مالیات ابزاری قدرتمند در دست دولت برای ایجاد جهش تولید

قدرت و رشد اقتصادی در جهان امروز یکی از مولفه های اصلی قدرتمند شدن کشورها به شمار می رود. این مهم اما در گرو رونق یافتن کسب وکارهای مولد و شفاف در هر جامعه ای است. در کشورهایی مانند ایران که دولت نقش تعیین کننده ای در اقتصاد دارد و به بیان دیگر اقتصاد دولتی است، وجود منابع مالی در دستان دولت نقشی تعیین کننده در رشد اقتصادی از طریق ایجاد زیر ساخت ها و کمک به رشد و رونق تولید ایفا می کند. در واقع، دولت می تواند از طرقی مانند تنظیم سود دهی در بازارهای مولد و غیر مولد و نیز هدایت منابع مالی خود به سمت بازارهای مولد به رشد و قدرتمند شدن اقتصاد کمک نماید. یکی از منابع مالی مهم و قدرتمندی که می تواند در هر شرایطی حتی شرایط تحریمی، دولت را در این امر یاری نماید، منبع مالیات است.

*هدایت نقدینگی به سمت تولید از طریق ابزار مالیات

در حال حاضر، مالیات موثرترین وسیله جهت انتقال منابع به بخش دولتی و هدایت آن به سمت طرح های مولد به جهت رونق  و نیز ایجاد جهش در تولید به شمار می رود. نگاهی به تجربه کشورهای توسعه یافته نشان می دهد که این ابزار مالی در حال حاضر در این کشورها، نقشی بسیار مهم و تعیین کننده در هدایت نقدینگی به سمت کسب و کارهای مولد ونیز تامین هزینه های دولت در تامین خدمات عمومی دارد.

با وجود این مزایا اما این منبع مهم مالی در کشور ما  به قدر لازم مورد توجه قرار نگرفته است. یکی از شاخص های اصلی سنجش موفقیت سیاست های مالیاتی در جهان امروز، شاخص سهم مالیات از تولید ناخالص ملی  است. متوسط این شاخص در جهان 14 درصد در بین کشورهای  عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی بیش از 40 درصد و در همسایگی ما در  ترکیه نیز که کشوری در حال توسعه است در حدود 24 درصد است. این شاخص اما در ایران حال و روز خوشی ندارد و در بهترین حالت بین 7 تا 8 درصد است که کمتر از کمترین میزان این شاخص در کشور ترکیه یعنی 9 درصد در دهه 70 میلادی است.

  بی توجهی به منبع مهم و قدرتمند مالیات در حالی صورت می گیرد که ایران به دلیل تحریم های شدید بر اصلی ترین بخش اقتصادی خود یعنی نفت، دچار کمبودهای شدید مالی در تامین هزینه های عمومی و نیز ایجاد زیرساخت های لازم برای رشد و توسعه اقتصادی است. حالا که امسال از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان سال جهش تولید نام گذاری شده است  و برای حرکت در این راستا، دولت نیازمند حمایت هایی از جمله حمایت های مالی از اقتصاد مولد است، منابع مالی حاصل از مالیات می تواند علاوه بر تامین کسری بودجه دولت، بهترین تکیه گاه مالی دولت در انجام وظایف خود در راستای جهش تولید باشد.

*معافیت های مالیاتی بی قاعده و فرارهای مالیاتی، دو آفت نظام مالیاتی کشور

تحقق نقش مالیات مهم مالیات در ایجاد جهش تولید اما در گرو دو اقدام بسیار مهم است. اولین اقدام بستن گلوگاه های فرار مالیاتی در کشور از طریق اصلاح قوانین ناکارآمد مالیاتی مانند حذف معافیت های مالیاتی بی قاعده چون معافیت های مالیاتی مناطق آزاد و برخی مشاغل و نیز ممانعت از فرارهای مالیاتی بسیاری از میلیاردرها که برخی از تا کنون حتی یک ریال هم مالیات نداده اند. فرار مالیاتی اقشار ثروتمند از جمله وکلا که مطابق برخی آمارها از 6 تا 12 هزار میلیارد تومان می رسد در حالی است که در کشورهای توسعه یافته از جمله آمریکا، ثروتمندان بخش اعظمی از درآمدهای مالیاتی  دولت رار تامین می‌نمایند. در سال 2016، قریب به 70 درصد درآمد مالیاتی دولت آمریکا  را دهک نخست درآمدی در این کشور تامین کرده است درحالی که پنج دهک پایین آن تنها 3 درصد در درآمدهای مالیاتی سهم داشته اند.

حذف معافیت های مالیاتی بی قاعده مانند معافیت های مالیاتی مناطق آزاد، می تواند این مناطق را از وضع فعلی که تبدیل به محلی برای ثروت اندوزی عده ای وارد کننده و رانتخوار شده اند را نجات دهد. با  این اقدام می توان این مناطق را به محلی برای گسترش تجارت خارجی و صادرات کشور برای ایجاد جهش در تولید، تبدیل نمود.  از سوی دیگر، ممانعت از فرار مالیاتی اقشار ثروتمند ازطریق وضع مالیات بر انباشت ثروت و نیز شفافیت تراکنش های بانکی می تواند این منابع را به جای سرازیر شدن در بازارهای غیر مولد و تورم زا از طریق ابزارهای دولتی به سمت کسب و کارهای مولد هدایت نموده و کمک شایانی به تحقق جهش تولید نماید.

یادداشتی از حسین محمدی کارشناس اقتصادی