دلیل عصبانیت ظریف در جریان مذاکرات
نشنال اینترست گزارش داد؛ مذاکرات هسته ای تبدیل به صحنه بحث و جدل درباره مسئله دسترسی ها و نظارت شده است. رسانه های ایرانی و روسی طغیان دیپلمات های ارشدشان در مذاکرات درباره لغو تحریم تسلیحاتی سازمان ملل را مخابره کردند. روس ها و ایرانی ها خواستار لغو تحریم تسلیحاتی هستند و ایالات متحده و دیگر کشورها خواهان باقی ماندن برخی محدودیت ها هستند. پس از آن که فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که مذاکرات می تواند به خاطر ناسازگاری ایران به پایان برسد، ظریف با فریاد جواب وی را داد و گفت: «هرگز یک ایرانی را تهدید نکنید.» سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه هم گفت: «یا یک روس را».
آن طور که گزارش شده، ظریف و کری اغلب اوقات بر سر یکدیگر فریاد می زنند. حتی یک شب صدای آنان چنان بالا رفت که بقیه هیأت هایی که در هتل حضور داشتند می توانستد آن را بشنوند. مورد دیگر وقتی بود که مذاکره کنندگان غربی مسئله بی ثباتی خاورمیانه توسط ایران را مطرح کردند، در این هنگام ظریف منفجر شد و با عصبانیت گفت: «اگر بخواهیم درباره امنیت منطقه صحبت کنیم من باید تک تک شما را به خاطر حمایت از صدام در جنگ ایران-عراق به دادگاه های بین المللی بکشانم.»
این که برخی از مذاکره کنندگان در مذاکرات هسته ای عصبانی شوند، امر عجیبی نیست و این اولین باری نیست که ظریف مرتکب چنین رفتاری می شود. با این حال تنها در مقطع فعلی است که ما درباره فریادهای ظریف می شنویم، پیش از این تصویری که از مذاکرات ارائه می شد این بود که مذاکره کنندگان معمولاً کم حرف هستند. البته برخی از ادعاها مشکوک هستند، چون توسط رسانه های دولتی هر کدام از طرفین مذاکره منتشر می شوند و آنها خبر چندانی از اتاق مذاکره ندارند و تلاش هایشان بیشتر ملی گرایانه است.
شکایت ایرانی ها از کشورهای کلیدی غربی در جریان جنگ سه دهه پیش فقط موجب منزوی شدن تهران می شود و این نقطه مقابل آن چیزی است که ظریف و رئیس جمهور حسن روحانی در مذاکرات سعی دارند به دست بیاورند. این اقدام ظریف و لاوروف را می توان در راستای ارائه تصویری ملی از خودشان تحلیل کرد. با این وجود نقش غربی ها در حمایت از عراق در جنگی ضد انسانی و مرگبار، همچنان مسئله ای مفتوح در فضای سیاسی ایران است. این قبیل اظهار نظرها امری عادی از نظر زبان سیاسی در جهان است و در ایران پرکاربرد است، اما این مباحث دارای تاثیر در فضای عمومی است و موجب دستاوردی در مذاکرات نمی شود.
اما هدف این مواضع چیست؟ توضیح آن دشوار است اما شاید دارای چندین هدف باشد. اگر توافق به دست آمده شامل چند امتیاز بحث برانگیز باشد، برای مذاکره کنندگان مفید خواهد بود تا نشان دهند که چگونه وطن پرستانه و به سختی مواضع طرف مقابل را تغییر داده اند. چون اگر مذاکرات شکست بخورد، مذاکره کنندگان متهم به داشتن موضعی نرم در قبال ایالات متحده خواهند شد. به همین دلیل اتخاذ مواضع میهن پرستانه و قدرتمندانه می تواند آسیب های این مسئله را کاهش دهد.
ظریف یک فرد میانه رو و تکنوکرات است که در فضای سیاسی ایران سابقه جدی جنگی ندارد. اگر مذاکرات موفقیت آمیز باشد، وی و روحانی تبدیل به قهرمان بسیاری از ایرانی ها می شوند، این قبیل اظهارات ظریف می تواند به بهبود جایگاهش کمک کند. با این حال ظریف منکر تلاش برای رسیدن به مناصب بالاتر است، حتی اگر ظریف در این مورد راست بگوید، تشویق مردم می تواند نظر آدم را تغییر دهد.
رابرت پوتنام، استاد علوم سیاسی در مطلبی نوشته است که دیپلماسی بازی ای است که دو سطح دارد و مذاکره کنندگان تنها با دیگر کشورها مذاکره نمی کنند، بلکه با سیستم داخلی خودشان هم مواجه هستند. در سطح دیپلماسی بین المللی رفتار ظریف غیرحرفه ای و تند به نظر می رسد و این از مردی که دهه ها است در دیپلماسی حضور دارد و کمتر عکسی از وی وجود دارد که خنده بر لب نداشته باشد، بعید است.
در حالی که در مذاکرات بین المللی در این سطح، سوالات بیشتر فنی و محرمانه است، سطح سیاست داخلی مملو از نمادها و احساسات است. به طور مثال مسائل فنی در این سطح از مذاکرات درباره توانایی ایران برای تبدیل هگزا فلوراید اورانیوم به دی اکسید اورانیوم است. پس این اقدام روسی- ایرانی در سطح بین الملل بیشتر نتایجی داخلی خواهد داشت.