«شبکه شاد» راه توسعه عدالت آموزشی را هموار می‌کند
اخبار بازار؛ نرگس‌السادات حجازیان – سامانه‌ای که پس از ورود ویروس کرونا به کشور و تعطیلی مدارس می‌تواند امید خانواده‌های ایرانی برای تکمیل فرایند آموزش فرزندانشان در سال تحصیلی جاری باشد. این سامانه تاکنون بیش از ۱۷میلیون نصب فعال داشته و دو و نیم میلیون گروه کلاسی در آن تشکیل شده‌اند. هر چند برخی از وقتی که ایده شبکه شاد مطرح شد تا زمان اجرایی شدن آن، به بهانه‌های مختلف سامانه آموزشی مذکور را سیبل انتقاد‌های بی‌پایان خود قرار داده‌اند، اما همین سامانه تاکنون بستر تبادل بیش از یک میلیارد و ۴۰۰میلیون پیام بین معلمان و دانش آموزان بوده است.
********
انتقادهایی از جنس تخریب «شاد»
خیلی از کسانی که این روزها «شاد» را مورد انتقاد قرار می‌دهند نه راهکار جایگزین برای شرایط فعلی دارند و نه حاضر هستند منطق درستی برای انتقاداتی که مطرح می‌کنند، ارائه دهند.
برخی می‌گویند چون خیلی از دانش‌آموزان گوشی هوشمند ندارند یا اینترنت پرسرعت در تمام مناطق ایران وجود ندارد، این طرحی که اجرایی شده از پایه و اساس غلط است! در واقع منطق منتقدان شبکه شاد این‌گونه است که چون همه دانش‌آموزان تبلت و گوشی هوشمند ندارند، پس نباید زیرساخت‌های ارتباطی و آموزش از راه دور کشور را ارتقاء دهیم!
احتمالاً با همین منطق چون در حال حاضر کسی گوشی هوشمند با فناوری 5G ندارد، اپراتورها و وزارت ارتباطات نیز نباید به دنبال پیشرفت شبکه‌های ارتباطی کشورمان باشند!
متأسفانه در شرایط فعلی که میلیون‌ها دانش‌آموز و فرزندان این کشور دچار بحران در بحث آموزش و پرورش شده‌اند، برخی می‌کوشند به هر ترتیبی که می‌توانند تلاش‌ها و اقدامات انجام شده را تضعیف کرده و در مقام منتقد، صرفاً خود را در معرض توجه رسانه‌ها قرار دهند.
جالب اینجاست از همین سامانه‌ای که برخی تخریب آن را هدف قرار داده‌اند، بیش از ۴۸۰ میلیون محتوای درسی منتقل شده و حداقل ۱۲۲ هزار مدیر و بیش از ۶۳۰ هزار معلم در آن فعال هستند!
نکته قابل توجه دیگر اینکه در حال حاضر میزان ثبت‌نام مدارس روستایی و شهری در سراسر کشور تقریباً برابر است، بنابراین در پاسخ به افرادی که مدعی شده‌اند مناطق روستایی و عشایر به این سامانه دسترسی ندارند، باید گفت چنین ادعایی اساساً با هیچ گزارش و آماری تطبیق ندارد.
همان‌طور که اشاره شد آخرین آمار از وضعیت ثبت‌نام مدارس کشور حاکی از آن است که مناطق روستایی و عشایری همانند مدارس شهری ثبت‌نام‌شان را در سامانه «شاد» تکمیل کرده و امکان بهره‌مندی از امکانات سامانه مذکور برای دانش‌آموزان مناطق روستایی و عشایری نیز فراهم شده است.(نمودار زیر توزیع برابر ثبت‌نام مدارس در مناطق روستایی و شهری را در سامانه شاد نشان می‌دهد.)
از عدالت آموزشی تا ارتقاء کیفیت تحصیلی
فارغ از صحبت‌هایی که به کرات این روزها درباره شبکه شاد می‌خوانیم و شنیده‌ایم؛ ایده اصلی این کار برای تشکیل کلاس‌های مجازی در شرایطی مثل این روزها شکل گرفته است. در واقع در شبکه شاد تلاش شده کلاس‌های درس مجازی مشابه کلاس درس حقیقی طراحی شوند با این تفاوت که دانش‌آموزان در خانه هستند و با ابزارهایی مانند موبایل و تبلت به فضای مجازی وصل می‌شوند، معلم تدریس را به‌صورت آنلاین انجام می‌دهد، حضور و غیاب می‌کند و به سؤالات دانش‌آموزان پاسخ می‌دهد و آزمون هم گرفته می‌شود.
شبکه آموزش دانش‌آموزان به‌نام شاد که اخیراً رونمایی شده با همین منطق و با همکاری اپراتور همراه اول در بستر فضای مجازی برای آموزش دانش‌آموزان در ایام تعطیلات مدارس فعالیت خواهد کرد.
در این همین ارتباط وزیر آموزش و پرورش توضیح می‌دهد که شبکه آموزشی دانش‌آموزان «شاد» عدالت آموزشی و کیفیت آموزشی را ارتقا داده و ما می‌توانیم نظارت‌های کیفی را نیز در این شبکه بهبود بخشیم، این سامانه این امکان را فراهم می‌کند تا کنار دسترسی به آموزش برابر، دسترسی به آموزش باکیفیت نیز فراهم شود.
سامانه آموزش آنلاین «شاد»
بد نیست بدانید پس از تعطیلی مدارس و طولانی شدن آن، راهکارهای مختلفی برای معضل پیش آمده مطرح شد. یکی از این راه‌کارها پخش برنامه‌های آموزشی در تلویزیون بود که با توجه به غیرتعاملی بودن، با اقبال چندانی روبرو نشد، بعد از آن بسیاری از مدارس به‌صورت خودجوش به استفاده از تلگرام روی آوردند، ولی معضل فیلتر بودن و ناسازگاری با نیازهای آموزش مجازی، تلگرام را هم خیلی زود از میدان خارج کرد.
به هر ترتیب آموزش و پرورش بعد از مدتی به این جمع‌بندی رسید که آموزش تلویزیونی و حتی آموزش آنلاینی که مدارس از طریق پیام‌رسان‌هایی نظیر تلگرام دنبال می‌کردند، راهکار کامل و جامعی نیست، در نتیجه راه‌اندازی یک کانال ویژه با عنوان سامانه «شاد» -به‌عنوان سامانه آموزش فراگیر در سطح کشور – در دستور کار قرار گرفت.
این سامانه با توجه به محدودیت‌های زمانی خیلی زودتر از برنامه‌ریزی‌های انجام شده وارد فاز آزمایشی شد؛ هرچند با توجه به اینکه تجربه این چنینی در کشور وجود نداشت، باید روند بهبود و تکمیل آن ادامه پیدا کند.
محسن حاجی‌میرزایی وزیر آموزش و پرورش درباره این سامانه آموزش مجازی معتقد است: «هیچ چیزی جایگزین مدرسه نیست. باید روش‌های مختلفی را تمرین کنیم. قطعاً ممکن است بخشی از دانش‌آموزان تحت پوشش قرار نگیرند. کماکان برنامه تلویزیونی موضوعیت خواهد داشت. تمام تلاشمان را می‌کنیم اشکالات به تدریج رفع شود.»
حاجی‌میرزایی همچنین درباره مزایای راه‌اندازی سامانه شاد و مقایسه آن با برنامه‌های آموزشی تلویزیون توضیح می‌دهد: «تلویزیون کار مؤثری در بخش آموزش داشت، این روند نیاز به ۱۲ کانال آموزشی دارد، زیرا بیش از ۲۵۰ عنوان کلاس درس وجود دارد که این امکان وجود نداشت و این نوع آموزش تلویزیونی تعاملی نبود و ما در جستجوی راهی برای ارتباط تعاملی بودیم که شبکه دانش‌آموزی را راه انداختیم.»
عدالت آموزشی در سیستم‌های آموزش آنلاین
آموزش آنلاین و سامانه‌هایی نظیر «شبکه شاد» یکی از مهمترین دستاوردهایی هستند که می‌توانند باعث ارتقاء وضعیت عدالت آموزشی در کشور شوند.
بسیاری از کارشناسان معتقدند برنامه‌هایی که به عنوان یک پیام‌رسان آموزشی چه در سیستم آموزش و پرورش و چه در سیستم دانشگاهی عرضه می‌شوند، بعضاً با مشکلاتی همراه هستند؛ با این حال یادگیری غنی شده مبتنی بر وب، علی‌رغم موانع و چالش‌های آن، بستری مناسب برای تسهیل، تسریع و خلاقیت در فرایند آموزشی است. ارسال همزمان اطلاعات در حجم وسیع، یادگیری فرامکانی و فرازمانی، تسریع فرایند آموزش و تسهیل این فرایند، استفاده از محتواي آموزشي با كيفيت و ارائه شده توسط معلمان برتر براي همه دانش آموزان در سراسر كشور، چندوجهی سازی آموزش و به کارگیری همزمان صدا و تصویر و متن و فیلم از جمله ویژگی‌های مثبتی است که به سادگی می‌تواند در بحث ارتقاء عدالت آموزشی نیز مؤثر واقع شود.