استقبال از رفع فیلتر «تلگرام»

موبنا –  در این گزارش سعی داریم نظر عده‌ای از کارشناسان و نمایندگان مردم در خانه ملت را درباره مسدود شدن تلگرام و رفع فیلتر این شبکه اجتماعی جویا شویم.

فیلترینگ راه علاج نیست
با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و ادامه آن در دولت دوازدهم، رئیس جمهوری همواره بر آزاد بودن شبکه‌های اجتماعی تأکید و پافشاری داشته و همه تلاش خود را برای گردش آزاد جریان اطلاعات در کشور به کار گرفته است. با وجود این، در جریان ناآرامی‌های اخیر، به ناچار دو شبکه اجتماعی تلگرام و اینستاگرام فیلتر شدند و همین موضوع، نگرانی بسیاری از کاربران بویژه فعالان حوزه کسب و کارهای مجازی را به‌دنبال داشت. به هرحال بعد از رفع فیلتر اینستاگرام و شنیده شدن زمزمه‌های رفع فیلتر تلگرام، مخالفان آزاد بودن این شبکه‌های اجتماعی مقابل دولت صف آرایی کردند. درحالی که عده‌ای این فیلتر را به گردن شخص رئیس جمهوری می‌انداختند ولی حسن روحانی بارها نشان داد که مخالف این وضعیت است و در تازه‌ترین سخنرانی خود نیز به اظهار نظر درباره این موضوع پرداخته است. در همین راستا، حسن روحانی رئیس جمهوری در آیین اختتامیه نهمین جشنواره بین‌المللی فارابی که در سالن اجلاس سران برگزار شد، گفت: فضای مجازی، با فیلتر درست نمی‌شود. اگر می‌خواهید فضای مجازی برای جامعه ما مفید باشد فرهنگ استفاده از فضای مجازی را به نسل جوانمان یاد دهیم. باید بگوییم چگونه باید از این ابزار استفاده شود وگرنه از هر چیزی که درست استفاده نشود خطرناک است. از اتومبیل، هواپیما و چاقوی جراحی هم اگر غلط استفاده شود خطرناک است. رئیس جمهوری یادآور شد: در رژیم گذشته جز رادیو تهران و ایران، هر موج دیگری از رادیو دارای پارازیت بود آیا رژیم گذشته در پارازیت موفق بود؟ گفتیم ماهواره ممنوع، واقعاً ممنوع شد؟ مردم نگاه نمی‌کنند؟ گفتیم فضای مجازی بد، درست شد؟ وی ادامه داد: مردم حق انتخاب دارند و می‌فهمند. اینقدر خودمان را بزرگ و بلند فرض نکنیم، ملت ما ملت بزرگی است، مردم ما می‌فهمند و باید تعامل کنیم و اگر به نظریه‌ای می‌رسیم باید به مردم شرح دهیم. گفتنی است وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز از همان روز نخست فیلتر تلگرام در جریان ناآرامی‌ها بارها بر این موضوع تأکید کرده بود که این وضعیت، موقتی است و با بازگشت آرامش به فضای جامعه، عملاً ادامه مسدودسازی تلگرام امکانپذیر نیست. محمد جواد آذری جهرمی بتازگی درباره کسب و کارهای مجازی نیز اظهار نظر کرده و یادآور شده است که این مشاغل از فیلترینگ اخیر تلگرام متضرر شده‌اند.

برش
رفع فیلتر تلگرام از نگاه کاربران
در رفع فیلتر تلگرام در توئیتر نیز بازتاب گسترده‌ای داشت. بسیاری از کاربران، رفع فیلتر تلگرام را نتیجه عملکرد درست روحانی و وزارت ارتباطات دانستند. به‌عنوان مثال یکی از کاربران در توئیتی نوشت: «رفع فیلتر تلگرام یعنی دولت روحانی بر سر عهد خودش با حامیان ایستاده است.» کاربر دیگر هم توئیت کرده است: «رفع فیلتر تلگرام، یک نمره مثبت برای روحانی و برای وزیر جوانی است که کم کم امیدوارمان کرد.» اما در این میان، کاربران طناز هم بیکار ننشستند و این موضوع را دستاویز قرار دادند. نگاهی گذرا به شوخی‌ها در فضای مجازی پس از رفع فیلتر تلگرام نیز خالی از لطف نیست. یکی از کاربران توئیت کرده است: «بنا بر گزارش‌های دریافتی، خوشبختانه هجوم ملتِ پشت فیلتر مانده به تلگرام تاکنون کشته و زخمی نداشته ولی باعث کندی خطوط ارتباطی شده. لذا از همه هموطنان عزیز درخواست می‌شود با نهایت خونسردی عمل نمایند. در حال حاضر خطر «پس فیلتر» وجود ندارد.» کاربر دیگر نوشته است: «پاول دوروف فردا را عید اعلام کرد.» برخی کاربران هم در این میان صدا و سیما را دستمایه شوخی خود قرار داده‌اند. در یک توئیت طنز هم آمده است: «فرداشب تلویزیون باید بره گزارش بگیره در مورد اینکه وقتی تلگرام از فیلتر دراومد چجوری ملت به خانواده هاشون سر می‌زنن.» دیگری توئیت کرده است: «باز فیلتر تلگرام رو برداشتن، من خوردم به ماشین جلویی…». یکی دیگر از کاربران نیز توئیت کرده است: «اومدم فیلترشکنمو پاک کنم اشک تو چشماش جمع شد، گفت: نکن تو شادیات جبران کنم داداش.» در توئیت دیگری هم آمده است: «چرا وی پی ان‌ها رو فیلتر کردین تازه باهاش اخت شده بودیم.» یکی از کاربران هم توئیت کرده بود:«شنوندگان عزیز، شنوندگان عزیز تلگرام آزاد شد.» در توئیت دیگری هم آمده است:«‏احساس می‌کنم این وسط با احساسات وی‌چت بازی شد.»

نماینده سنندج : ما موافق فیلتر نیستیم
نماینده سنندج، دیواندره وکامیاران در مجلس درباره رفع فیلتر تلگرام گفت: به هر حال در عصر حاضر نمی‌توانیم جلوی اطلاعات و تکنولوژی را بگیریم و این حق مردم است که از فضای مجازی استفاده کنند.
سید احسن علوی با بیان اینکه موافق رفع فیلتر است، افزود: واقعیت این است که برای استفاده از شبکه‌های پیام رسان و کل فضای مجازی باید فرهنگسازی شود و معتقدم که با فیلتر نمی‌توان مانع گردش جریان آزاد اطلاعات شد. وی ادامه داد: واقعیت این است که تکنولوژی و فناوری همچون یک تیغ دولبه است که هم می‌تواند با جراحی، بیماری‌ها را درمان کند و هم می‌توان با آن، فرد دیگری را از بین برد. به هرحال استفاده از چنین شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان نیاز به فرهنگسازی ویژه دارد همان طور که در رانندگی و… اگر فرهنگ آن در جامعه وجود نداشته باشد، مشکلات فراوانی ایجاد می‌شود. این نماینده مردم در خانه ملت یادآور شد: ما موافق فیلتر نیستیم ولی می‌گوییم باید چارچوب‌هایی وجود داشته باشد و نباید اجازه داد چنین شبکه‌های اجتماعی، جامعه را دچار التهاب کنند. علوی ادامه داد: به نظر می‌رسد جای آموزش در این میان خالی است و ازسوی دیگر باید صاحبان کانال‌ها و سایت‌ها و… احراز هویت شوند تا مسئولیت مطالب منتشر شده را به عهده بگیرند. هرچند اکنون گام‌هایی در این زمینه برداشته شده است اما باید به این روند سرعت داد. نماینده مردم سنندج، دیواندره وکامیاران در مجلس همچنین گفت: در جلساتی که با مسئولان داشتم قبل از اعلام رسمی، از رفع فیلتر تلگرام مطلع شدم.
لازم به ذکر است روزنامه ایران برای تهیه این گزارش حداقل با ۳۰ نفر از دیگر نمایندگان مجلس تماس گرفت ولی متأسفانه بیشتر آنها پاسخگو نبودند و چند نفراز نمایندگان نیز پاسخگویی را به زمان‌هایی دیگر موکول کردند و در پایان حاضر به پاسخگویی نشدند.
نگاه کسب و کارها به تلگرام
روزنامه ایران با فعالان کسب و کارهای مجازی نیز به گفت‌و‌گو نشست و «رضا الفت نسب» سخنگوی اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی دراین باره گفت: با اینکه اکنون تلگرام به‌عنوان بستری برای کسب و کار مردم رفع فیلتر شده، ولی هنوز هم نگرانی‌هایی وجود دارد و نمی‌دانیم اگر دوباره این اتفاق بیفتد چه باید کنیم. چه تضمینی وجود دارد که این شبکه دوباره فیلتر نشود؟ به هرحال اینستاگرام هم که رفع فیلتر شد، قوه قضائیه اعلام کرد که رفع فیلتر آن، غیرقانونی بوده است. پس تلگرام هم با اینکه رفع فیلتر شده است ممکن است باز هم بگویند رفع فیلتر آن غیرقانونی بوده است.
الفت نسب افزود: آنچه مردم و کسب وکارهای فضای مجازی را آزار می‌دهد دوگانگی‌های موجود بین دولت و حاکمیت است. مسئولان باید ابتدا در بین خود، این دوگانگی‌ها را مرتفع کنند چرا که عملاً مردم متضرر می‌شوند. وی ادامه داد: سالی که به نام «تولید و اشتغال» نامگذاری شده، رو به پایان است و مسئولان اگر برای مردم شغلی ایجاد نمی‌کنند حداقل مانع کسب و کارهای ایجاد شده توسط مردم نشوند.
این فعال کسب و کار مجازی افزود: قبل از اینکه تلگرام فیلتر شود رئیس جمهوری و وزیر ارتباطات تأکید کردند که اجازه نمی‌دهند تلگرام فیلتر شود. حالا به هر دلیلی، این اتفاق افتاد و هرچند حالا رفع فیلتر شده است ولی چه تضمینی وجود دارد که این اتفاق دوباره نیفتد؟ ما امروز نمی‌دانیم به کسب و کارهای عضو اتحادیه که از ما سؤال می‌کنند، چه بگوییم. نمی‌دانیم باید آنها را تشویق به ادامه کار کنیم یا نه، چون معلوم نیست چه می‌شود.
سخنگوی اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی، به فعالان کسب و کار بر بستر تلگرام توصیه کرد بستر داخلی دیگری را برای کسب و کار خود در نظر گرفته و آن را تبلیغ کنند تا اگر روزی باز تلگرام فیلتر شد یا اتفاق دیگری افتاد، مانند این بار متضرر نشوند.
یکی دیگر از فعالان کسب و کار مجازی، جعفر محمدی است که می‌گوید با فیلتر تلگرام در بازه زمانی ناآرامی‌ها موافق بوده و آن را یک کار واجب و ضروری دانست. وی افزود: از اینکه رئیس جمهوری بعد از مرتفع شدن مسائل مربوطه، اقدام به رفع فیلترتلگرام کرد بسیار خوشحال هستیم.
محمدی با بیان اینکه تلگرام بجز اطلاع رسانی، بستر کسب و کارهای زیادی مانند خرید وفروش کالا و محصولات خرد خانگی، تبلیغات و… است، افزود: از آنجا که این پیام رسان جایگزینی در شرایط کنونی ندارد، تا ارائه جایگزین جدید، منطقی نبود که بعد از آرام شدن فضای کشور، این شبکه همچنان فیلتر بماند، از این‌رو رئیس جمهوری تصمیم درست و منطقی برای رفع فیلتر گرفت. به هرحال تلگرام اکنون ابزاری درآمدزا برای مردم و بخش خصوصی شده است.
این فعال کسب و کارهای دیجیتالی گفت: در نامه‌ای که به‌عنوان فعالان کسب و کار به وزیر نوشتیم، تأکید کردیم که باید برای کسب و کارهایی که بر بستر شبکه اجتماعی تلگرام شکل گرفته است، راهکار کوتاه مدت و بلند مدت ارائه شود از این‌رو باید تلگرام را باز کرد تا راهکارهای ارائه شده به نتیجه برسد.
محمدی یکی از راهکارها را هدایت کاربران تلگرام به دیگر شبکه‌های اجتماعی دانست و گفت: برای سرشکن کردن این تعداد جمعیت باید شبکه‌های اجتماعی تخصصی دیگر مانند فیس‌بوک، forsqure، توئیتر و… را باز کنند تا همه، متکی به یک شبکه پیام‌رسان نشوند. اگر فکر می‌کنند تلگرام به‌دلیل ویژگی‌هایی که دارد ممکن است برای کشور مسأله ساز شود، بنابراین باید این بار را کم کرد و روی شبکه‌های اجتماعی دیگر هدایت کرد.
این فعال در ادامه گفت: از سوی دیگر نباید برای راه‌اندازی کسب و کارها سختگیری کرد. آنقدر برای راه‌اندازی کسب و کارهای داخلی سخت گرفتیم و اجازه رشد به آنها ندادیم که آنها بخش اعظمی از کسب و کارشان را بر بستر تلگرام منتقل کردند تا رشد کنند. به بیان دیگر باید شیوه برخورد با راه‌اندازی کسب و کارها را در کشور تغییر دهیم و دست از کنترل گری برداریم. وی ادامه داد: باید قوانین و مجوزهای زائد را حذف و موانع را رفع کنیم. باید اجازه دهیم پلتفرم‌های داخلی مانند تاکسی‌های آنلاین شکل بگیرند تا کسب و کارها به سوی آن پلتفرم‌ها هدایت شوند که به این ترتیب دیگر تلگرام نقطه اتکای کسب و کارها نمی‌شود. اگر کسب و کارها بدانند که پلتفرم‌های خوب کسب و کاری در داخل وجود دارد، کم کم به سوی آنها سوق می‌یابند.
«رهام حیدری» برنامه نویس نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: از اینکه رئیس جمهوری تحت فشارهای جناحی و حاکمیتی، تلگرام که محل کسب وکار ۱۰۰ هزار نفر به صورت اصلی یا فرعی است را رفع فیلتر کرد تشکر می‌کنیم ولی از اینکه خلف وعده کرد و اجازه داد تلگرام فیلتر شود ناراحتیم. ما انتظار داشتیم ایشان فشارها را تحمل کرده و اجازه نمی‌داد که تلگرام فیلتر شود چرا که این شبکه اجتماعی بجز در بخش کسب و کار، در بحث انتخابات و زلزله کرمانشاه نقش بسیار مثبتی ایفا کرده بود. این برنامه نویس افزود: البته با فیلتر تلگرام مشخص شد که ما در کشور بستری برای جایگزینی نداریم، چرا که عملاً با وجود فیلتر تلگرام، مردم به سمت پیام رسان‌های داخلی کوچ نکردند. البته این موضوع دلایل مختلفی دارد، من به‌عنوان یک کاربر در چند روز گذشته سراغ شبکه‌های پیام رسان داخلی رفتم ولی متوجه شدم که ظرفیت شبکه‌های داخلی بسیار کم است. البته می‌دانم افزایش ویژگی‌ها و قابلیت‌های پیام رسان‌ها زمانبر خواهد بود. وی ادامه داد: از سوی دیگر و مهمتر از آن، بحث بی‌اعتمادی به این پیام رسان‌های داخلی است. با اینکه بسیاری از مردم فعالیت سیاسی خاص یا اطلاعات ویژه‌ای ندارند و کار خلافی نیز انجام نمی‌دهند اما باز هم به استفاده از پیام رسان‌های داخلی گرایش ندارند. حیدری یادآور شد: ازسوی دیگر همان‌طور که وزیر ارتباطات گفت اگر کسی در بستر پیام رسان داخلی جرمی مرتکب شود قانون می‌گوید که هم باید فرد خاطی دستگیر شود و هم کسی که بستر را ایجاد کرده است، بنابراین کسی که بستر را فراهم کرده همیشه ترس دارد که مبادا از این طریق کسی جرمی مرتکب شود، عملاً چنین نگرانی‌هایی باعث دلسرد شدن توسعه دهنده‌ها می‌شود.
رضا نامی فعال در بخش تبلیغاتی فضای مجازی نیز با ابراز خوشحالی از رفع فیلتر تلگرام گفت: به هرحال کسب و کارهای بسیاری که بر این بستر شکل گرفته بود، دراین مدت دچار اختلال شده بود. وی افزود: در دو سال گذشته سرمایه‌گذاری زیادی برای کار روی این بستر انجام شده بود و با رفع فیلتر دوباره این امکان فراهم شد که از تلگرام استفاده کنیم. نامی یادآور شد: از منظر تجاری نیز باید گفت که مشتریان، سردرگم بودند.
از سوی دیگر برای ارتباطات و تعاملات خود، برنامه ریزی‌هایی کرده بودند که متوقف شده بود. به هرحال بسیاری از کارهای آژانس‌های هواپیمایی و… از طریق تلگرام انجام می‌شد که با فیلتر با مشکل مواجه شده بودند ولی حالا با رفع فیلتر، به روال عادی خود باز می‌گردند.
واکنش‌های جهانی
به رفع فیلتر تلگرام
رفع فیلتر تلگرام نه تنها در ایران کاربران را هیجان زده کرد و شاهد سیل عظیمی از پیام‌های تلگرامی بودیم، بلکه واکنش جهانیان را نیز به‌دنبال داشت و رسانه‌های خارجی نیز دراین باره اظهار نظر کردند هرچند دامنه این واکنش‌ها کمتر از زمانی بود که خبر فیلتر تلگرام در ایران طی ناآرامی‌ها منتشر شد. به‌عنوان مثال خبرنگار آسوشیتدپرس پس از گفت‌و‌گو با کاربران ایرانی در شهرهای شیراز، اصفهان، بندرعباس، رشت و ارومیه این خبر را تأیید کرد. دیلی میل، رسانه زردنویس انگلیسی نیز نوشت: دسترسی ۴۰ میلیون کاربر ایرانی تلگرام دوباره از سر گرفته شد. سی‌بی‌سی کانادا نیز به نقل از ایرنا نوشت: منابع آگاه تأیید کردند که تلگرام رفع فیلتر شده است. به نوشته این رسانه، بسیاری از ایرانیان پس از فیلتر شدن تلگرام با استفاده وی پی ان و ابزار فیلترشکن، به تلگرام دسترسی داشتند. مقامات ایرانی نیز تأیید کردند که صدها هزار شغل به‌دلیل این محدودیت، به خطر افتاده است. نشریه‌های‌ای بی‌سی نیوز و رویترز نیز در این زمینه نوشتند: با کاهش ناآرامی‌ها در ایران، تلگرام رفع فیلتر شد.
البته رفع فیلتر تلگرام، اما و اگرهایی را به‌دنبال داشت و برخی در فضای مجازی با انتشار شایعاتی، این رفع فیلتر را ناشی از انتقال سرور تلگرام به ایران دانستند. این موضوع مطرح شده نیز واکنش‌های متعددی را به همراه داشت؛ به‌عنوان مثال میلاد قاسم‌زاده یک کارشناس حوزه فناوری با رد این شایعه گفت: رفع فیلترینگ تلگرام به‌دلیل انتقال سرورها صحت ندارد، چرا که هیچ سروری از تلگرام به ایران منتقل نشده است. وی یادآور شد: براساس شواهد موجود، انتقال سرور تلگرام به ایران صحت ندارد چراکه مدیرعامل مجموعه تلگرام براساس اصول کاری خود، هرگز چنین کاری انجام نمی‌دهد.

 منبع: روزنامه ایران | میترا جلیلی - سوسن صادقی