تحلیلگر سرشناس طرح تحول اقتصادی عربستان را تبلیغاتی می‌داند
موبنا – صدامک یا همان پسر همه‌کاره شاه سعودی هفته پیش خطاب به مردم عربستان گفت: «ما باید بتوانیم از سال 2030 به بعد بدون نفت زندگی کنیم.» اما یک تحلیلگر برجسته انگلیسی فاش می‌کند که چشم‌انداز «سعودی 2030» مورد ادعای محمد بن سلمان چیزی بیش از یک حربه تبلیغاتی در لفاف یک بسته‌بندی آمریکایی نیست و 30 سال پیش هم دولت سعودی چنین سراب‌هایی دیده و مشابه چنین بلوف‌هایی را زده بود اما اعتیادش به نفت بسیار بیش از گذشته شد. سقوط آنی سهام بورس عربستان در فردای روز تصویب چشم‌انداز کذایی توسط دولت ریاض نیز گواهی بر آن است که اقتصاد سعودی به قدری معتاد نفت است که حتی به محض شنیدن خبر «زندگی بدون نفت» نیز خمار می‌شود.
در همین راستا رابرت فیسک، نویسنده سرشناس روزنامه مجازی ایندیپندنت به بررسی ادعای محمد بن‌سلمان، جانشین ولیعهد و وزیر دفاع سعودی درباره ایجاد اقتصادی غیروابسته به نفت در عربستان پرداخت و نوشت این بیانیه بیشتر شبیه فنون جنگ روانی و بهبود چهره خاندان سلطنتی سعودی در اذهان عمومی است و عملا این قضیه غیرممکن است. در ابتدای این یادداشت با اشتباه خواندن صحبت‌های محمد بن سلمان درباره اعتیاد عربستان به نفت، اینگونه آمده است که «دنیا به نفت عربستان معتاد شده است».
تحلیلگران نفتی برای سال‌ها می‌گفتند ذخایر نفت عربستان چیزی نیست که آنها ادعا می‌کنند. براساس اسناد منتشر شده در سایت ویکی‌لیکس، سفارت آمریکا در ریاض سال گذشته به واشنگتن هشدار داد که ذخایر آل‌سعود حتی می‌تواند 40 درصد کمتر از چیزی که تصور می‌شود، باشد. آمار اعلام شده از میزان ذخایر نفتی عربستان به میزان 716 میلیارد بشکه، افسانه‌ای بیش نیست، چرا که کارشناسان نفتی سال‌ها قبل گفته‌اند میزان ذخایر واقعی نفت در عربستان سعودی بسیار کمتر از میزانی است که در رسانه‌ها اعلام شده است.
فیسک با اشاره به اینکه 30 سال قبل نیز عربستان ادعا کرده بود اصلاحات اقتصادی انجام خواهد داد و خبرنگار روزنامه «ساندی‌تایمز» برای بررسی به این کشور رفته بود، نوشت: «چگونه می‌توان تغییرات عظیم برنامه‌ریزی شده در زیرساخت‌های اجتماعی عربستان و ظهور آن به‌عنوان قدرت سرمایه‌گذاری جهانی را باور کرد، در حالی که سلطنت آن با عقاید وهابی که داعش، القاعده و طالبان اجرا می‌کنند پیوند خورده است. چگونه می‌توان به صحبت‌های جانشین ولیعهد (محمد بن سلمان) گوش داد که می‌گوید اجازه نخواهیم داد کشورمان تحت سلطه نوسانات کالاهای خاص یا بازارهای خارجی باشد، در حالی که عربستان‌سعودی در سایه ارتشی قاتل و ضدشیعه است که به یمن حمله کرده و نفرتش را از ایران، سوریه و بسیاری از شیعیان لبنانی بیان می‌کند».
او همچنین به نقل از روزنامه «واشنگتن‌پست» می‌آورد که محمد بن سلمان با اصرار از شرکت‌های قانونی و رسانه‌ها و گروه‌های فشار آمریکایی خواسته است او را برای سرمایه‌گذاری در عربستان مورد تشویق قرار دهند. از جمله شرکت تبلیغاتی آمریکایی بودیستا در قراردادی با مرکز تحقیقات و امور تبلیغاتی دیوان پادشاهی سعودی برای انجام کارهای تبلیغاتی این خانواده، ماهانه 140 هزار دلار درآمد کسب می‌کند.
این تحلیلگر در پایان نوشت: «تعجبی ندارد که سعودی‌ها میلیون‌ها دلار را صرف کمپانی‌های حقوقی، لابی‌ها و روابط عمومی آمریکایی کنند تا سرمایه‌گذاری خارجی در اقتصاد عربستان را ترویج دهند. بعد از تهدیداتی مبنی بر انتشار اسناد دست داشتن عربستان در حملات 11 سپتامبر از سوی آمریکا و همچنین حمایت [هیلاری] کلینتون و [برنی] سندرز [نامزدهای دموکرات انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا] از خانواده‌هایی که قصد دارند از این کشور به دلیل [حوادث] 11سپتامبر غرامت بگیرند، کار این شرکت‌ها بیش از پیش شده است».
سقوط سهام بورس عربستان
از طرف دیگر یک روز پس از اعلام ولی ولیعهد سعودی مبنی بر در دستور کار قرار گرفتن برنامه اصلاحات موسوم به چشم‌انداز «سعودی 2030»، سرمایه‌گذاران محلی اقدام به برداشت سود حاصل از معاملات سهام کردند که این شاخص‌های بورس عربستان را با سقوط مواجه کرد.
ظاهرا سرمایه‌گذاران نتوانستند به وعده‌های پسر دم‌دمی‌مزاج و ماجراجوی پادشاه اعتماد کنند؛ فردی که زمانی در لباس جنگ‌سالار، وعده خاتمه دادن سریع به بحران یمن با اتکا به حملات نظامی را داد اما اوضاع را بحرانی‌تر و عربستان را وارد جنگ فرسایشی کرد و حالا در هیات منجی اقتصادی، قول اصلاحاتی را داده است که مشخص نیست به چه سرنوشتی دچار شود و چه پیامدهایی داشته باشد.
شاخص اصلی بورس عربستان روز سه‌شنبه با کاهش 6/1 درصدی بعد از پایین آمدن یک سوم حجم معاملات بورس به 6 هزار و 757 واحد تنزل کرد. رویترز در تحلیل خود از وضعیت روز سه‌شنبه بورس عربستان آورد:«با توجه به اینکه اصلاحات اقتصادی وعده داده شده سال‌ها طول خواهد کشید، اکثر مدیران صندوق‌ها انتظار صعود فوری و مداوم سهام را ندارند.
سهم گروه مالی سامبا که پیش‌تر 3/9 درصد افزایش یافته بود روز سه‌شنبه 3/5 درصد سقوط کرد، زیرا سرمایه‌گذاران برداشت سود معاملات قبلی را ترجیح دادند».با این حال، تنها در آن گروه از سهامی که از برنامه اصلاحات اعلام شده منتفع می‌شوند افزایش‌هایی مشاهده شد. سهام شرکت معدن‌های عربستان از این دسته است که 6/0 درصد رشد داشت، زیرا در طرح اصلاحات اقتصادی، افزایش مشارکت بخش معدن در تولید ناخالص ملی به 97 میلیارد ریال سعودی (9/25 میلیارد دلار) و افزایش 90 هزار شغل در این بخش تا شروع سال 2020 گنجانده شده است.
ماجراجویی‌های رژیم سعودی در منطقه، اقتصاد این کشور را با کسری بودجه قابل توجهی مواجه کرده، به‌گونه‌ای که در طول 15 سال گذشته 10 میلیارد دلار از بانک‌های خارجی تقاضای وام کرده است.
در چنین شرایطی، این کشور طرح بلندپروازانه ای را برای ایجاد اصلاحات اقتصادی با هدف رهایی از وابستگی به نفت و تبدیل شدن به یک قطب سرمایه‌گذاری جهانی، به طور رسمی اعلام کرد.
محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد عربستان سعودی گفته است، ریاض قصد دارد سرمایه موجود در صندوق سرمایه‌گذاری ملی را از 600 میلیارد ریال سعودی (160 میلیارد دلار) به 7 تریلیون ریال (2 تریلیون دلار) افزایش دهد. این در حالی است که خبرگزاری فرانسه گزارش داد، بودجه سال 2015 عربستان سعودی با کسری 98 میلیارد دلاری روبه‌رو است.
منبع: روزنامه وطن امروز