دلفین‌ها هم احساس غم و اندوه را تجربه می‌کنند؟ (+فیلم)
موبنا – هنگامی که سال ۲۰۱۶ میلادی تصاویر ویدیویی ضبط شد که نشان می‌داد یک دلفین راه‌راه بالغ در میان دریای مدیترانه سر خود را از آب بیرون آورده است و با شدت فراوان خود را به جهت‌های مختلف پرت می‌کرد و به مدت بیش از یک ساعت لاشه جفت خود را که جان باخته است به اطراف میچرخاند. این تصاویر در حالی ضبط می‌شد که قایق محققان در نزدیکی دلفین قرار داشت و سپس در نزدیکی قایق تحقیقاتی که در نزدیکی محل حاضر بود، دلفین آرام گرفت. پس از این اتفاق محققانی که در نزدیکی منطقه بودند با اطمینان به این نتیجه رسیدند که دلفین ناراحت است. ولی به نظر شما آیا این تلاش و تکاپو نشان دهنده نوعی غم و اندوه نبوده است؟ در یک تحقیق جدید محققان تلاش می‌کنند به این سوال پاسخ دهند و رازی را کشف کنند که حدود ۵۰ سال قبل برای نخستین بار توسط زیست‌شناسان رفتاری مطرح شد.
احساس غم و اندوه دستکم در بین انسان‌ها نوعی واکنش به قطع دایمی یک پیوند قوی اجتماعی یا خانوادگی است. اگرچه در برخی بررسی‌های قبلی مشخص شده است که شامپانزه‌ها، بابون‌ها و فیل‌ها نیز احساسات پیچیده‌ای را تجربه می‌کنند و با این وجود دانشمندان هنوز به اندازه کافی در مورد این حیوانات مطمئن نشده‌اند تا مشخص شود که دیگر موجودات زنده هم می‌توانند به کیفیت انسان این احساس را درک کنند. هم اکنون ده‌ها عکس و فیلم در سایت‌های مختلف اینترنتی موجود است که رفتارهای مختلف دلفین‌ها در شرایط متفاوت را نشان می‌دهد. در برخی موارد دیده می‌شود که دلفین‌های مادر یک یا دو هفته پس از آنکه جنین جان خود را از دست داده و بخش‌هایی از بدن او تجزیه شده است، جسد جنین را داخل دهان یا پشت خود حمل می‌کنند. همچنین شواهد به دست آمده نشان می‌دهد دو دلفین نر بالغ نیز جسد جنین خود را برای روزهای متمادی در دهان خود نگه داشته‌اند.
در مطالعه جدید «جُوانی بیرزی» زیست‌شناس آبزیان اقیانوسی و متخصص دلفین در مرکز محافظت از دلفین‌های ایتالیا به همراه همکاران خود ۷۸ گزارش علمی معتبر که بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۶ میلادی در این زمینه منتشر شده است را مورد تحلیل قرار می‌دهد. این گروه تحقیقاتی در پایان بررسی‌های جدید به این نتیجه رسیدند از بین ۸۸ تحقیق علمی که در دوره زمانی مذکور روی دلفین‌ها و وال‌ها انجام شده است، در ۲۰ مورد آنها رفتارهایی را از خود نشان داده‌اند که به نوعی با احساس غم و اندوه مشابهت داشته است. در این میان مشخص شد دلفین‌هایی از خانواده «سوسا» و «تورسیوپس» بیشتر چنین رفتارهایی را نشان دادند و فقط یک نهنگ با رفتار مشابه شناسایی شد.
دانشمندان همچنین بین نمایش‌هایی که این آبزیان نشان می‌دهند، و اندازه و مغز دلفین‌ها رابطه مستقیم پیدا کردند. دلفین‌ها که عادت دارند در گروه‌های اجتماعی با ساختار کاملا مشخص زندگی کنند، به طور کلی مغزهای بزرگتر و پیچیده‌تر از نهنگ‌ها دارند. محققان در آخرین شماره از نشریه بین‌المللی جانورشناسی اعلام کردند این همبستگی ممکن است به سادگی این واقعیت را نمایان کند که دلفین‌ها می‌توانند چنین رفتارهایی را انجام دهند و با این وجود این احتمال وجود دارد فقط آبزیانی که مغز بزرگ دارند و در گروه‌های اجتماعی تکامل یافته‌اند چنین رفتارهایی را نشان می‌دهند.
محققان در ادامه بررسی‌های خود قصد دارند ثابت کنند که آیا دلفین‌ها از غم و اندوه رنج می‌برند یا خیر. «جِین گودال» از محققان ایتالیایی و دیگر همکارانش با بررسی‌های خود ثابت کردند که رفتار شامپانزه‌ها با اطلاعاتی که آنها د رمورد مرگ و میر اطرافیان خود دریافت می‌کنند در ارتباط است. به عنوان مثال یک شامپانزه جوان در پارک ملی «گامب استریم» تانزانیا که قادر به مقابله با مرگ مادر خود نبود، از خوردن غذایی که محققان برای او آماده می‌کردند خودداری کرد، احساس رنج شدید در او دیده می‌شد و یک ماه بعد جان خود را از دست داد. دیگر دانشمندان با تحلیل های دقیق روی سطوح هورمونی استرس در مرحله قبل و بعد از دست دادن یک از اطرافیان یا نوزاد شامپانزه، این مسئله را به شکل دیگر بررسی کردند.
با همه این توضیحات هنوز هیچ مطالعه علمی دقیق در دلفین‌ها انجام نشده است تا مشخص شود که این آبزی بزرگ و غولپیکر هم احساس غم و غصه را درک می‌کند. بنابراین دکتر بیرزی و همکارانش چنین مطالعه‌ای را پیش می‌برند تا مشخص شود هنگام وقوع یک اتفاق غم‌انگیز، دلفین‌ها تا چه اندازه از آن متاثر می‌شوند.
«لوری مارینو» زیست‌شناس پستانداران دریایی در «مرکز حمایت از حیوانات کاناب» آمریکا که به صورت تخصصی در مورد سیستم اعصاب و خودآگاهی دلفین ها و نهنگ‌ها مطالعه کرده است در این خصوص گفت: «این حیوانات بسیار محتاط و هشیار هستند».
«ریچارد کونور» یکی از زیست‌شناسان حوزه دلفین‌ها و نهنگ ها در دانشگاه ماساچوست آمریکا با استقبال از این مطالعه جدید اظهار داشت این نوع رفتارشناسی می‌تواند مشابهت‌های سیستم عصبی آنها با انسان را نشان دهد و راه را برای تحقیقات مشترک گسترده‌تر بین این دو پستاندار را باز کند.
