مهم‌ترين گردهمايي بين‌المللي پسابرجام در ايران
موبنا – با پشت‌سرگذاشتن تحریم‌ها و آسودگی خیال نسبی تجار در سطح جهان نسبت به حضور در ایران، گام‌به‌گام به همکاری‌ها با کشورهای دیگر نزدیک‌تر می‌شویم. فقط چهارماه پس از تصویب برجام و توافق جهانی بر سر پرونده هسته‌ای ایران، قرار است نخستین اجلاس رؤسای مناطق آزاد کشورهای حاشیه اقیانوس هند «آیورا»، به عنوان مهمترین گردهمایی بین‌المللی پسابرجام در ایران در منطقه آزاد چابهار برگزار شود. ٢١ کشور عضو اتحادیه کشورهای حاشیه اقیانوس هند (آیورا) ۳۰ و ۳۱ اردیبهشت امسال در منطقه آزاد چابهار دور هم جمع می‌شوند و درباره مسائل این اتحادیه به بحث و گفت‌وگو می‌پردازند.
به گزارش «شرق»، اهداف کلی اتحادیه همکاری‌های منطقه‌ای حاشیه اقیانوس هند آزادسازی تجاری، تقویت همکاری‌های آموزشی، تکنولوژیکی و ایجاد تسهیلات تجاری و سرمایه‌گذاری با هدف تقویت روابط تجاری و اقتصادی بین کشورهای عضو تعریف شده است. مهمترین پروژه‌های همکاری بین اعضا، ایجاد واحد حمایت از شیلات برای همکاری درزمینه ماهیگیری و آبزیان، توسعه گردشگری، تشکیل شورای حمل‌ونقل دریایی و ایجاد مرکز علوم و انتقال فناوری است.
تبدیل مناطق آزاد به مناطق تجاری
مناطق آزاد نقش مهمی در زندگی پرجنب‌وجوش اجتماعی و اقتصادی منطقه حاشیه اقیانوس هند بازی می‌کنند. نگاهی گذرا به نقشه آیورا نشان می‌دهد که مناطق آزاد در بسیاری از کشورها تبدیل به مرزهای تجاری جدید شده‌اند. به‌واسطه موقعیت استراتژیک و دسترسی به آبراهه‌های اصلی، این مناطق شبکه‌ای مجازی از ارتباط‌های تجاری بین پنج قاره، متجاوز از ٣٠ کشور را تشکیل داده است. این مناطق با ارائه امتیازات و مشوق‌هایی‌که ممکن است به‌راحتی در سرزمین اصلی در دسترس نباشد، به عنوان دروازه‌هایی به تجارت آزاد و سرمایه‌گذاری خارجی مطرح می‌شوند.
این امتیازات و فرصت‌ها شامل گمرک منعطف، قوانین ساده ویزا (یا احتیاج‌نداشتن به ویزا)، قوانین کار و بانکداری ویژه و فرصت‌های سرمایه‌گذاری مطلوب است. این مناطق فارغ از انواع و اهداف مختلفشان در تسهیل تجارت با یکدیگر اشتراک دارند. این مکانیسم می‌تواند مناطق مذکور را بر پایه اهداف مشترک و نحوه برخورد مشترک با چالش‌ها به نحوی نظام‌مند، متصل کند.
تأسیس آیورا به پیشنهاد نلسون ماندلا
حاشیه اقیانوس هند کانون تنوع‌ها و امکانات است. در این ناحیه بیش از دو میلیارد نفر زندگی می‌کنند و انتقال بیش از دوسوم نفت جهان صورت می‌گیرد. یک‌سوم حمل‌ونقل دریایی در این منطقه انجام می‌گیرد و نیمی از کشتی‌های جهان نیز در حاشیه اقیانوس هند سفر می‌کنند. در حاشیه اقیانوس هند است که فرهنگ‌ها، ادیان، اقوام، مذاهب، زبان‌ها، سنت‌ها و هنرهای بسیار متنوع در کنار یکدیگر به زندگی می‌پردازند. نیاز به ایجاد سازمانی برای همکاری در این منطقه را نخستین‌بار نلسون ماندلا در سفری که سال ١٩٩٥ به هند داشت بیان کرد؛ همان سال اولین نطفه‌های تأسیس اتحادیه همکاری‌های منطقه‌ای حاشیه اقیانوس هند منعقد شد و در سال ١٩٩٧ این سازمان با ٢١ عضو اصلی و هفت طرف گفت‌وگو رسما تأسیس شد.
اتحادیه همکاری‌های منطقه‌ای حاشیه اقیانوس هند ابتدا با حضور هفت کشور در کشور موریس آغاز به کار کرد و با تشکیل گروه‌های کاری متعدد و در جلسات فشرده کارشناسان، مدیران و وزرا در دو سال خط مشی‌های اتحادیه با تأکید بر سرمایه‌گذاری، تجارت آزاد و همکاری‌های اقتصادی و تکنولوژیک بین اعضای اتحادیه به تصویب رسید و همان‌طور که ذکر شد سازوکارها و اعضای مورد دعوت مشخص شد و اتحادیه همکاری‌های منطقه‌ای حاشیه اقیانوس هند سال ١٩٩٧ رسما آغازبه‌کار کرد.
اهداف کلی اتحادیه همکاری‌های منطقه‌ای حاشیه اقیانوس هند آزادسازی تجاری، تقویت همکاری‌های آموزشی تکنولوژیکی و ایجاد تسهیلات تجاری و سرمایه‌گذاری با هدف تقویت روابط تجاری و اقتصادی بین کشورهای عضو تعریف شده است. مهمترین پروژه‌های همکاری بین اعضا ایجاد واحد حمایت از شیلات درخصوص همکاری درزمینه ماهیگیری و آبزیان، توسعه گردشگری، تشکیل شورای حمل‌ونقل دریایی و ایجاد مرکز علوم و انتقال فناوری است.
همچنین در بین موضوع‌های پیشنهادشده برای همکاری اعضا می‌توان به منابع آلودگی اقیانوس هند، محیط‌زیست و ذخایر اقیانوس هند، توسعه تجارت و سرمایه‌گذاری انرژی و ایجاد پارک‌های فناوری اشاره کرد.
ریاست ٢ساله ایران بر آیورا
ایران از سال ٢٠٠٥ به مدت دو سال ریاست دوره‌ای اتحادیه را بر عهده داشت. با توجه به ریاست موفق ایران بر اتحادیه و همچنین مشکلات یمن برای میزبانی، ریاست ایران برای یک سال دیگر تمدید شد و هشتمین نشست اتحادیه، آوریل ٢٠٠٨ در تهران برگزار شد. امسال نیز نخستین کنفرانس رؤسای مناطق آزاد کشورهای حاشیه اقیانوس هند به میزبانی ایران در منطقه آزاد چابهار با حضور بیش از ١٥ کشور برگزار می‌شود. یکی از موضوعات مهمی که در دو دهه گذشته مطرح بوده، پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی است. اولین بحثی که سازمان تجارت جهانی مطرح می‌کند آزادسازی تجاری است که آن هم صرفا با اصلاح قوانین و مقررات شکل می‌گیرد. در نتیجه می‌توان گفت برگزاری یا حضور در چنین کنفرانس‌هایی می‌تواند مسیر دستیابی به بازارهای جهانی را برای ما بسیار هموار کند.
گسترش حمل‌ونقل تجاری در شرق
گسترش حمل‌ونقل تجاری در شرق و رونق‌بخشیدن به حمل‌ونقل دریایی و ریلی کشور، رشد و گسترش شیلات در جنوب کشور به‌ویژه چابهار و انتقال تکنولوژی به کشور، ایجاد بورس ماهیان اقیانوسی در ایران با توجه به ظرفیت‌های مهم در جنوب کشور و تأمین امنیت سفرهای دریایی در موقعیت جغرافیایی کشورهای عضو با توجه به قدرت نظامی ایران در دریا ازجمله اهداف این کنفرانس است.
در کنار آن، ایجاد بستر مناسب برای حضور سرمایه‌گذاران کشورهای عضو در برنامه‌های مکران جلب نظر جهانی و به‌ویژه منطقه‌ای (خلیج فارس و دریای عمان) به برگزاری اجلاس در ایران، اعتباربخشی مجدد، گسترش و جهانی‌کردن اجلاس اقیانوس هند برای دستیابی به اهداف کلان، ایجاد خط کشتی‌رانی بین ایران و کشورهای عضو اجلاس و انتقال علوم و تکنولوژی جدید در حوزه‌های مختلف از طریق ایجاد دانشگاه‌های مشترک در منطقه ازجمله اهداف ملی برگزاری این کنفرانس در تهران است.
گرفتن سهم حداکثری در صادرات مواد غذایی به روسیه
فارغ از اهداف ملی برگزاری این کنفرانس، مناطق آزاد نیز اهدافی را برای خود در همین راستا در نظر دارند. دراختیارگرفتن سهم حداکثری در صادرات مواد غذایی به روسیه از طریق انتقال کالا از منطقه آزاد چابهار، معرفی و گسترش کریدور تجاری چابهار- انزلی- آستاراخان به کشورهای عضو در اجلاس و تسهیل روابط تجاری و گمرکی با کشورهای عضو از طریق منطقه آزاد چابهار ازجمله این اهداف است.
همچنین جلب نظر سرمایه‌گذاران کشورهای عضو برای همکاری در ایران به‌ویژه در مناطق آزاد و دستیابی به رشد سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد کشور به‌ویژه چابهار از طریق حضور فعال در اجلاس و ایجاد دبیرخانه دائمی اجلاس در ایران و چابهار، گسترش و تقویت حوزه IT در کشور، استان و منطقه آزاد چابهار با استفاده از توان و تکنولوژی کشورهای عضو اجلاس و تعامل با برخی از کشورهای مشاور و تأثیرگذار در اجلاس برای همکاری در سایه برگزاری اجلاس ازجمله این اهداف به شمار می‌رود.
انتقال پیام صلح و دوستی
انتقال پیام صلح و دوستی و همکاری پایدار در منطقه نیز در راستای انتقال صلح‌دوستی ایرانیان به جهان در دستور کار این اجلاس است. دسترسی به اقتصاد نوین و پویا از طریق گسترش روابط با کشورهای عضو، ایجاد منطقه آزاد تجاری مشترک در چابهار در بین کشورهای عضو هم می‌تواند به گسترش روابط اقتصادی ایران با این کشورها کمک کند.
مزیت‌های ایران در آیورا
ایران سوای همه مزیت‌هایی که از سوی مقامات هربار مطرح می‌شود و جاذبه‌هایی که در سفرهای هیأت‌های خارجی به ایران بارها بر آن تأکید شده، در این کنفرانس از چند منظر مورد توجه قرار دارد. حضور ایران به‌عنوان کشور مهم و تأثیرگذار در منطقه به واسطه موقعیت جغرافیایی و تجاری و به‌عنوان اتصال‌دهنده تجارت غرب به شرق از طریق دریای عمان و خلیج فارس از جمله ویژگی‌های جغرافیایی ایران به حساب می‌آید. در کنار آن با رفع تحریم‌ها در سال جاری، بازار ایران برای کشورهای مختلف مناسب ارزیابی شده و آنها مستمرا خواهان حضور در ایران هستند. بنابراین این کنفرانس می‌تواند بسترهای لازم را در این زمینه فراهم کند.
منبع: شرق