شاهد سلطه و آقایی پول هستیم

بازار ایران – فرشاد مومنی در نشست هفتگی موسسه دین و اقتصاد که به مناسبت گرامیداشت سی‌وهشتمین سال شهادت دکتر بهشتی برگزار شد، با اشاره به نقش و اهمیت عدالت در جامعه گفت: در طی سه دهه اخیر و در مقیاس جهانی همه کوشش‌های فکری صورت گرفته، حکایت از این دارد که هیچ عنصری به اندازه بی‌عدالتی و گسترش و تعمیق نابرابرهای ناموجه، قدرت توضیح‌دهندگی پس‌افتادگی و نارسایی‌ها در سطح ملی و بین‌المللی را ندارد.
وی ادامه داد: حتی زمانی که موضوع بحران جهانی آب به عنوان یک مسئله خطیر و سرنوشت‌ساز در مقیاس جهانی مطرح شد، برنامه توسعه سازمان ملل متحد که یکی از معتبرترین موسسات پژوهشی در زمینه مطالعات توسعه در سطح جهان است، موضوع گزارش سالانه خود در سال 2006 را به واکاوی بحران آب اختصاص داده بود. این گزارش در مقام جمع‌بندی به یافته‌ای تکان‌دهنده و آموزنده رسیده بود که در این بحران هیچ عنصری به اندازه نابرابری‌های ناموجه قدرت توضیح‌دهندگی ندارد.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: شاید جالب باشد، واکاوی‌هایی که از جنبه اساطیری تجربه فراز و فرود در ایران را از پیشاتاریخ تا هفتصد سال پیش مانند آنچه در شاهنامه منعکس است صورت گرفته، در یک صورت‌بندی ناپایداری‌های سیاسی و ناهنجاری‌های اقتصادی و اجتماعی را در برخورد سهل‌انگارانه با مسئله عدالت اجتماعی دانسته‌اند.
مومنی با اشاره به نقش جهان‌بینی‌ها در عصر حاضر گفت: چه بخواهیم و چه نخواهیم، در دوران ما موضوع نظام باورها، جهان‌بینی‌ها و ایدئولوژی‌ها نقش تعیین‌کننده در سرنوشت بشر دارد و از این منظر میان متفکران توسعه این اتفاق نظر وجود دارد که بر کارکردهای جهان بینی در توسعه و گستره و ضریب اهمیت آن افزوده شده است.
وی اضافه کرد: بنابراین امروزه جهان‌بینی‌ها و ایدئولوژی‌ها نقش بی‌بدیلی در توسعه دارند و تاثیراتی مانند؛ نقش نظام باورها در مهار عدم اطمینان و ایجاد سازگاری با محیط اجتماعی، نقش آنها در ایجاد معنا برای عقلانیت‌های متفاوت و مختار انسان‌ها، نقش نظام باورها در تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی و نقش نظام باورها در چگونگی مبارزه با فرصت طلبی و سواری مجانی دارد. از همین روی ماجرای واکاوی اندیشه دینی و نسبت آن با مسئله عدالت اجتماعی حتی بر آنهایی که توسعه خواه هستند اما اعتنای بایسته به نظام باورها ندارند، اجتناب ناپذیر است.
رییس موسسه دین و اقتصاد با اشاره به کتاب «بانکداری، ربا و قوانین مالی اسلام» اثر شهید بهشتی، گفت: شهید بهشتی در این کتاب می‌گوید، «هر جا که مشاهده کردید به صورت نظام‌وار از عدم شفافیت استقبال می‌شود، این موضوع مشخصه کلیدی نظام‌های ظالمانه و متکی به ربا است». ایشان همچنین باور داشتند که هیچ عنصری به اندازه ربا و حاکمیت سرمایه از جنبه اقتصادی در برابر عدالت قرار نمی‌گیرد. متاسفانه در جامعه‌ای که حداقل از جنبه نظری باور دارد که ربا به منزله جنگ با خدا است شاهد سلطه و آقایی پول در آن هستیم. بطوری که براساس برآوردها اگر یک نفر بدون کار کردن و تنها از راه سپرده گذاری در استاندارد حداقل دستمزد درآمد داشته باشد در ایران بین ۷۵ تا ۲۲۵ برابر کشورهای OECD است.
مومنی خطاب به رییس بانک مرکزی گفت: این هشدار را می‌دهیم که تلاش‌هایی صورت می‌گیرد تا از کانال شورای پول و اعتبار به مسئله ربح مرکب لباس شرعی پوشانده شود و جالب آنکه در فرآیندهایی که در این شورا طی می‌شود به صورت سطحی و مبتذل نسبت به ربا حساسیت زدایی شده و می‌خواهند آب حلالیت روی آن بپاشند. در حالی که براساس بررسی‌ها، در حیطه بحران‌های اقتصادی و اجتماعی و حتی نابرابری‌های ناموجه هیچ عنصری به اندازه سلطه مناسبات ربوی در اقتصاد ایران قدرت توضیح دهندگی را ندارد.

 منبع: ایلنا