چرا محتوا در فضای مجازی مهم است؟

بازار ایران؛ آرین خرسندی – شاید در سال‌های دهه 90 میلادی کمتر کسی تصور می‌کرد فضای مجازی و محتوایی که در آن به اشتراک گذاشته می‌شود، تا این حد مهم باشد؛ اما مؤسس شرکت مایکروسافت نظر دیگری داشت و آینده فضای مجازی در تولید محتوا می‌دانست.

امروز با گذشت دو دهه از آن روزها کمتر کسی را می‌توانید بیابید که درگیر محتواهای تولید شده در فضای مجازی نباشد. گوشی‌های هوشمند و اینترنت‌ پرسرعت اصول و قواعد همه‌چیز را تغییر داده‌اند. هر کاربری به‌تنهایی می‌تواند محتوای دلخواهش را تولید و با بزرگ‌ترین شرکت‌های رسانه‌ای به رقابت بپردازد؛ مخاطب جذب کند و به‌سادگی هدایت بخشی از افکار عمومی را در دست بگیرید. اما آیا مخاطبان بی‌دفاع در برابر حجم عظیمی از محتوای تولید شده سواد رسانه‌ای لازم را دارند؟ پاسخ مشخص است.

طیف گسترده‌ای کاربران فضای مجازی را کودکان و نوجوانانی تشکیل داده‌اند که کاملاً بی‌دفاع در برابر محتواهای تولید شده هستند؛ نه خوب را از بد تشخیص می‌دهند و نه فرصتی دارند که بتوانند اشتباهات احتمالی را جبران کنند.

به‌محض اینکه کودک یا نوجوانی به اینترنت وصل شود، به دنیای قدم می‌گذارد که هیچ خط قرمزی در آن ترسیم نشده است. این اتفاق حتی درباره افراد بزرگسال نیز مطرح است. خیلی از افراد با وجود اینکه تحصیلات دانشگاهی و تجربه دارند، اما در برابر بمباران فضای مجازی کاملاً منفعل هستند و ناخودآگاه تسلیم جو موجود در فضای مجازی می‌شوند.

کانال‌های تلگرامی و اینستاگرامی که این روزها میلیون‌ها ایرانی عضو آن هستند، به‌سادگی می‌توانند با انتشار یک پیام یا به اشتراک گذاشتن یک پست دروغی، جو افکار عمومی و جامعه را تحت تأثیر قرار دهند.

یک روز دلار و سکه را بهانه قرار می‌دهند و روز دیگر اصطلاح پرستو را در افکار عمومی باب می‌کنند. بدون آنکه کسی بفهمد سرمنشأ تمام این جریان‌سازی‌ها کجاست، همه ما کم‌وبیش درگیر پیام‌های فضای مجازی می‌شویم. پیام‌هایی که قطعاً بی‌دلیل تولید نمی‌شوند. تولید محتوای غنی راهکاری است که می‌تواند به کاربران کمک کند تا به اطلاعات و آموزش درست دسترسی داشته باشند.

اشاره کردیم که بیل‌گیتس محتوا را به پادشاه تعبیر می‌کند. این تعبیر به‌خوبی نشان می‌دهد اهمیت تولید محتوای غنی چقدر می‌تواند در توانمندسازی جامعه مؤثر باشد.

با تمام این تفاسیر این پرسش مطرح می‌شود چه کسی باید متولی تولید محتوای غنی در فضای مجازی باشد؟ آیا این کار صرفا به عهده دولت یا نهادهای حاکمیتی است؟ یا شرکت‌های فعال در حوزه فناوری و فضای مجازی نیز می‌توانند نقش‌آفرین باشند؟

تجربه نشان می‌دهد شرکت‌های خصوصی و فعال در این حوزه می‌توانند حتی بهتر از سازمان‌های دولتی کار کنند. برای نمونه اقداماتی که همراه اول در سال‌های اخیر در این خصوص انجام داده، بازخورد خوبی داشته است.

نمایشگاه‌ها، گردهمایی‌ها، کارگاه‌های آموزشی و ارائه خدمات جدید در این حوزه از سوی اپراتورها و فعالان صنعت ارتباطات می‌تواند بستر پیشرفت تولید محتوای غنی در فضای مجازی به زبان فارسی را تقویت کند.

آخرین موردی که می‌توان به آن اشاره کرد بحث نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال است که اخیرا در قم برگزار شده است. این نمایشگاه با حضور تعدادی از کسب‌وکارهای بزرگ فضای مجازی، اپراتور همراه اول، تلویزیون‌های تعاملی، فروشگاه‌های مجازی، عرضه‌کنندگان نرم‌افزارهای خبری، تولیدکنندگان محتوا برگزار شد.

مهمترین برنامه اداره ارزش افزوده همراه اول برای استفاده از پتانسیل استان قم در جهت افزایش تولید محتوای فاخر، تأسیس و راه اندازی مرکز محتوای دیجیتال است. این مرکز با ارائه ی خدمات آموزش، مشاوره، فضای کار و زیرساختهای موردنیاز به فعالان محتوای دیجیتال،  هدف توانمندسازی زیست بوم محتوای دیجیتال را دنبال خواهد کرد.

شرکت‌هایی که در این نمایشگاه حضور داشتند، تلاش می‌کردند راه‌کاری برای تقویت محتوای فضای مجازی ارائه کنند. حتی بخش خدمات ارزش‌افزوده همراه اول نیز بخشی از سرویس‌های خود را در این رویداد برای مخاطبان تشریح کرد.

خدمات این اپراتور در فضای شامل مواردی نظیر  «خدمات دیجیتال»، «خانواده دُرسا» و معرفی «مرکز محتوای دیجیتال»، میزبان بازدیدکنندگان بود.

همان‌طور که اشاره کردیم، بخش بزرگی از مخاطبان اینترنت در فضای مجازی را کودکان و نوجوانانی تشکیل می‌دهند که در برابر فضای مجازی و محتواهای تولید شده در آن کاملاً بی‌دفاع هستند.

دقیقا همین جاست که فعالان صنعت ارتباطات می‌توانند با استفاده از ظرفیت‌هایی که دارند، تولیدات محتوایی مورد نیاز مخاطبان را تا حدی تامین کنند. برای نمونه خانواده درسا همراه اول بازخورد مناسبی از سوی مراجعه کنندگان در این نمایشگاه دریافت کرد؛ چراکه بسیاری از خانواده نگران حضور کودک‌شان در فضای مجازی هستند و راه‌کاری هم برای ترسیم خطوط قرمز در فضای مجازی ندارند، اما سرویس درسا می‌تواند نگرانی بخش زیادی از خانواده‌ها برطرف کند.

افرادی که در نمایشگاه حضور داشتند، با سرویس‌های مختلف همراه اول از جمله «خانواده درسا» در فضای مجازی و تولید محتوای غنی آشنا شدند. خانواده درسا سعی در ارائه راهکاری جامع در زمینه حفظ و حراست از کودکان در فضای مجازی دارد. خدمات این مجموعه شامل مواردی نظیر دنیای درسا، درسا بازار، پرسا و فندقستان می‌شود. این خدمات کمک می‌کند تا کودک ضمن حضور در فضای مجازی، نیازهای احتمالی‌اش در زمینه دانلود نرم‌افزار، پرسش و پاسخ، موضوعاتی نظیر شعر، قصه، داستان، مسابقه را دریافت کند و البته والدین هم نگران محتواهای نامناسب در فضای مجازی نیستند.

با همین سیاست می‌توان نیازمندی‌های سایر گروه‌های هدف در فضای مجازی را پاسخ داد. هر چه تولید محتوا در فضای مجازی برای خیل عظیم مخاطبان کودک، نوجوان و جوان و… بهتر و وسیع‌تر تامین شود، می‌توان امیدوار بود که آسیب‌های دنیای مجازی تبدیل به فرصت‌های آموزشی و ارتقاء سطح فرهنگی جامعه شود.