بررسی دلایل عقب نشینی دلار

موبنا – از اواخر سال گذشته افزایش تدریجی نرخ ارز بویژه دلار به یکی از موضوعات مهم و داغ کشور بدل شده است که با توجه به اهمیت این متغیر اقتصادی به نوعی مرزهای اقتصاد را درنوردیده و موضوع مهم دیگر حوزه‌ها نیز شده است. بنابراین نقش پررنگ این متغییر در شکل‌دهی سایر متغیرهای اقتصادی باعث می‌شود تا آحاد جامعه نسبت به نرخ آن حساس بوده و پیگیر آن باشند و سیاست گذار نیز به دنبال ایجاد تعادل در بازار آن است.

از همین روی بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت از زمان افزایش نرخ ارز سیاست‌های مختلفی را برای کاهش دوباره نرخ ارز بکار گرفته است اما برای بررسی دلایل اصلی کاهش نرخ ارز در روزهای اخیر که نرخ دلار را دوباره چهار رقمی کرده است نظر تعدادی از کارشناسان اقتصادی را جویا شدیم که در ادامه نظرات آنها را می‌خوانید:

شقاقی شهری: راه اندازی SPV در کاهش نرخ ارزموثر است/ ارکان دولت همپای بانک مرکزی باشند

وحید شقاقی شهری استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی در ارزیابی خود از کاهش نرخ ارز در بازار گفت:  واقعیت این است که در حال حاضر از فشار تقاضا کاسته شده و این در انواع تقاضا مانند تقاضای سوداگری، تقاضا برای واردات رسمی و غیررسمی و سفرهای خارجی قابل مشاهده است. براساس آمار بسیاری از واردکنندگان حتی حاضر به واردات کالا با نرخ ده هزار تومان نیز نیستند چون قدرت خرید مردم اجازه این کار را نمی‌دهد.

وی ادامه داد: در طرف عرضه نیز اقدامات مناسب بانک مرکزی مانند ایجاد محدودیت بر تراکنش پوزها که تراکنش بالای 50 میلیون تومان در روز را محدود و مانع سفته بازی می‌شود اتفاق افتاده است. از سویی صادرکنندگان غیرنفتی موظف هستند ارز حاصل از صادرات را وارد چرخه اقتصادی کنند وگرنه همانند فرار مالیاتی، فرار ارزی انجام داده که احتمال برخورد سفت و سخت وجود خواهد داشت.البته این صادرکنندگان یارانه ارزان آب، برق و خوراک را دریافت می‌کنند و انصاف نیست که ارز حاصل از آن را به بازار عرضه نکنند.

این اقتصاددان تصریح کرد: از سوی دیگر تفاهم حداقلی برای راه‌اندازی کانال مالی ویژه(SPV) در هفته‌های آتی و نیز همکاری مالی با چند کشور منطقه می‌تواند در کاهش این نرخ موثر باشد.

شقاقی شهری با تاکید بر هماهنگی ارکان اقتصادی کشور بر پایداری این شرایط گفت: البته موضوع مهم در این راستا حفظ شرایط موجود است، اگر سایر ارکان دولت همپای بانک مرکزی نباشند، تداوم این مسیر سخت خواهد شد. به نظرم در حال حاضر بانک مرکزی مسیر درستی را انتخاب کرده است اما متاسفانه از وزارت صمت خبرهای خوبی به گوش نمی‌رسد.

وی افزود: اگر وزارت‌خانه‌های اصلی همپای بانک مرکزی نباشند بازی دوباره به‌ هم خواهد خورد، باید توجه داشت که ما در سال آینده با فشار روی منابع ارزی روبه‌رو خواهیم شد و اگر وزات‌خانه‌های اقتصادی و تولیدی مانند وزارت کشاورزی، وزارت اقتصاد و وزارت صمت هماهنگ عمل نکنند در آینده شاهد بازگشت نرخ ارز به روند صعودی خواهیم بود.

حاتم یزدی: بازار احساس آزادی ندارد/ اقدامات قوه قضاییه تاثیر بیشتری داشته است

احمد حاتم یزدی تاثیر اقدامات قوه قضاییه را مهم ارزیابی کرد و افزود: اقدامات بانک مرکزی حتما موثر بوده است اما در حال حاضر در بازار احساس آزادی وجود ندارد و به نوعی با بگیر و ببند بازار کنترل شده است. در این شرایط فعالیت صرافی‌ها محدود به فروش ارز برای خدمات خاص شده است و فروش بی‌قید و شرط ارز یا تقاضای ارز جهت سرمایه‌گذاری در خارج یا تبدیل دارایی به ارز وجود ندارد و از طریق بازار زیرزمینی تامین می‌شود.

وی ادامه داد: به نظر بنده در این روند  بوجود آمده نقش قوه قضاییه به مراتب بیشتر از بانک مرکزی بوده و اگر فشارهای قوه قضاییه کنار برود احتمالا بازار بگونه‌ی دیگر عمل خواهد کرد، البته خود دولت نیز برای حفظ شرایط موجود از منابع خود به بازار تزریق می‌کند.

مدیر عامل سابق بانک صادرات تصریح کرد: دولت باید به گونه‌ای صادرکنندگان را قانع کند تا ارز حاصل از صادرات غیرنفتی را به بازار عرضه کنند احتمالا نزدیک به ۲۰ میلیارد دلار از ارز حاصل از صادرات وارد سامانه نیما نشده و در خارج نگه داشته شده است. بنابراین بازار غیرکارامد و غیررقابتی است که به نظر وضعیت موجود پایدار نخواهد ماند.

آرگون: نرخ ارز به صورت مصنوعی بالا بود/ دلار بالای ده هزار تومان واقعی نیست

عباس آرگون، رییس کمیسیون پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران، قیمت بالای ده هزار تومان برای دلار را مصنوعی دانست و افزود: به نظرم نرخ واقعی دلار بالاتر از ده هزار تومان نیست اما بحث انتظارات ناشی از تحریم‌ها و عدم عرضه کافی، نرخ ارز را به صورت مصنوعی افزایش داد که با واقعیت اقتصادی ایران همخوانی ندارد.

وی افزود: عدم ثبات، نااطمینانی و تهدیدهای خارجی موجب افزایش تقاضای سوداگری شده بود در حالیکه میزان عرضه محدود بود. البته عده‌ای باور داشتند که با آغاز تحریم‌ها از ۱۳ آبان نرخ دلار افزایش می‌یابد، اما شرایط بگونه‌ای شد که  این گروه در حال خروج و عرضه ارز خود به بازار هستند.

عضو اتاق بازرگانی تهران با تاکید بر نقش ثبات گفت: مهمترین مسئله تاثیر نرخ ارز بر ثبات، آرامش و قدرت پیش‌بینی است تا فعالین اقتصادی در این فضا اقدام به برنامه‌ریزی کنند. یک فعال اقتصادی باید از وضعیت نرخ ارز در شش ماه آینده آگاهی کامل داشته باشد تا براساس آن صادرات و واردات خود را تنظیم کند که نوسان در بازار این ثبات را از بین می‌برد.

 کریمی: گشودن مجاری رسمی موثر بود/ عده‌ای منتظر هستند تا کاهش نرخ ارز متوقف شود

زهرا کریمی، استاد دانشگاه مازندارن با رد تاثیر بالای دولت در کاهش نرخ ارز گفت: اگر دولت توان این را داشت که دلار را به زیر ده هزار تومان برساند قطعا اجازه هم نمی‌داد که نرخ دلار به بیست هزار تومان برسد، بنابراین برای تجزیه و تحلیل این کاهش باید توجه خود را به نیروهای عرضه و تقاضا معطوف کنیم، البته بانک مرکزی نیز اقدامات مناسبی در این راستا انجام داده است.

وی ادامه داد: اقداماتی مانند دادن مجوز به صادرکنندگان جهت فروش ارز حاصل از صادرات به صرافی‌ها، ورود بدون محدودیت ارز بهمراه مسافران نمونه‌ای بودند که باعث گشودن مجاری طرف عرضه شد تا از طریق مجاری رسمی و به قیمت مناسب ارز را بفروشند. دادن اختیارات ویژه به رییس بانک مرکزی و تزریق ارز توسط دولت  از دیگر دلایل بودند که سمت عرضه را افزایش داده‌اند.

کریمی تصریح کرد: در طرف تقاضا  هم  گروهی به دلیل  افزایش جریان ورود ارز  دست نگه داشتند و گروهی که برای سود کوتاه مدت وارد بازار شده‌اند وحشت زده ارز خود را می‌فروشند که عرضه ارز افزایش خواهد داشت. عده‌ای هم دارایی‌های هنگفتی دارند که منتظر هستند تا  کاهش نرخ ارز متوقف شوند تا خرید خود را افزایش دهند که آن می‌تواند نرخ ارز را دوباره افزایش دهد.

 منبع: ایلنا