تحريم‌ها پدر ملت را درآورده
در ابتدای این مراسم کلیپی از سخنان سیدمحمدکاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دایرهالمعارف اسلامی، سیدحسن خمینی، آیت‌ا… موسوی بجنوردی، صادق سجادی، اصغردادبه، فتح‌ا… مجتبایی، نصرا… پورجوادی، محمود جعفری دهقی، سید جواد طباطبایی، حسین معصومی همدانی و… درباره ضرورت تدوین، انتشار و ویژگی‌های کتاب تاریخ جامع ایران که توسط بیش از 170 استاد برجسته کشور در طول 14 سال گردآوری شده، پخش شد.
«تاریخ جامع ایران» مهم‌ترین سندهویت ملی ایران است
سید کاظم بجنوردی، رئیس و بنیان‌گذار مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی به عنوان اولین سخنران این مراسم با خیرمقدم گویی به آیت‌ا… هاشمی‌رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص‌مصلحت نظام به عنوان مهمان ویژه آیین رونمایی از کتاب «تاریخ جامع ایران» گفت: تدوین
«تاریخ جامع ایران» حدود 14 سال زمان برده است. اثری که 170 محقق و استاد برجسته در تالیف آن مشارکت داشته‌اند. این کتاب، تاریخ سیاسی اجتماعی و فرهنگی کشورمان است. تمام پندارها و رفتارهای ایرانیان در ایرانی که در گذشته از نظر مساحت گسترده‌تر از اکنون بوده است، شامل می‌شود.
تاریخ کشورنیاز به تفسیر و توضیح دارد
هاشمی رفسنجانی درباره این مجموعه 20جلدی گفت: خوشحالم که امروز شاهد ظهور یک اثر ارزشمند درباره تاریخ کشورمان هستیم. البته پیش از این کسانی تاریخ ایران را نوشته‌اند اما مجموعه تاریخ کشورمان با این جامعیت گردآوری نشده بود. وی افزود: مطالب فراوانی در تاریخ ایران آمده است. روزگارانی که از نظر رفتارها و کردارها یکسان نیست. بنابراین تاریخ کشورمان نیاز به تفسیر و توضیح دارد. باید این کار را از جایی شروع کرد. مطالبی را به آن افزود یا از آن کم کرد و بعد از خواندن این کتاب حتما کسانی تعریف‌ها و تمجیدها یا انتقاداتی را به آن وارد خواهند کرد. هاشمی رفسنجانی ادامه داد: من به تاریخ ایران از منظری نگاه می‌کنم که اسلام و ایران به هم رسیدند و در یک موضوع مهم با یکدیگر تعامل داشتند. این همکاری منحصر به یک مرجع نبوده است اما ایران مقطعی از تاریخ را شکل داده که اسلام از ظرفیت آن به خوبی استفاده کرده است. بعد از پیدایش تاریخ اسلام و شروع وحی و دوران فترت از عربستانی که سابقه تمدنی قدرتمندی نداشته، خورشید اسلام طلوع کرده که منشا تحولات بزرگی شده و سرنوشت تاریخ بشریت را رقم زده است. وی همچنین عنوان کرد: محور اساسی رسالت پیامبر اسلام این بود که انسان بعد از رسیدن به بلوغ باید در فضایی آزاد، اندیشه خود را مطرح و هم‌دوش با رسالت او میدانداری کند. این پایه مهم تعاملی است که اسلام آن را بنیان گذاشته است. تعاملی که از جندی شاپور شروع شد و به بیت الحکمت بغداد رسید و بعد از آن در تمدن اسلامی مورد نقد قرار گرفت و از طریق جزایر مدیترانه به غرب رفت و غرب نیز بر این اساس تمدن جدید بشری را در پیش گرفت و جدیدترین خبر آن فتح فضاست. مسلما ریشه این تحولات و پیشرفت‌ها از ایران، هند، یونان و عربستان به زبان‌های فارسی، هندی، سریانی و عربی به غرب رسیده است که این نکته خود بر تعامل تاکید می‌کند. رئیس مجمع‌تشخیص مصلحت نظام با بیان این که جندی‌شاپور چند قرن در قبل و بعد از اسلام به فعالیت خود ادامه داده است، توضیح داد: این مجموعه در دوره انوشیروان به اوج خود رسید. حتی وقتی بیت الحکمت بغداد تاسیس شد، به نسخه و الگوی جندی شاپور توجه داشت. در آن دوره اهمیت زیادی به تحقیقات در ایران داده می‌شد. همچنین مروری بر بیانات پیامبر که «دانش را بجویید حتی اگر در چین باشد» و جمله معروف «اگر علم در ثریا هم باشد، مردانی از سرزمین پارس به آن دست خواهند یافت» هم تأکیدی بر همین موضوع است. وی با اشاره به یک ماجرای تاریخی خاطرنشان کرد: گروهی از اعراب در اسکندریه به جندی‌شاپور جذب شدند و بسیاری از آن‌ها حتی اطبای مسلمانان بودند. از آنجا اعراب به شهری رسیدند که خندق‌های زیادی دارد و در همان حالی که پشت شهر بودند، پیام امان نامه لشکر اسلام را دریافت کردند که می‌خواهند درب‌های ایران باز شود و وقتی پرسیدند چرا درها باز شده است، پاسخ نه شنیدند. ناگهان غلامی از میان جمع بلند شد و گفت: من این امان نامه را فرستادم زیرا هم مردم بیرون از شهر اذیت می‌شدند و هم ما اما در نهایت هم امان داده شد و جندی شاپور همچنان به فعالیت خود ادامه داد. نکته اینجاست که چگونه یک برده به نام مکنف چنین اتفاقی را رقم می‌زند و این نشانه‌هایی از تعامل در اسلام است.
امام(س) به اجتهاد به تناسب زمان میدان می‌داد
آیت‌ا… هاشمی رفسنجانی بیان کرد: اسلام عالی‌ترین تمدن تاریخ بشریت است که اکنون بسیاری از پیشرفت‌های علمی از آن ریشه می‌گیرد. اهمیتی که جامعه اسلامی برای علم قائل است، جای تأمل دارد. قرآن کریم نیز برای عقل به میزان شرع احترام قائل است. عقل، دین و در کنار آن اجتهاد که در قرآن هم تشریح شده است، جامعه را به تناسب هر زمانی اداره می‌کند. این اصلی است که امام خمینی (س) نیز بر آن تاکید داشته‌اند و متاسفانه گاهی از آن غفلت می‌شود. وی ادامه داد: ایشان به اجتهاد به تناسب زمان و مکان میدان می‌دادند. چراکه صدها موضوع فقهی در دوران فعلی از جمله مسائلی که به امور حکومتی و اداره مربوط می‌شود، احکامی حقوقی دارد که باید توسط اجتهاد حل و فصل شود.
هاشمی رفسنجانی گفت: اهمیتی که پیامبر(ع) به علم داده؛ راه ما را باز کرده است. آنگونه که عقل را به اندازه شرع اهتمام دادند. پیغمبر ظاهر و عقل باطن شریعت است و اجتهاد برای این است که دانشمندان با صلاحیت از طریق دستاوردهای عقلانی دین را پیش ببرند. اصلی که امام راحل نیز بر آن تأکید داشت. میدان دادن به اجتهاد به تناسب زمان و مکان بود که متأسفانه امروز کمرنگ شده است. ما در شرایطی قرار داریم که عقل باید در کنار شرع اجتهاد کند. اسلام حقیقتا با عقل کار می‌کند و اولین کلمه‌ای که خدا به پیغمبر(ص) در زمانی که هیچکس سواد نداشت؛ نازل کرد کلمه اقراء یعنی بخوان بود. رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه گفت: متأسفانه جامعه اسلامی وضعیت درستی ندارد و از سیر ترقی گذشته منحرف شده‌ایم. آقایانی که تعامل با دنیا را ذلت می‌دانند؛ بدانند که هر جا علم بود و ما نیاز داشتیم؛ باید برویم ارتباط برقرار کنیم. این حرف‌ها؛ تمدنی که امام می‌خواست با انقلاب ایجاد کند را دچار انحراف کرده و ما باید با حرف و استدلال روابط‌مان را درست کنیم. وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: ایران نباید از هیچ مشاجره و مذاکره‌ای بترسد. حق با ماست و ما باید راه‌ها را بازکنیم. پیغمبر می‌گوید: اگر مشرکی خواست بیاید کلام خدا را بشنود امنیت به او دهید. مذاکره تا این حد اهمیت دارد. هاشمی رفسنجانی با اشاره به وضعیت تحریم‌ها اظهار داشت: تحریم‌ها پدرِ مردم را درآورده. چطور ادعا می‌کنند به نفع ماست. بله بسیاری هستند که تحریم و غیرتحریم برایشان فرقی ندارد. تحریم اکثریت جامعه را استخوان‌شان را می‌پکاند و بسیاری از کارهای مهم ما خوابیده و بسیاری برنامه‌های مصوب داریم که به‌دلیل تحریم‌ها انجام نمی‌شود. وی در پایان گفت: ما باید راهی برای تعامل با دنیا بازکنیم. عقل و شرع اجازه‌ی این کار را می‌دهد.
ازتعامل نترسيد
هاشمی رفسنجانی با اشاره به این‌که ایران در دوران کنونی نباید هیچ ترسی از تعامل داشته باشد، گفت: تحریم بر قشر مزدبگیری که اکثریت قاطع کشور را تشکیل می‌دهند، فشارهای زیادی وارد کرده است. بسیاری از طرح‌ها وبرنامه‌هایمان ناتمام مانده است. بعضی از حرف‌هایی که زده می‌شود، حرف‌های ملت ایران نیست، بلکه حرف‌های کسانی است که تریبون دارند و قدرت از آن‌ها حمایت می‌کند. باید به نقاط مشترکی با دنیا رسید و این محقق نمی‌شود؛ مگر از طریق تعامل با دنیا.
گذشته هر ملت، سازنده هویت آن ملت است
علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در ادامه این مراسم، دشوارترین نوع نوشتن درباره تاریخ را نوشتن دایرهالمعارف دانست و گفت: این کار چند دهه از عمر یک پژوهشگر را به خود اختصاص می‌دهد. چه بسا تعدادی از پژوهشگران بزرگ نیز در این مسیر عمر خود را از دست می‌دهند.وی افزود: تاریخ نگاری همچنین دانشی جامع می‌طلبد و کار هر پدید آورنده و مولفی نیست و این دقیق ترین تاریخ‌نویسی در فرهنگ مکتوب است. لذا اهل فن به خوبی می‌دانند ویرایش چنین آثاری تا چه حد دشوار است. تاریخ جامع ایران نمایش هویت ایرانی در سه بعد جوهری سیاست، فرهنگ و جامعه است و هدف اصلی آن آشنایی آن با تاریخ و عناصر هویت‌ساز ایرانی و آشنایی جهانیان با تاریخ و فرهنگ ایران بوده است.
رونمایی «تاریخ جامع ایران» و تقدیم آن به کتابخانه ملی
در ادامه این مراسم، آیت‌ا… هاشمی رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، علی‌جنتی، نعمت زاده ، آیت‌ا… موسوی بجنوردی، رضا‌صالحی‌امیری ، محمدعلی پورمختار، رئیس کمیسیون اصل 90 و احمد مسجدجامعی از کتاب «تاریخ جامع ایران» رونمایی کردند و این مجموعه به کتابخانه ملی ایران تقدیم شد.