گزارش تصویری خاطره انگیز درباره همه سیاست های اقتصادی دولت
از دفترچه بسیج اقتصادی در دهه 60 تا سبد کالا و کارت سهمیا در دهه 90. نام هایی که هرکدام خاطره ای با خود دارند. حسی نوستالژیک که حاصل سیاست های اقتصادی دولت در دوره های جنگ تحمیی و تحریم است. در هرکدام از دوره های ریاست جمهوری در ایران،دولت ها با شعار پیشرفت اقتصاد و بهبود وضعیت معیشتی مردم وارد صحنه می شوند و در این راستا سعی کرده اند با طرح هایی با نام های مختلف، اما شبیه به هم، تسهیلاتی را برای تامین نیاز مردم به کالاهای اساسی فراهم کنند. طرح هایی که هرکدام با ضعف ها و مشکلاتی روبرو بوده است. چندوقت پیش شایعه جایگزینی کارتی به نام « سهمیا» به جای پرداخت یارانه نقدی شد که حواشی زیادی با خودش داشت. ابتدا بیژن زنگنه وزیر نفت در حاشیه نشست مشترک دولت با فراکسیون اصولگرایان رهرو ولایت که در 15 اردیبهشت ماه برگزار شد درباره این شایعه گفت که فعلا برنامه ای در دستور کار نیست. کارت سهمیا فقط یک طرح ارائه شده توسط یک محقق است. که دولت هنوز برای آن جلسه ای برگزار نکرده و باید مورد مطالعه قرار بگیرد. در 20 اردیبهشت هم ارسلان فتحی پور رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتگو با ایسنا اعلام کرد: «شیوه پرداخت یارانه از همان ابتدا باید به گونه دیگری صورت می گرفت و حالا که به صورت نقدی پرداخت شده است. بهتر است این کارت تنها برای خانوارهای ساکن در شهرهای بزرگ اختصاص یابد. چون در روستاها و اقشار ضعیف مردم با یارانه نقدی زندگی شان را تامین می کنند. در صورت پرداخت یارانه از طریق این کارت، در مناطق روستایی احتمال سوء استفاده از این قشر وجود دارد.»
حالا اگر کارت سهمیا وارد عرصه اقتصادی کشور شود، این دومین ابتکار اقتصادی دولت یازدهم بعد از سبد کالا است. دولت های قبل هم هرکدام برای بهبود اوضاع اقتصادی و معیشت مردم ابتکاراتی داشتند که خیلی هایشان با گذشت زمان تبدیل به خاطرات و نوستالژی های آن دوران شدند.
سبد کالا
اولین اقدام اقتصادی دولت یازدهم سبد کالا بود. دولت در این طرح به دهک های پایین و کم درآمد جامعه چند قلم کالا را به طور مستقیم پرداخت کرد.
کارت معیشت
در اواخر دولت دهم تصمیم به واگذاری 17 میلیون کارت به عنوان «کارت معیشت» به قشر کم درآمد و یا به اصطلاح دو دهک پایین جامعه گرفته شد. قرار بود در این طرح قشر کم درآمد از طریق این کارت بتوانند کالاهایی مانند برنج، روغن، قند، شکر و حتی گوشت قرمز دریافت کنند. البته کارت معیشت در حد حرف باقیماند و راه به جایی نبرد.
سهام عدالت
بحث سهام عدالت در دولت نهم و دهم داغ شد. سهام عدالت سبدی از یک تعداد سهام از شرکت های دولتی بود که بر طبق اصل 44 قانون اساسی قرار شد به دهک های پایین واگذار شود. سهام عدالت قابل خرید و فروش نیست.
دفترچه اقتصادی بسیج
در ایام جنگ، این دفترچه در مساجد هر محل توزیع می شد. اهالی محل هم یک سری از اجناس که کوپن به آنها تعلق نمی گرفت ولی تعدادشان هم کم بود را با این دفترچه از تعاونی های محل خریداری می کردند. گاهی اوقات هم بین دارندگان این دفترچه در محل قرعه کشی انجام می شد که جوایزی مثل دوچرخه، قابلمه و ظروف داشت.
کوپن
یکی از خاطره سازترین راهکارهای اقتصادی توزیع کوپن یا همان کالابرگ بود که در اوایل دهه 60 وبرای کنترل مشکلات ناشی از جنگ مانند قحطی و گرانی کالا انجام گرفت. آن زمان یکی از گفتگوهای رایج میان مردم، شماره کوپن اعلام شده و زمان باطل شدن آن بود. از اوایل دهه 60 به بعد 13 مرحله کالابرگ منتشر شد که هر دوره آن 28 ماه به طول می انجامید.