مشکلات نظام بانکی سدی در مقابل تامین مالی زنجیره‌ای

اخبار بازار ایران؛ محمدسیاح – تفاهم‌نامه‌ای که به‌گفته احسان خاندوزی یکی از حلقه‌های مقاوم شدن اقتصاد ایران در برابر فشار تحریم‌های بین‌المللی است و به تقویت تولیدکنندگان، صادرکنندگان، تجار و غیره منجر خواهد شد. به‌عبارت دیگر در این طرح به‌صورت زنجیره‌ای در هر بخش بنگاه‌ها می‌توانند از تسهیلات بانکی برای کاهش مشکلات خود بهره ببرند. براساس آنچه اعلام شده هدف اصلی این طرح این است که همه مسیرهای منتج به تسهیل و ارزان‌کردن تامین و ساماندهی تامین مالی تولید و هر آنچه به بنگاه‌های تولیدی و صادرات کمک می‌کند، کوتاه شود تا فعالان اقتصادی کمتر دغدغه تامین مالی داشته باشند. با این حال برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند که این اتفاق در شرایط حاضر رخ نخواهد داد هرچند که این طرح طرح خوب و مناسبی برای تامین مالی بخش‌های مختلف محسوب می‌شود و دلیل آن هم این است که در حال حاضر شرایط اجرای چنین طرحی به لحاظ موقعیت اقتصادی و شرایط و منابع بانک‌ها و مشکلات عدیده نظام بانکی چه در تامین و اعطا و چه در بازپرداخت‌ها فراهم نیست و به همین دلیل این طرح نمی‌تواند نتایج خوبی را در پی داشته باشد. حمید حسینی، عضو اتاق بازرگانی ایران در این باره به «آرمان‌ملی» گفت: قاعدتا این طرح جدید بوده و قابل‌تامل است. باید محاسبه شود که در زنجیره به چه میزان نقدینگی نیاز است و نظام بانکی چقدر از این نیاز را می‌تواند تامین کند، به‌هرحال این نقدینگی به یک شکلی تامین می‌شود ولی ممکن است این نقدینگی بیش از نیازش تزریق شود و به بخشی این نقدینگی پرداخت نشود. او ادامه داد: اگر واقعا بتوان این نظام را عادلانه کرد و با محاسبه و اندازه نیاز کسانی‌که در زنجیره مثلا فولاد یا پتروشیمی یا فرآورده‌های نفتی هستند تا بتوانند نیازشان را تامین کنند خوب است، اما با توجه به رانت و فسادی که تسهیلات نظام بانکی ایجاد می‌کند به‌راحتی نمی‌توان با یک زنجیره تامین بتوان همه مشکلات را برطرف کرد. حسینی با اشاره به مانع اساسی موفقیت چنین طرحی اظهارکرد: به‌قدری اطلاعات بنگاه‌های اقتصادی در زنجیره‌های مختلف غیرشفاف است که قطعا این موضوع اجازه نخواهد داد تا طرح به‌درستی اجرا شود. طرح ایده‌آل است ولی اجرایی و عملیاتی‌شدن آن هم به‌دلیل غیرشفاف‌بودن اطلاعات و هم فسادی که در سیستم بانکی و هم کمبود منابعی که وجود دارد؛ با ابهام مواجه است.

 رشد هزینه‌ها و کمبود منابع

این عضو اتاق بازرگانی ایران تاکیدکرد: بانک‌ها با مشکل منابع روبه‌رو هستند و این موضوع مهمی است و با توجه به افزایش قیمت‌ها قطعا شرکت‌ها 20 برابر گذشته نیاز به نقدینگی دارند، شرکتی که مواد اولیه خود را با دلار سه تا چهار هزار تومانی می‌خریده حالا باید با دلار 30 هزار تومانی بخرد یعنی فقط در همین محل نقدینگی آن 10 برابر شده است. حسینی ادامه داد: پیش از این برای واردات مواداولیه با پرداخت 10 درصد مبلغ کل با دلار سه هزار تومانی می‌توانست ال‌سی باز کند، اما حالا باید 100 درصد پول را نقدی پرداخت کند تا طرف خارجی برایش کالا بفرستد. به همین دلیل میزان نقدینگی واحد تولیدی 20 برابر شده است. در صورتی‌که منابع بانکی افزایش پیدا نکرده است. او تصریح کرد: این نیست که فکر کنیم با این زنجیره تامین قرار است اتفاق خاصی بیفتد خیر، بلکه می‌توان صرف منابع را عادلانه‌تر توزیع کرد و اینکه بگوییم با این طرح مشکل نقدینگی همه واحدهای تولید برطرف می‌شود؛ قطعا درست نیست. این عضو اتاق بازرگانی ایران در پاسخ به اینکه در شرایط حاضر بیان‌شدن چنین طرحی که امکان اجرای آن به‌صورت کامل وجود ندارد را چگونه تخلیل می‌توان کرد، گفت: دولت به‌دلیل اینکه کار خاصی در حوزه اقتصادی انجام نداده تحت فشار است و به همین دلیل طرح‌هایی را مطرح می‌کنند!‌ بالاخره این طرح مدتی در رسانه‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد و شاید خوشبینی‌هایی را هم ایجاد کند.

  نقدینگی سرگردان در اختیار مردم

حسینی با بیان اینکه دولت نمی‌تواند برای نقدینگی سرگردان در جامعه تصمیمی‌گیری کند؛ توضیح داد: واقعیت این است با وجود نقدینگی زیاد جامعه آن چیزی که به‌عنوان سپرده نزد شبکه بانکی است امکان توزیع دارد. هدایت نقدینگی در دست مردم معنی ندارد. او ادامه داد: نقدینگی حبس شده و مانده در بانک‌ها صرفا منابعی هستند قابل برنامه‌ریزی هستند نه چهار هزار میلیارد تومان نقدینگی‌ای که گفته می‌شود در جامعه وجود دارد. برخی فکر می‌کنند همه اینها قابل هدایت‌شدن به سمت تولید است درحالیکه به این شکل نیست و مردم اختیار پول خودشان را دارند و در هر مسیری که ترجیح بدهند هزینه‌ می‌کنند. برخی به سراغ بازار ملک، برخی سکه و طلا و ارز و بازار سرمایه، برخی خودرو می‌روند و برخی حتی سرمایه خود را از کشور خارج می‌کنند، در حقیقت دولت نمی‌تواند در هدایت این نقدینگی نقشی داشته باشد.

  ال‌.سی داخلی راه‌حلی برای تامین منابع

این عضو اتاق بازرگانی ایران با اشاره به صحبت‌های وزیر اقتصاد مبنی بر اینکه بانک‌ها نباید بیش از 18 درصد سود بدهند، اضافه کرد: کار بانک‌ها در وضعیت تورمی حاضر بسیار سخت‌تر شده است چراکه با تورم 40 درصدی سود 18 درصدی چندان سودمند برای سرمایه‌داران نیست که تصمیم بگیرند تا نقدینگی خود را در اختیار بانک‌ها قرار بدهند. البته بعضی بانک‌ها مانند بانک صادرات طرح طراوت را اجرا کرده که خیلی نیاز به نقدینگی ندارد و به‌نوعی ال‌سی‌های داخلی می‌دهد. او اضافه کرد: کسی که می‌خواد مواد اولیه بخرد ال‌سی باز می‌کند و فروشنده مواد اولیه اگر بخواهد کالایی بخرد می‌تواند ال‌سی را به تامین‌کننده منتقل کند. در واقع به‌نوعی نظام تامین اعتباری را ایجاد کرده که نیاز زیادی به تامین نقدینگی ندارد و دولت از این روش‌ها می‌تواند استفاده کند. حسینی گفت: کاری که در خیلی از کشورهای دیگر انجام می‌شود این است که تسهیلات را به واحد تولیدی نمی‌دهد بلکه به مصرف‌کننده وام‌های کوچک پرداخت می‌کند که در حقیقت با افزایش توان خرید مصرف‌کننده به تولیدکننده هم کمک می‌کند که هم منابع کمتری نیاز دارد و هم فسادی در آن نیست. بارها درباره روش‌های تامین مالی بخش تولید و صنعت و کشاورزی و… صحبت شده است و بارها هم درباره حمایت از بخش مصرف‌کننده تاکید شده است؛ به عبارت دیگر تقویت بخش مصرف می‌تواند به توسعه بیشتر بخش‌های مولد منجر شود. هرچند که باید نظام تامین عاقلانه‌ای برای حمایت از واحدها ایجاد شود، اما با توجه به شرایط حاضر به‌نظر نمی‌رسد طرحی که وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک‌مرکزی درباره آن صحبت کرده‌اند در شرایط حاضر چندان اجرایی باشد.

 منبع: آرمان ملی