شکاف کرونایی پرداخت آنلاین ایران با جهان
اخبار بازار؛ ندا فتاحی – به دلیل شیوع بیماری کرونا و ماندن مردم در خانه، حجم مبادلات اینترنتی و موبایلی پایان سال 98 رکورد زنی خواهد کرد. اما آنچه در عمل و آمار شاهد شدیم خلاف این نگاه را رقم زد.
Psp های مغفول
بر اساس آمار منتشر شده شاپرک از عملکرد شرکت‌های پرداخت الکترونیک در اسفند سال 98 به خوبی کاهش 3/1 درصدی تعداد تراکنش‌ها را نسبت به بهمن‌ماه شاهد هستیم که دلایل گوناگونی از جمله کاهش عبور و مرور، اجباری شدن رمز پویا و…را می‌توان برای آن در نظر گرفت. اما با بررسی دقیق‌تر آمار، کاهش تراکنش ابزارهای پذیرش موبایلی و اینترنتی این دلایل را نفی و غریبگی مردم ایران با پرداخت‌های آنلاین را تقویت می‌کند.
چیزی که انتظار می‌رفت؛ تا با تلاش و سرمایه‌گذاری بیش از یک دهه بانک‌ها و شرکت‌های PSP بر هوشمندسازی و توسعه بانکداری الکترونیک و دیجیتال، سرنوشتی دیگر را رقم زند و بتواند در این فرصت پیش آمده خوش بدرخشند.
آمارهای تراکنشی
بر اساس آمارها، مردم ایران در اسفندماه سال 98، همچنان خریدهای خود را از کارت‌خوان‌های فروشگاهی انجام دادند و این سهم برای کارتخوان‌ها 97/90 درصد، ابزارهای پذیرش موبایلی 99/3 درصد و ابزارهای اینترنتی معادل 04/5 درصد بود که نشان می‌دهد؛ علاوه بر نظر مساعد مردم نسبت به خرید از کارتخوان‌ها؛ این میزان نسبت به مدت مشابه خود در سال 97 نیز رشد را تجربه کرده است.
قطعاً این آمارها از شکست سرمایه‌گذاری بانک‌ها و نظام پرداخت الکترونیک برای حذف اسکناس، کاهش خریدهای حضوری، توسعه فرهنگ مبادلات الکترونیک و… خبر می‌دهد؛ زیرا کارتخوان‌ها همچنان صدرنشین در مصرف و مبادلات پولی مردم بوده و شرکت‌های psp نتوانسته‌اند جایگاهی در کیف پول الکترونیک و حساب‌های بانکی ایرانیان اخذ کرده و داشته باشند.
بازدارنده‌ها
البته در این میان برخی از کارشناسان معتقد هستند که اجباری شدن رمز پویا می‌تواند؛ منجر به کاهش این نرخ مصرفی شده باشد. از آنجایی که این طرح از اواسط بهمن‌ماه سال 98 اجباری شد؛ ولی تراکنش‌های موبایلی سال 97 مقدار سهمی معادل 6 درصد را نشان می‌دهد که این رقم در بهمن سال 98 به 17/4 درصد و تراکنش‌های اینترنتی هم معادل 94/5 درصد بوده که در سال 98 به 82/5 درصد رسیده است. یعنی علاوه بر روند منفی، ناکارآمدی نوع محصولات و توسعه فرهنگ مصرفی، نگرش منفی و کاهش انگیزه مردم از خریدهای اینترنتی و موبایلی را ایجاد کرده به طوری که وضعیت نزولی عملکرد بسیاری از شرکت‌های psp طی دو سال گذشته را رقم زده است. بنابراین همزمانی شیوع بیماری کرونا و اجباری شدن رمز پویا بر کاهش خریدهای عیدانه مردم تأثیر چندانی نداشته زیرا تعداد و میزان تراکنش‌های کارتخوان‌ها نسبت به اسفند 97 با رشد روبه‌رو بوده و ابزارهای پرداخت الکترونیک نتوانسته‌اند پابه‌پای دستگاه‌های پوز، جای خود را نزد مردم باز کنند.
شکاف معنادار
آنچه مهم است؛ شکست صنعت بانکداری ایران در توسعه فرهنگ مصرفی، تولید محصولات و جذب مخاطب به خوبی دیده می‌شود زیرا راه‌اندازی و فعالیت فروشگاه‌های آنلاین اینترنتی نسبت به چند سال گذشته با رشد بالایی روبه‌رو بوده و تعداد آنها نیز هر روز بیشتر می‌شود؛ ولی با وجود این فعالیت گسترده آنلاینی، باز هم مشتریان این فروشگاه‌ها ترجیح می‌دهند پول را در هنگام تحویل کالا و با استفاده از کارتخوان پرداخت کنند و این نکته به عنوان یک امتیاز برای چنین فروشگاه‌هایی نزد مردم محسوب می‌شود.
شاید بد نباشد که بدانیم پس از شیوع بیماری کرونا، بزرگترین شرکت‌های خرده‌فروشی آنلاین در سراسر دنیا، اعلام جذب نیروی همکار کرده‌اند. به‌عنوان مثال، شرکت آمازون هفته گذشته 100 هزار نیروی جدید استخدام کرد تا بتواند پرداخت و ارسال سفارشات را از طریق اینترنت انجام دهد.
این ذکر نمونه، چگونگی شفافیت مسیر حرکتی شرکت‌های psp و بانک‌های ایرانی در جذب مشتریان و هدایت ذائقه مصرفی آنها را در مبادلات پولی عیان می‌کند.
بنابراین همزمانی شیوع کرونا و خریدهای شب عید مردم ایران، بازه زمانی مناسبی برای نشان دادن جایگاه نظام پرداخت الکترونیک در اقتصاد ایران شد که روند نزولی و عدم اعتماد مردم را به این بخش گویاتر کند.
اما مهمتر از آن شکاف عمیق‌تر شده جایگاه ایران با سطح بین‌الملل در مبادلات پولی است که همچنان بر روی ریل سنت حرکت کرده و نمی‌تواند از قدرت و امتیازات نظام بانکی برای همسویی مردم و همگام بودن با دنیای دیجیتال استفاده کند و باید هر چه زودتر برای این مهم اقداماتی ویژه، کارشناسی و کارآمد در نظر گرفت و به‌صورت اجرایی اقدام کرد.
