نبرد سخت با موتور تورم

اخبار بازار ایران – دولت نبردی سخت برای مهار تورم در پیش ‌رو دارد. هرچند در ماه‌های نخست فعالیت دولت سیزدهم، سرعت رشد نقدینگی کمی کند شده، اما هنوز برای رسیدن به نقطه مطلوب، مسیر دشواری باید طی شود. رقم رشد نقدینگی در پایان سال99 به 40.6درصد، در پایان شهریور سال گذشته به 40.5درصد و در مهر پارسال به اوج خود یعنی 42.8درصد رسیده است. خبر خوب اینکه رشد نقدینگی از 42.8درصد مهر سال1400 در پایان بهمن پارسال به 39.7درصد رسیده است. حالا ماموریت سخت تیم اقتصادی دولت و بانک مرکزی این است که این رشد را دست‌کم به کانال زیر 25درصد سوق دهند.

طبق آمار رسمی، از سرعت رشد نقدینگی، از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم، 0.8درصد کاسته شده و از 40.5درصد در پایان شهریور سال گذشته به 39.7درصد در پایان بهمن پارسال رسیده است. اگر روند رشد نقدینگی با سرعت فعلی ادامه یابد، پیش‌بینی می‌شود حجم نقدینگی در پایان سال‌جاری به 6هزار هزار میلیارد تومان برسد. دولت تلاش دارد تا جلوی روند فزاینده نقدینگی و انتشار پول پرقدرت را بگیرد، سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری، بارها تأکید کرده رشد پایه پولی به‌عنوان موتور شتاب‌دهنده نرخ رشد نقدینگی و تورم، خط قرمز دولت سیزدهم است.

نمایی از موتور تورم‌ساز پولی

به‌گزارش همشهری، تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی که روز گذشته منتشر شد، نشان می‌دهد پایه پولی در پایان بهمن سال گذشته به رقم 580هزار و750میلیارد تومان رسیده که نسبت به بهمن سال قبل آن 33.2درصد و نسبت به اسفند‌ماه 99 رشدی 26.6درصدی را تجربه کرده است. همچنین حجم نقدینگی با رشدی 39.7درصدی در بهمن سال گذشته نسبت به‌مدت مشابه سال قبل به رقم 4624هزار میلیارد تومان رسیده است. بانک مرکزی می‌گوید 23.3درصد از رشد پایه پولی در بهمن سال گذشته ناشی از رشد خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی بوده و 15.3درصد از این رشد هم ناشی از رشد خالص مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها و 16.7درصد هم سهم خالص سایر اقلام ترازنامه بانک مرکزی بوده؛ درحالی‌که سهم خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی در رشد پایه پولی منفی 22.1درصد ارزیابی شده است؛ به‌گونه‌ای که در پایان بهمن سال گذشته رشد خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی 25.2درصد و خالص دارایی‌های خارجی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری 57.3درصد نسبت به بهمن سال99 رشد کرده و نتیجه اینکه رشد خالص دارایی‌های خارجی سیستم بانکی در پایان بهمن سال گذشته 33.3درصد برآورد شده است.

طبق این گزارش، خالص دارایی‌های داخلی سیستم بانکی در پایان بهمن پارسال نسبت به بهمن سال قبل رشدی 44.2درصدی را نشان می‌دهد و هرچند خالص مطالبات از دولت رشد منفی 20.4درصدی را نشان می‌دهد و خالص مطالبات بانک مرکزی از دولت کاهش محسوس داشته، اما در مقابل خالص مطالبات بانک‌ها و مؤسسات اعتباری از دولت رشد داشته و همچنین خالص طلب نظام بانکی از مؤسسات و شرکت‌های دولتی 46.5درصد و از بخش غیردولتی هم 55درصد نسبت به بهمن سال99 افزایش داشته است. بانک مرکزی در عین حال تأیید کرده ضریب فزاینده نقدینگی در بهمن سال گذشته 7.962 بوده یعنی نسبت نقدینگی به پایه پولی 7.962برابر شده است. افزون بر اینکه سهم پول شامل اسکناس و مسکوکات در دست اشخاص و سپرده‌های دیداری بانک‌ها از کل نقدینگی 19.8درصد و سهم شبه پول یا سپرده‌های سرمایه‌گذاری بانک‌ها 80.2درصد برآورد شده است. نکته مهم اینکه سهم اسکناس و مسکوک در دست اشخاص کم و بر سهم سپرده‌های دیداری که ماهیت نقدشوندگی بالایی دارد، افزوده شده و حجم پول در دسترس و قابل نقدشوندگی بالا در پایان بهمن سال گذشته به بیش از 916هزار میلیارد تومان رسیده است.

توضیح بانک مرکزی

بانک مرکزی می‌گوید؛ 2.6واحد درصد از رشد 33درصدی نقدینگی در 11ماه منتهی به بهمن سال گذشته مربوط به اضافه شدن اطلاعات خلاصه دفتر کل دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مهر اقتصاد به اطلاعات خلاصه دفتر کل دارایی‌ها و بدهی‌های بانک سپه، به‌واسطه ادغام بانک‌های متعلق به نیروهای مسلح در بانک سپه بوده است که این امر صرفا ناشی از افزایش پوشش آماری بوده و واجد آثار پولی و تورمی به لحاظ افزایش نقدینگی نیست. همچنین 2.7واحد درصد از رشد 39.7درصد نقدینگی در 12ماه منتهی به بهمن‌ماه1400، مربوط به افزایش پوشش آماری یاد شده بوده که درصورت لحاظ نشدن پوشش آماری مذکور، رشد نقدینگی در پایان بهمن‌ماه 1400نسبت به پایان سال 1399معادل 30.4درصد و در 12ماه منتهی به بهمن‌ماه1400 معادل 37درصد بوده است.

کنترل سرعت سخت‌تر می‌شود

دولت سیزدهم، سخت تلاش می‌کند تا هرچه زودتر موتور تورم را خاموش کند و براساس برآوردها به‌نظر می‌رسد دولت در سال ‌جاری نرخ تورم دست‌کم 25درصدی را هدف‌گذاری کرده باشد که در این صورت باید سرعت رشد نقدینگی به 20درصد برسد. کامران ندری، عضو پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی می‌گوید: هم‌اکنون نقدینگی از 4.5هزار هزارمیلیارد تومان عبور کرده و نرخ رشد نقدینگی هم 40درصد است و اگر حتی در مدت زمان کوتاه با عملکرد مؤثر میزان افزایش نرخ رشد نقدینگی به 20درصد برسد باز هم قطعا از عدد 5هزار هزار میلیارد تومان تا پایان امسال عبور خواهیم کرد و در بهترین حالت نرخ نقدینگی به 5.5هزار هزار میلیارد تومان می‌رسد.

او تأکید می‌کند عامل درون‌زای رشد نقدینگی باید کنترل شود که یکی از این عوامل کسری بودجه دولت است زیرا وقتی دولت‌ها با کسری بودجه مواجه می‌شوند، از مجلس مجوزی تحت عنوان تبصره‌های تکلیفی می‌گیرند و ترازنامه بانک‌ها را منبسط می‌کنند؛ بنابراین اگر هدف کنترل رشد نقدینگی را دنبال می‌کنیم، دولت باید هزینه‌های خود را کنترل کند تا با کسری بودجه مواجه نشود که تحقق این موارد در اقتصاد ایران بسیار سخت است. او گفت: اگر این دست از اصلاحات ساختاری انجام نشود، در نهایت به‌صورت بسیار محدود می‌توان با مدیریت نرخ بهره، رشد نقدینگی و تورم را مهار و کنترل کرد. صاحب‌نظر بانکی می‌افزاید: اساسا مسئله نرخ تورم در بیش از 90درصد کشورها حل شده، اما در ایران برای دلیل افزایش نرخ تورم بهانه بسیار زیاد است.

 منبع: همشهری