باز هم پشت تهران لرزيد!
این زمین‌لرزه در ساعت 23:12:14 در عمق 13 کیلومتری زمین در حوالی آزادراه قم-گرمسار در جنوب شرقی تهران رخ داد. براساس اطلاعات مرکز ژئوفیزیک تهران، محل وقوع این زمین لرزه 17 كيلومتری جواد آباد، 20 كيلومتری پيشوا و 26 كيلومتري ورامين تهران اعلام شد. جالب اينكه قبل از زلزله اصلي، یک پیش‌لرزه در ساعت 23 و 11 دقیقه و 48 ثانیه و به قدرت 3 و یک دهم ریشتر در همين منطقه رخ داد. اما بعد از زمین‌لرزه اصلی، سه پس‌لرزه هم در این منطقه رخ داد. اولی ساعت 23 و 18 دقیقه و 51 ثانیه به قدرت یک و نیم ریشتر، دومی در ساعت 23 و 19 دقیقه و 50 ثانیه به قدرت یک و هفت دهم ریشتر و پس‌لرزه بعدی به قدرت 3 و چهاردهم ریشتر ساعت 23 و 27 دقیقه و 37 ثانیه این منطقه را لرزاند. بر اساس گزارش‌های رسيده، ساکنان مناطق جنوبی و جنوب شرقی تهران این زمین‌لرزه را احساس کردند. اما از آنجايي كه اين زلزله در منطقه غير مسكوني بوده، تلفاتي به دنبال نداشته. با احمد صادقي، رئيس مديريت بحران شهرداري تهران گفت‌وگو كرديم تا ببينم براي زلزله‌هاي بزرگ‌تر از زلزله پنجشنبه شب، چه برنامه‌اي داريم؟ چقدر آماده‌ايم و چه كسي چه كاري كرده؟
زلزله روز پنجشنبه در منطقه مسكوني كه نبود، درست است؟
بله، براساس اطلاعات به دست آمده، در پيشواي ورامين بوده. منطقه دقيقش نقطه‌گذاري نشده اما اين‌طور كه گفته شده، خارج از منطقه مسكوني است.
يعني خسارتي هم نداشته؟
2/4 اصلا زلزله بزرگي نيست كه بخواهد خسارت هم داشته باشد. پس طبيعتا اگر در منطقه مسكوني هم مي‌آمد خسارتي نمي‌توانست داشته باشد.
اين گسل ربطي هم به گسل‌هاي تهران دارد؟
نه، اين گسل جزو گسل‌هاي ري، كهريزك و گسل‌هاي مشا نبوده. يك گسل مستقل است و اگر حتي ريشتر بيشتري هم بيايد، ارتباطي به تهران پيدا نمي‌كند. من از دوستان درباره منبع اين زلزله سوال كردم ولي هنوز جواب دقيقي درباره اينكه كدام گسل فعال شده، نيامده است. يكي از دوستان كه از مركز زلزله‌شناسي اروپا –مديترانه، اين زلزله را بررسي كرده بود، مي‌گفت مركز اين زلزله شمال غرب تهران يعني بالاي كرج اعلام شده است. اين اختلاف جاي تامل دارد و بايد بررسي شود.
چرا اين اختلاف وجود دارد؟!
آن مركز اروپايي، مركز معتبري است ولي اين اختلاف قابل بررسي است و بايد مركز ژئوفيزيك دانشگاه تهران و مركز وزارت مسكن و مركز پژوهش‌هاي زلزله دست به كار شوند. چون اين زلزله مي‌تواند به عنوان يك پيش‌رخداد و يك پيش‌نشانه در نظر گرفته شود و ما توقع داريم دوستان اين قضيه را بررسي كنند.
اين بررسي چقدر طول مي‌كشد؟
بايد جلسه‌اي تشكيل و داده‌هاي سامانه‌هاي مختلف تحليل شود و يكسري از علماي فن و كساني كه در اين زمينه صاحبنظر هستند، نظرشان را اعلام كنند. ولي تا اين حدي كه الان آمده جاي نگراني نيست. تجربه نشان داده كه اگر زلزله سير نزولي داشته باشد خيلي جاي نگراني نيست. اما به عنوان يك پيش رخداد مي‌تواند مورد مطالعه قرار گيرد.
بارها شنيده‌ايم كه اگر زلزله‌اي در تهران بيايد، زلزله ويران‌كننده‌اي خواهد بود. مردم ما چقدر براي چنين زلزله‌اي آمادگي دارند؟
اين زلزله‌اي كه آمده چندان نگران كننده نبوده. بعضي از گسل‌ها استعداد تخريب زيادي دارند براي هيمن بايد نگران همان‌ها بود.اين يكي نه شدت بالايي داشته و نه خسارت چنداني. اگر شدت خسارت بالا باشد و رقم تلفات زياد، نگران‌كننده است. اما در كل من قبلا هم گفته‌ام كه ما چندان براي زلزله تهران آمادگي نداريم. در واقع كشور آمادگي مناسبي براي زلزله تهران ندارد. دليلش هم اين است كه زلزله تهران، كل تهران و استان‌هاي اطراف را شامل مي‌شود و در حيطه وظايف وزارت كشور و استانداري كل است. اما مي‌دانم كه همان‌ها هم آمادگي‌اي در اين زمينه ندارند.
به همين سادگي؟! يعني آمادگي اصلا نيست؟ اگر اين زلزله بيايد، تهران را ويران مي‌كند و كل ايران را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد!
به اين خاطر كه شدتش بسيار بالاست. اينكه ما مي‌گوييم آمادگي نداريم نه به اين معني كه برنامه نداريم بلكه به اين معني كه آنقدر شدتش بالاست كه نمي‌توان برنامه‌اي داشت.
يك سيل مختصر در تهران آمد و كلي خسارت به بار آورد. همه مسئولان هم تقصير را به گردن يكديگر مي‌انداختند. جالب اينكه حتي جلسه تشكيل مي‌شد كه بفهمند چه كسي مسئول اين اتفاق بوده! فارغ از اينكه چه كسي مسئول اين اتفاق بوده، دقيقا تا به حال چه كارهايي انجام شده؟ تصور كنيد فردا يك زلزله 8 ريشتري در تهران آمد، بعد از زلزله كلي تلفات و كلي آواره، چه تدابيري براي اين افراد ديده شده؟
اين را بايد از مسئولش بپرسيد. من به عنوان يك كارشناس مي‌توانم نظر بدهم.
مگر شما مديريت بحران شهر تهران را به عهده نداريد؟!
بله ولي سطح حادثه‌ها مختلف است. وقتي حادثه بزرگ‌تر مي‌شود، سطح مسئوليت بالاتري بايد پاسخگوي اين اتفاق باشد. زلزله تهران در سطح مديريت بحران تهران نيست بلكه سطح مديريت بالاتري را مي‌طلبد كه در سطح ملي بايد بررسي شود. بايد از مديريت بحران كشور بپرسيد كه براي زلزله تهران چه تدابيري در نظر گرفته‌اند.
حالا اگر به آن اندازه عظيم، زلزله نيايد، مديريت بحران شهر تهران چقدر براي اين اتفاق آماده است؟
زلزله تهران خارج از توان مديريت بحران تهران است.
پس به اين خاطر شما تا به حال كاري انجام نداده‌ايد؟
تنها مجموعه‌اي كه براي زلزله تهران كاري انجام داده است، شهرداري تهران است. شهرداري تهران براي زلزله تهران از دهه 70 مطالعاتي را شروع كرده. بحث اولش مقاوم‌سازي است و اينكه فكري به حال بافت‌هاي فرسوده بكنيم كه در دستور كار هم قرار گرفته. رشد بافت فرسوده هم در تهران رو به افزايش است و كنترلش از عهده شهرداري به تنهايي، خارج است. بايد توان ملي پاي كار بيايد كه ديگر نگراني بافت فرسوده نداشته باشيم ولي اگر قرار باشد همه اين كارها را شهرداري انجام دهد، زمان بسيار زيادي مي‌برد. مثلا ارسال پيامك قبل از زلزله به همه شهروندان، عزم ملي مي‌خواهد.
شما اطلاع نداريد كه در سطح ملي چقدر براي زلزله تهران آماده هستيم؟
هيچ! تا به حال هيچ كاري انجام نشده.
پس فقط دارند درباره اينكه يك هيولا به تهران نزديك مي‌شود، صحبت مي‌كنند آن‌هم بدون اينكه براي مقابله با آن، چه بايد كرد؟
اتفاقا صورت مسئله را پاك مي‌كنند كه اصلا به آن نپردازند چون هيچ آمادگي‌اي ندارند. اما جلسه شوراي عالي مديريت بحران كشور به رياست آقاي جهانگيري هفته پيش تشكيل شد و تاكيدشان بر بحث زلزله و حوادث تهران بود اين جلسه با حضور وزراي هيأت دولت، معاون اول قوه قضاييه و نايب رئيس مجلس شوراي اسلامي تشكيل و روي زلزله تهران خيلي تاكيد شد. حتي مقرر شد سازمان مديريت بحران كشور و وزارت كشور هم وارد ماجرا شوند و اين بحث را خيلي جدي بگيرند. به نظر من اين خودش يك روزنه اميد است براي اينكه بتوانيم زلزله تهران را به صورت ملي مورد بررسي قرار دهيم.