حذف چهارصفر آدرس غلط به مردم است

بازار ایران؛ علیرضا شاکر – طرح اصلاح پول ملی یا همان حذف چهار صفر، آن طور که دولت انتظار داشت، جو روانی مساعدی ایجاد نکرده است. نه تنها عامه مردم بلکه بسیاری از کارشناسان به دیده شک و تردید به این طرح نگاه می کنند. نه اینکه کسی مخالف اصل ضرورت حذف صفر از پول ملی باشد؛ بلکه بیشتر مخالفت ها معطوف به این واقعیت است که در این شرایط کشور و مساعد نبودن زیرساخت های لازم، حذف صفر از پول ملی به تنهایی نمی تواند مشکل گشا باشد.کمااینکه در نظرسنجی تلفنی برنامه تلویزیونی مناظره نیز نزدیک به 80 درصد از مردم، مخالف حذف چهارصفر از پول ملی بودند.

با این حال اقتصاددان های دولتی همچنان دلایلی از جمله کاهش ارزش ذاتی برخی پول ها مانند سکه ها و همچنین تسهیل در امور حسابداری و مواردی از این دست را دلیلی برای ضرورت حذف صفرها عنوان می کنند. آنها در عین حال این اقدام را در راستای مدیریت تورم و اصلاحات نظام پولی کشور عنوان کرده اند.

با این حال منتقدان این اقدام هم نگرانی های بسیاری دارند. به اعتقاد آنها، این اقدام حرکتی نمایشی است که می تواند تبعات ناگوار تورم لجام گسیخته را پنهان کند. بدین معنا در بازه زمانی محدود بعد از حذف صفرها ، ارزش پول ملی تصاعدی کاهش پیدا کرده و ضربات جبران ناپذیری به اقتصاد کشور وارد می شود. بر این اساس آنها امیدوارند مجلس تدبیر کرده و با این اقدام مخالفت کند. در هر صورت برای اینکه مسیر انتخابی مجلس و دیگر نهادهای تصمیم گیر به بیراهه نرود، نظرات برخی کارشناسان را مرور می کنیم.

هشدار نسبت به انحراف و کج روی

در همین رابطه طهماسب مظاهری، رییس کل پیشین بانک مرکزی اظهار کرد: قرار بر این نیست که حذف صفر از پول ملی به عنوان سیاست اقتصادی بخشی از مشکلات مربوط به این حوزه را حل کند، بلکه باید بخشی از مشکلات مربوط به مبادله پول و کالا بین مردم را رفع کند.

وی افزود: نسبت به مدیریت نرخ ارز، مدیریت ترازنامه بانک ها، عملیاتی کردن بانکداری بدون ربا و زدودن شائبه ربوی بودن و به طور کلی در اصلاح نظام بانکی مسئله حذف صفر از پول ملی در شرایط فعلی اولویت ندارد.

مظاهری ادامه داد: حذف صفر از پول ملی اقدام ضروری و لازم است و باید این امر انجام بپذیرد، اگر دولت و نظام بانکی ظرفیت و توان اصلاح موارد مذکور را همزمان با حذف صفر از پول ملی داشته باشند؛ می تواند اقدام درخور توجهی باشد، اما اگر این ظرفیت وجود نداشته باشد باید این مسئله به تعویق بیفتد تا اقدامات بنیادین و زیرساختی در اولویت قرار بگیرد.

رییس کل پیشین بانک مرکزی گفت: در حال حاضر به دلیل تورم انباشته شده در چند دهه اخیر ارزش پول ملی کاهش یافته است و دولت تدبیری جدی برای مدیریت رشد نقدینگی و کاهش آن ندارد و این امر همچنان با روند صعودی ادامه دارد و تاثیر آن در یک سال آینده بر اقتصاد مشهود خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه این امر موجب شده نرخ برابری پول ملی ما با سایر کشورها در سطح نازلی قرار بگیرد، بیان کرد: به لحاظ قانونی، ابعاد اسکناس و عملیات حسابداری حذف صفر  از پول کار خوبی است، اما نسبت به اصلاح زیرساخت ها و نظام بانکی اولویت کمتری دارد، لذا دولت و بانک مرکزی باید نیرویشان را بر اصلاح این سیاست ها متمرکز کنند.

مظاهری تصریح کرد: در حال حاضر دولت ظرفیت انجام این اقدام را به شکل صحیح ندارد و ممکن است دچار انحراف و کج روی شود، لذا باید با مطالعات کارشناسی و طراحی نرم فزارهای لازم در چند سال آینده به حذف صفر اقدام کنیم.

آدرس غلط به مردم

 حمیدرضا صالحی عضو هیات نمایندگان اتاق تهران و دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته در گفتگو با «اخبار بازار» حذف چهار صفر در شرایط کنونی اقتصادی را آدرس غلط به مردم خواند و تاکید کرد: اینگونه اقدامات باعث می شود اندک اعتماد مردم به دولتمردان نیز از بین برود.

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران ادامه داد: حذف چهار صفر پول ملی، از سوی دولت به عنوان یک حرکت رو به جلو که موجب  افزایش قدرت پول ملی می شود، عنوان شده است. اما نکته اساسی این است که موفقیت در این طرح صرفا با حذف صفرها ممکن نیست.

دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته با اشاره به تجربه کشورهای موفق در این زمینه مانند ترکیه یادآور شد: آنها تنها به حذف صفرهای پول ملی اقدام نکردند، بلکه به اصلاحات زیرساخت های اقتصاد کلان خود همچون اصلاح نظام تعرفه ای، اصلاح نظام بانکی، اصلاح نظام مالیاتی،مدیریت ارز بر اساس بازار آزاد و کلا ایجاد شفافیت و آزادی رقابت و پایین آوردن هزینه تمام شده تولید و روابط بهتر با دول بین المللی با هدف افزایش صادرات،‌ اقدام کردند.

صالحی در ادامه خاطرنشان کرد: مجموعه اقدامات اصلاحی وقتی دست به دست هم می دهند، کشور را به سمت شکوفایی اقتصاد می برند، همانطور که ترکیه این مسیر را در قالب یک برنامه چند ساله اجرا کرد و بعد از اصلاحات اولیه و آماده شدن کامل زیرساخت ها، در موعد مقرر صفرها را برداشتند.

وی افزود: اما دولتمردان کشور بدلیل عدم شجاعت در تصمیمات گیری های اقتصادی و نگرانی از تبعات سیاسی و اجتماعی اقدامات اصلاحی، این تصمیمات را به عقب می اندازند و به جای اصلاحات اساسی، صرفا اقدامات موردی مانند برداشتن صفرها را انجام می دهند. این در حالی است که اینکار بدون در نظر گرفتن دیگر اصلاحات اساسی، اثرات خوبی نمی تواند داشته باشد و گاها حتی اثرات جانبی بدی هم به جای می گذارد.

این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران تصریح کرد: دولت بدون بررسی اساسی دلایل اصلی ایجاد رکود، تورم لجام گسیخته ، از بین رفتن اشتغال و پائین آمدن اعتماد مردم به سیاست گذران اقتصادی نسبت به حذف چهار صفر اقدام کرده است. لذا این نگرانی تصمیمات گرفته شده با همراهی مردم همراه نخواهد بود، تشدید می شود.

این کارآفرین اضافه کرد: این در حالی است که شرایط خاص کشور مشارکت مردم  در اقتصاد را می طلبد. با فاصله گرفتن مردم از اقتصاد و کاهش مشارکت نمی شود به اصلاحات اقتصادی امید داشت.

صالحی تاکید کرد: در کشوری که 900 هزارمیلیارد تومان یارانه پنهان و آشکار دارد، دولت باید به مسایل اساسی توجه کند؛ در حالی که با رکود تورمی، هر روز وضعیت تولید در کشور بدتر شده و شاخص های مهم کشور وضعیت نامناسبی دارند.

وی ادامه داد: در این شرایط کشور که قیمت تمام شده تولید هر روز بالاتر می رود، رشد سرمایه گذاری منفی شده ، در شاخص  بیزنس رتبه 122 که خیلی نامناسب است، را داریم و دیگر شاخص ها هم حال و روز خوبی ندارند،  نباید بدون حل کردن این مسایل به سمت حذف صفرها برویم.

دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته تاکید کرد: دولت ما مثل همه دولت های گذشته، با اتکای به درآمدهای نفتی یک اقتصاد کوچک را اداره می کند و که موتور آن به درستی کار نمی کند و محصولش تولید فقر است. در این شرایط حذف چهار صفر نه تنها هیچ کمکی نمی کند بلکه حتی ممکن است که اثرات منفی هم داشته باشد. دولتمردان باید بدانند که حرکت های  نمایشی باعث می شود که اعتماد مردم به آنان بیش از گذشته کاهش پیدا کند.

سکه های ما قاشق چنگال می شود

محمود بهمنی از جمله موافقان این اقدام است. رئیس کل سابق بانک مرکزی در این باره خاطرنشان کرد: 10 سال قبل در چاپ چک پول ها، صفرها را حذف کردیم تا آمادگی ایجاد بشود.

این نماینده مجلس ادامه داد: در حال حاضر سکه های ما ذوب می شود و به شیرآلات، سینی و قاشق چنگال تبدیل می شود. بنابراین ارزش ذاتی سکه ها از ارزش مبادلاتی آن بیشتر است. علاوه بر این امروز هزینه تمام‌شده تولید یک اسکناس 100 تومانی با احتساب هزینه‌های کاغذ و چاپ بیش از 300 تومان است که به‌هیچ‌وجه این هزینه‌ها منطقی و عقلایی نیست؛ پس می‌طلبد با این توجیهات و شرایط هر چه سریع‌تر حذف چهار صفر از پول ملی عملیاتی شود.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به اینکه دلیل حذف چهار صفر از پول ملی بسیار موجه است، افزود: در حالی که واحد پول ما امروز «ریال» است، اما یک ریالی، 10 ریالی، 100 ریالی و حتی 1000 ریالی نداریم و کمترین واحد پولی ما 5 هزار ریالی و 10 هزار ریالی است.

بهمنی با بیان اینکه در حال حاضر هر دلار معادل 120 هزار ریال است، گفت: پول ملی ما امروز از نظر روانی یک 120 هزارم دلار است و این ارزش پایین در افکار عمومی به‌هیچ‌وجه قابل قبول نیست و باید بالاخره فکری برای افزایش ارزش پولی کشور کرد.

بهمنی با اشاره به تأثیر حذف صفر از پول ملی بر تورم نیز گفت: نرخ تورم هیچ‌گاه متأثر از «کمیت واحد پولی» تغییر نمی‌کند بلکه حجم پول در تورم تأثیرگذار است؛ به‌عنوان مثال به جای چاپ 100 اسکناس 100 تومانی، یک اسکناس 10 هزار تومانی چاپ می‌شود که با احتساب هزینه تمام‌شده 300 تومانی به ازای هر اسکناس 100 تومانی، با چاپ هر اسکناس 10 هزار تومانی، 30 هزار تومان در هزینه صرفه‌جویی می‌شود. ضمن اینکه کاهش هزینه‌های مبادلاتی آن تأثیر مثبتی در جامعه خواهد گذاشت.

رییس کل اسبق بانک مرکزی در پاسخ به این نگرانی و دغدغه جامعه مبنی کاهش درآمدها متناسب با کاهش هزینه‌ها با حذف صفر از پول ملی نیز گفت: این طرح هیچ تاثیری در کاهش درآمدها ندارد بلکه حجم مبادلات را روان و تسهیل می‌کند و ما دیگر دارای یک واحد پولی می‌شویم.