ترس و اضطراب و اثرات آن بركودكان

علي روستايي
مثلا كودكي فكر مي‌كند كه هيولايي زير تخت او قرار دارد. اين نوع ترس‌ها قسمتي از رشد كودكان است، اما توجه داشته باشید با وجود غير منطقي بودن اين ترس‌ها از نظر ما بزرگسالان اين ترس‌ها براي كودك منطقي، واقعي و
امكان پذيرند، پس به ترس‌هاي كودك‌تان احترام بگذاريد.
برخي كودكان از سايرين مضطرب‌تر هستند و نياز به اعتماد دهي از جانب يك متخصص به ويژه زماني كه به اختلال اضطرابي مشكوك باشيم، دارند. اضطراب هنگامي تبديل به مشكل مي‌شود كه شروع به متاثر كردن زندگي روزانه و عملكرد کودک مي‌كند يا او را به صورت معني‌داري پريشان مي‌كند. اما به طور کلی تعریف ترس و اضطراب چیست؟ علل و علائم آن کدام است و چگونه می‌توان کودک مبتلا به آن را درمان کرد.
ترس
ترس واکنشی است طبیعی، لازم، مهم و مفید در صورتی که به طور کامل کنترل و به طور منطقی تعبیر شود باعث می‌شود که شخص در مواجهه با مشکلات بیشتر احتیاط کند.  ترس یکی از پدیده‌هایی است که نقش بسیار تعیین کننده‌ای در تکامل انسان ابتدایی داشته است، همچنین در شکل‌گیری و توضیح شخصیت انسان و در روابط اجتماعی، ترس جزو یکی از فاکتورهای اساسی محسوب می‌شود.
اضطراب
اضطراب یک احساس ناخوشایند و مبهم هراس همراه با منشأیی شناخته یا ناشناخته است که با عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژیک در برابر موقعیتی که استرس‌زا بوده اتفاق می‌افتد. اضطراب جزيی جدایی ناپذیر از زندگی طبیعی دوران کودکی است و گاهی حتی به رشد کودک آسیب می‌زند و موجب بروز اختلال در او می‌شود. اختلال اضطرابی، یکی از اختلال‌های شایع دوران کودکی و نوجوانی است که می‌تواند زمینه برخی اختلال‌های دیگر را هم فراهم کند. این مدل اضطرابی از برخی جهات در کودکان و بزرگسالان متفاوت است.
علل اضطراب چیست؟
تاکنون چند علت برای این مشکل شناخته شده است. یکی از عوامل، زیست شناختی و فیزیولوژیک است مثل کم کاری یا پرکاری هورمون ها در بدن، کمبود قند خون یا بی نظمی در ضربان قلب، کمبود برخی اسیدهای آمینه، منیزیم، اسید فولیک و B12 هم می تواند بر اضطراب اثر بگذارد. در این حالت فیزیک زیستی کودک به هم می‌ریزد و زمینه اضطراب او را فراهم می‌کند. عوامل محیطی و خانوادگی و فشارهایی که در محیط خانواده و مدرسه بر کودک وارد می‌شود، یکی دیگر از علل بروز اضطراب است. ضمن اینکه عوامل ژنتیک هم در بروز این اختلال موثرند. عوامل الگویی و یادگیری اجتماعی و البته همنشینی با افراد مضطرب هم می‌تواند باعث بروز اضطراب در کودک شود.
علائم اضطراب کدام است؟
برخی از علائم فیزیکی و روانی اضطراب در کودکان شامل احساس خستگی، عصبی بودن و بی‌قراری، ترس و نگرانی، بی‌خوابی یا بدخوابی، تپش قلب و تنفس نامنظم و سریع، عرق کردن، سردرد و سرگیجه، مشکل در تمرکز و حافظه، لرزش یا پرش عضلات و تکرر ادرار است. البته علائم روانی این اختلال به زمینه بروز اضطراب هم بستگی دارد. واقعیت این است که از 9 ماهگی کودک می‌تواند اضطراب را درک کند و اگر فشار در خانه یا محیط زندگی کودک باشد می‌تواند او را مستعد ابتلا به اضطراب کند. درمان این اختلال به دو صورت روان درمانی و دارو درمانی است و طیف متنوعی از درمان را شامل می‌شود. درمان‌های دارویی شامل داروهای ضداضطرابی مانند داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین است اما به جز دارو درمانی می‌توان درمان‌های دیگر مانند درمان‌های شناختی- رفتاری، آموزش خانواده، حساسیت زدایی، الگودادن، آموزش تنفس، بازی‌های تخیلی، رویاپردازی و مشاوره رفتاری را هم در برنامه درمانی کودک قرار داد. بدون شک دوره درمان براساس وضعیت کودکی که مراجعه کرده متفاوت است. گاهی اوقات لازم است فرد یک سال تحت درمان باشد و گاهی علائم خفیف است و 6 تا 8 جلسه درمان کفایت می‌کند.

179/