روز آینده نهایی می‌شود و سازوکار مدیریت مستقیم مشخص خواهد شد. اگر فردی یک راه را انتخاب کرد، دیگر نمی‌تواند راه دیگری را انتخاب کند، در این شرایط سهامدار مشمول معاملات ثانویه و در نتیجه مشمول مالیات خواهد شد.

فرمان آزادسازی سهام عدالت

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در تاریخ ۹ /۲ /۹۹ با صدور ابلاغیه‌ای ضمن موافقت با درخواست رئیس‌جمهور برای آزادسازی سهام عدالت موارد سه‌گانه‌ای را به عنوان امور لازم‌الرعایه در این واگذاری‌ها مورد تأکید قرار دادند و خاطرنشان کردند: دولت هر چه زودتر اقدامات مقتضی را به عمل آورد تا مردم سریع‌تر از منافع سهام خود بهره‌مند شوند.

متن ابلاغیه رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است: درپی تصمیم واگذاری درصدی از سهام اصل ۴۴ قانون اساسی در قالب سهام عدالت با هدف گسترش عدالت اجتماعی و توانمندسازی خانوار‌های کم‌درآمد، انتظار این بود که توسط مسئولان مربوط در دولت‌های مختلف با اجرای دقیق مواد هشت‌گانه ابلاغی ۱۲ /۴ /۱۳۸۵ هرچه سریع‌تر مقدمات لازم برای آزادسازی سهام عدالت و واگذاری تعیین قیمت آن به بورس فراهم گردیده و آیین‌نامه‌های اجرایی تهیه و به اجرا درآید. در هر صورت با توجه به شرایط فعلی اقتصادی و عزم دولت برای عمل به تکالیفی که به عهده اوست، با آزادسازی سهام عدالت با رعایت امور زیر، موافقت می‌شود:

۱. دارندگان سهام عدالت مجازند در محدوده زمانی مشخص مالکیت مستقیم سهام شرکت‌های سرمایه‌پذیر را انتخاب نمایند و به تناسب، نقش مدیریتی خود را ایفا کنند.

۲. مقررات مورد نیاز جهت انتقال سهام به صاحبان سهام عدالت توسط شورایعالی بورس تدوین و تصویب شود. این مصوبات برای کلیه دستگاه‌های اجرایی لازم‌الاجراست.

۳. نسبت به سهام باقی‌مانده در شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی، شورای عالی بورس موظف است ضمن تشویق ماندگاری صاحبان سهام در شرکت‌های مذکور، از طریق مبادی ذی‌ربط هرچه زودتر زمینه ورود آن شرکت‌ها را در بورس فراهم نماید.

با توجه به تأخیری که در طول زمان نسبت به تحقق اهداف واگذاری این سهام پیش آمده است و به دلیل ضرورت بهره‌مندی هرچه سریع‌تر مردم از منافع سهام خود، لازم است دولت محترم هر چه زودتر اقدامات مقتضی در جهت تحقق موارد مذکور در بند‌های سه‌گانه فوق را به‌عمل آورد.

سرمایه‌گذاری روی افزایش اطلاعات اقتصادی مردم

ملیحه مرادی

سهامداری در بازار سرمایه نیاز به اطلاعات اقتصادی دارد، با توجه به اینکه شاید سطح اطلاعات اقتصادی مشمولان سهام عدالت متناسب برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس نباشد، از این‌رو نیاز است در حوزه افزایش اطلاعات اقتصادی مردم و مشمولان سهام عدالت سرمایه‌گذاری انجام گیرد.

به نظر می‌رسد زین پس رسانه ملی و سایر رسانه‌ها و به ویژه سازمان بورس اوراق بهادار به همراه بازار‌ها و ارکان باید در جهت افزایش اطلاعات اقتصادی و مالی مردم جامعه اعم از سهامدار و غیر‌سهامدار تلاش کنند.

البته مقوله تقویت اطلاعات اقتصادی مردم یک نیاز ضروری است، زیرا اقتصاد ایران دولتی و عمومی به شمار می‌رود و عمده دارایی‌ها، اختیارات و مجوز‌ها در ید دولت می‌باشد.

برای اینکه نظارت عمومی بر دارایی‌های ملی و مدیریت این دارایی‌ها تقویت شود، نیاز است علاوه بر اطلاع‌رسانی عمومی در این حوزه، مقاطع مختلف تحصیلی نیز کار آموزش اقتصاد را آغاز کند، زیرا جهش تولید و قوی‌شدن در حوزه اقتصاد نیاز به اطلاعات و آگاهی عمومی دارد.

گفتنی است مفاهیم سخت و پیچیده اقتصادی و مالی باید به ساده‌ترین زبان و مثال به مردم توضیح داده‌شود تا مردم به سرعت با مفاهیم اولیه و بنیادی سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه آشنا شوند.

در همین راستا باید عنوان داشت که تسهیل فرآیند سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و در کل سایر بازار‌ها باید در دستور کار دولت قرار گیرد، زیرا در دنیای امروز تلاش شده‌است تا معاملات به ساده‌ترین روش ممکن و در کوتاه‌ترین زمان انجام گیرد، اما متأسفانه با وجودی که تقاضا در بازار‌ها وجود دارد، اما بوروکراسی انجام معاملات در بازار‌های زمین، ساختمان و بورس اوراق بهادار جریان ورود نقدینگی به بازار را کند یا گاهی متوقف می‌کند.

یک هویت و هزاران احراز

رضا ستاک

در اغلب کشور‌های دنیا اشخاص حقیقی دارای کد و شناسه‌ای هستند که با درج این کد در پایگاه و سامانه یکپارچه و آنلاین داده‌ها تمامی اطلاعات اشخاص اعم از هویت، مکان زندگی، سرمایه، بدهی، درآمد، مالیات پرداختی، مصرف و سوابق به شکل آنلاین در دسترس است. با وجودی که به چنین سامانه‌ای در کشور نیاز داریم، اما هر یک از دستگاه‌ها این روز‌ها مردم را برای انجام کاری اسیر فرآیند سلیقه‌ای احراز اطلاعات درخواستی خود کرده‌اند.

چرا کد ملی به عنوان کد کاربری اشخاص در حوزه‌های مختلف، چون یارانه نقدی، مالیات، کد بورسی، پرداخت تسهیلات یک‌میلیونی، شناسه فعالیت در فضای مجازی و… قرار نمی‌گیرد و چرا نظام احراز هویت یک بار برای همیشه یکپارچه نمی‌شود.

این نمی‌شود که هر دستگاه برای خود بوروکراسی برای احراز هویت یا اطلاعات درخواستی خود تعریف کند، کمااینکه هم اکنون در سیستم بانکی هر بانک احراز هویت جداگانه انجام می‌دهد و در کمال تعجب این کار گاه هفته‌ها به طول می‌انجامد، این در حالی است که مثلاً برای راستی‌آزمایی مکان درج شده در اوراق بانکی افتتاح حساب، پاکت خالی از طریق پست به آدرس قید شده ارسال می‌شود و شخص متقاضی افتتاح حساب باید آن پاکت را به بانک تحویل دهد تا فرآیند افتتاح حساب تکمیل شود.

این رویه‌های سلیقه‌ای تعریف شده در دستگاه‌های مختلف علاوه بر اینکه هزینه زمانی ایجاد کرده است از منظر مادی نیز هزینه‌تراشی به شمار می‌آید و به نظر می‌رسد تمامی اطلاعات اشخاص حقیقی و حقوقی باید در یک سامانه یکپارچه و آنلاین وجود داشته باشد و کار احراز هویت در کسری از ثانیه انجام شود. در همین راستا امروزه روز با وجود تأکید وزارت بهداشت بر رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و مراقبتی برای مبارزه با ویروس کرونا بسیاری از مردم در کارگزاری‌ها و شعبات بانکی و دفاتر پیشخوان دولت یا درگیر انجام فرآیند اخذ کد بورسی و احراز هویت در سامانه «سجام» هستند یا اینکه برای اخذ وام یک‌میلیونی به دنبال تکمیل اوراق هویتی سیم‌کارت تلفن سیار هستند. در پایان امید می‌رود حداقل یک کد کاربری برای مردم در حوزه مالی تعریف شود تا حداقل سهامداران سهام عدالتی این روز‌ها به طور مجدد اسیر سامانه سجام و احراز هویت نشوند.

هسته خسته معاملات بورس

با توجه به ورود سرمایه‌گذاران جدید طی یک سال گذشته به بازار سرمایه، خستگی هسته نرم‌افزاری معاملات بازار سرمایه انتقاد‌های فراوانی را به دنبال داشته است، به طوری که عده‌ای معتقدند آزاد‌سازی سهام عدالت و واگذاری حق خرید و فروش به ۵۰‌میلیون مشمول سهام عدالت بار زیادی به هسته معاملات وارد کرده و احتمال اختلال را تقویت می‌کند. هم اکنون حدود ۱۳ میلیون نفرصاحب کد بورسی هستند که ۴ الی ۵ میلیون نفر آنان معامله‌گر‌های فعال بازار سرمایه هستند.

با همین تعداد کاربر گاهی هسته معاملات بازار سرمایه دچار اخلال می‌شود، به طوری که برخی از ارقام یا سفارش‌ها گاه اشتباه یا با تأخیر انعکاس داده می‌شود، حال تصور کنید ده‌ها میلیون نفر دیگر با آزاد‌سازی سهام عدالت قرار است در بازار سرمایه خرید و فروش سهام کنند، آیا هسته نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کنونی بازار سرمایه کشش پاسخگویی به این حجم از کاربر را دارد؟

بدین ترتیب همزمان با آزاد‌سازی سهام عدالت باید یا هسته معاملات بازار سرمایه را ارتقا داد یا اینکه تقسیم‌بندی زمانی برای معاملات سهام عدالت در بازار تعریف کرد.

دارندگان سهام عدالت مراقب سودجویان باشند

فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد گفت: ممکن است افراد سودجو برای خرید سهام وارد شوند و از مردم برای خرید سهام با قیمت‌های نازل سوءاستفاده کنند. می‌توان گفت خون تازه‌ای به بازار سرمایه مورد اقبال مردم و سهامداران تزریق شده است. در این شرایط که برخی دارندگان سهام عدالت شرایط اقتصادی خوبی ندارند، می‌توانند سهامشان را مدیریت کنند.

در آینده نزدیک بخشی از سهام عدالت برای فروش آزاد می‌شود و سهامداران می‌توانند خود سهام‌شان را مدیریت کنند یا بفروشند. ممکن است افراد سودجو برای خرید سهام وارد شوند و از شرایط سوءاستفاده کنند. پس شرایط فروش به این معنی نیست که دارندگان سهام اقدام به فروش سهام خود با قیمت‌های نازل کنند. ارزش سهام از یک میلیون تومان تا ۴۰۰هزار تومان متفاوت است.

اولین کار برای دارندگان سهام عدالت این است که سهام خود را مدیریت کنند، سپس باید منتظر دستوورالعمل جدید باشد. عرضه هجومی قطعاً آسیب می‌زند.

 منبع: جوان