افشاگری دباره دلایل رای به ابقای «فانی»
استیضاح کنندگان علی‌اصغر فانی بعد از جلسه مشترک با او گروه گروه امضاءهای خود را پس گرفتند اما استیضاح‌کنندگان آخوندی نه تنها بعد از دو جلسه متوالی چنین تصمیمی را در دستور کار خود نگذاشتند، بلکه حتی به جلسه سوم هم نمی‌آیند تا پاسخ انتقاداتشان از زبان وزیر را بشنوند.
محمد دامادی درباره آنچه در این جلسات گذشته به خبرگزاری «آنا» گفته است: «ما متوجه نشدیم که استیضاح‌کنندگان برای چه می‌خواهند وزیر راه را استیضاح کنند؛ چون در این دو جلسه و آنچه در محورهای استیضاح مطرح شده است، کل قانون برنامه پنجم را زیر سوال برده‌اند و از وزیر توضیح می‌خواهند که چرا این قانون را اجرا نکردی و کارهایی را که باید در گذشته انجام می‌شد، از آخوندی می‌پرسند.»
او همچنین درباره جلسه سوم هم گفته: «اگر استیضاح‌کنندگان وزیر راه بنای قانع‌شدن داشتند، در این جلسه حضور می‌یافتند؛ در صورتی که تنها چهار نفر از آنها آمده بودند.»
پیش از جلسه استیضاح وزیر آموزش و پرورش شایعه‌ای در راهروهای بهارستان پیچیده بود مبنی بر اینکه ١٠ تا ١٥ نفر از نمایندگان شاخص منتقد دولت در جلسه‌ای شبانه تصمیم گرفته‌اند با دادن رای منفی به استیضاح علی‌اصغر فانی، کارت خود را برای استیضاح عباس آخوندی حفظ کنند؛ گروهی که البته چند روز قبل از آن در نظر داشتند بیژن زنگنه را به صحنه استیضاح بکشانند، اما نهایتا متوجه شدند کارشان نتیجه‌ای جز شکست ندارد.
این صحبت‌ها در حد همان حرف‌های درگوشی باقی ماند تا اینکه محمد قسیم عثمانی، یکی از ناطقان موافق استیضاح فانی در سخنان دیروز خود از تریبون مجلس گفت: «امروز جریانات مختلف دست به دست هم داده‌اند که استیضاح رای نیاورد و ما امیدواریم این تلاش در جهت همدلی و همزبانی و بهبود اوضاع باشد؛ نه اینکه بخواهند زمینه را برای استیضاح وزیران دیگر فراهم کنند.»
این در واقع نخستین مهر تایید رسمی بر انجام چنین تلاش‌هایی بود. بعد از جلسه علنی دیروز، قسیم عثمانی در گفت‌وگو با «اعتماد» توضیحات بیشتری درباره این تلاش‌ها ارائه کرد.
او که امضایش زیر طرح استیضاح عباس آخوندی هم نقش بسته بوده، توضیح می‌دهد که در همان جلسه اولی که برای بررسی این استیضاح تشکیل شده بود، فهمیده که موضوع کشاندن وزیر راه به مجلس موضوعی فنی نیست. او همچنین می‌گوید که طیف منتقد دولت نمی‌خواستند کارت خود را با برکناری علی اصغر فانی برای استیضاح‌های موثرتر بسوزانند.
شما در نطق خودتان به عنوان موافق استیضاح آقای فانی اشاره کردید که برخی نمایندگان با اعلام حمایت از وزیر آموزش و پرورش به دنبال این هستند تا وزرای دیگری را در آینده قربانی کنند. مختصات این تلاش‌ها چگونه بوده و مشخصا چه هدفی در این ماجرا دنبال می‌شود؟
از حرکات برخی همکاران در صحن مشخص بود که اینها بیشتر به دنبال استیضاح دیگرانی در کابینه هستند و چون می‌دانند در این مجلس زمینه برای برکناری یک وزیر به سختی فراهم می‌شود، نمی‌خواستند به اصطلاح معروف کارت استیضاح را برای آقای فانی بسوزانند. به هر حال برخی وزرا برای این طیف‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار هستند و برای آنها اولویت اصل برکناری آنهاست.
به هر حال طیف مخالف دولت در مجلس الان در موقعیت اقلیت قرار دارند و این موقعیت اجازه نمی‌دهد تا هر وقت که بخواهند بتوانند دست بالا بگیرند. آنها برای پروژه‌های خود مجبور هستند از فراکسیون اکثریت یارکشی کنند و این اتفاق نمی‌تواند زیاد تکرار شود؛ بنابراین نیرو و توان خود را هزینه استیضاح آقای فانی نکردند.
الان توجه این طیف برای استیضاح بعدی متوجه کدام یک از وزراست؟
آقای آخوندی و آقای زنگنه بیشتر مدنظر این طیف هستند. برای هر دوی اینها هم تلاشی را شروع کردند که در همان قدم های اول مشخص شد که سرمایه گذاری و صرف وقت و انرژی برای استیضاح و برکناری آقای زنگنه بی‌فایده است و رفتن پای استیضاح وزیر نفت برای اینها یک بازی از پیش باخته می‌شود؛ به همین دلیل هم موضوع استیضاح وزیر نفت را رها کرده‌اند.
اما در مقابل احساس می‌کنند هنوز برای برکناری امثال آقای آخوندی یا حتی نعمت‌زاده شانس‌هایی دارند و تمرکز خود را به این سمت برده‌اند. در شرایط فعلی هم آقای آخوندی در مرکز توجه آنهاست.
یعنی فکر می‌کنید در هفته‌های آینده استیضاح دیگری در دستور کار مجلس قرار بگیرد و دولت در فاصله کوتاهی دو استیضاح را تجربه کند؟
امروز اینها می‌گویند برای همدلی و فرمایشات حضرت آقا رای به ادامه کار آقای فانی در وزارت آموزش و پرورش داده‌ایم. اما شرط این است که این حرف تا آخر سال دوام بیاورد ولی اگر هفته بعد از تعطیلات همین طیف‌ها جلو آمدند و برای استیضاح آقای آخوندی و اعلام وصول آن فشار آوردند، مشخص می‌شود هدف اصلی آنها و اصلا پروژه آنها برای استفاده از کارت استیضاح چه بوده است. اینکه آیا این تلاش‌هایی که من اشاره کردم نهایتا منجر به نتیجه خاصی می‌شود، هنوز مشخص نیست اما برنامه طیف مخالفان دولت فعلا این است.
خب چه کسانی در این پروژه ای که شما می گویید مشارکت دارند؟ آیا از استیضاح کنندگان آقای فانی هم در این برنامه هستند؟
بعضا از کسانی که استیضاح آقای فانی را امضاء کرده بودند هم در این ماجرا هستند. البته همه امضاءکنندگان را نمی‌گویم چون حتی تعدادی از دوستان ما هم به دلایل کاملا فنی و غیرسیاسی امضاء را پس گرفته‌اند و منظور من همه آنها نیستند. البته برخی از این طیف‌ها هم استیضاح آقای آخوندی را امضاء نکرده‌اند که مثلا بشود گفت که این استیضاح سیاسی است؛ تقریبا شبیه همان کاری که در جریان استیضاح آقای فرجی دانا اتفاق افتاد. در کل سر نخ ماجرا در داخل همان حلقه مشخصی است که سیاست مخالفت با دولت را در پیش دارند و برای همه هم شناخته‌شده هستند.
شما استیضاح آقای آخوندی را هم امضاء کرده بودید. الان موضع شما تغییر کرده یا خیر؟
من خودم طرح استیضاح آقای آخوندی را امضاء کردم و می‌خواستم محکم پای آن بایستم؛ اما وقتی نخستین جلسه استیضاح‌کنندگان تشکیل شد معلوم شد که اصلا موضوع مربوط به مباحث فنی و راهسازی و مسکن نیست.
پس مساله اصلی برای استیضاح وزیر راه چیست؟
مساله هرچه هست، راه و حمل و نقل و مسکن نیست. من آن را با قاطعیت الان می‌گویم ؛ البته درباره جزییات آن سعی می‌کنم فعلا حرفی نزنم، ولی در اینکه تلاش برای استیضاح آقای آخوندی تا درصد بالایی تحت تاثیر دلایل سیاسی است، شک ندارم؛ به همین دلیل هم بعد از آن جلسه دیگر با این روند همراهی نکردم.
بگذارید یک مقدار مشخص‌تر صحبت کنیم. بحثی به شکل پررنگ درباره تغییر و تحول مدیران استان‌ها مطرح بود و برخی نمایندگان در این زمینه توصیه‌هایی به وزیر راه و شهرسازی داشتند؛ یعنی برخی می‌گویند که فلان مدیر را نمی‌خواهیم و برخی هم می‌گویند باید فلانی مسوولیت بگیرد. این موضوع چقدر در زمینه سازی برای استیضاح آقای آخوندی تاثیر داشته است؟
یکی از خود استیضاح‌کنندگان به من گفت که اختلاف بر سر مدیرکل راه و شهرسازی اصفهان زمینه اصلی این استیضاح است. من هیچگاه حاضر نیستم هیچ وزیری را به خاطر این مسائل استیضاح کنم و هیچگاه به هیچ وزیری هم تا الان نگفته‌ام که چرا این مسوول را گذاشتی یا فلانی را نگذاشتی. اصلا شان مجلس و نمایندگی مجلس و استیضاح این نیست. به هر حال نماینده مجلس یا به وزیری اعتماد دارد یا ندارد.
اگر اعتماد کرده‌ایم، تعیین ترکیب مدیران وزارتخانه به عهده خود وزیر است نه نمایندگان مجلس. به هرحال خیلی‌ها در این استیضاح از آقای آخوندی «التماس دعا» دارند و خیلی‌ها هم اصلا چون مشکل سیاسی با وزیر دارند نمی‌خواهند او در کابینه باشد. اینها اصلا کاری به کارنامه وزارت راه هم ندارند.
تا همین چند وقت پیش فضای مجلس خیلی به ضرر آقای فانی بود. این فضا اما تغییر کرد. البته در این بین قدری هم از مشکلات فرهنگیان مطرح و پررنگ شد که شاید بتوان گفت به نفع این قشر بود. اما در اینکه فضا به یک باره به نفع آقای فانی تغییر کرد شکی نیست. حالا سوال این است که آیا بر اساس برداشت شما این تغییر فضا صرفا ناشی از درک وضعیت وزارت آموزش و پرورش نبوده و به مسائل دیگری هم مربوط می‌شده است؟
فضا کاملا به ضرر آقای فانی بود. یک سال بود که استیضاح آقای فانی مطرح بود و همه این صحبت‌هایی را که انجام شد قبلا شنیده بودیم. قبلا هیچ اتفاقی نمی‌افتاد. این همکاران ما چرا قبلا که همین حرف‌ها زده می‌شد، یعنی تا همین ١٠ روز پیش قانع نمی‌شدند؟ اما بلافاصله که بحث استیضاح آقای آخوندی مطرح شد و به هیات رییسه آمد و بعد به کمیسیون ارجاع شد، وضعیت آقای فانی تغییر کرد.
یک دفعه همه آن منتقدان و مخالفان آمدند گفتند وزیر بماند و کاری از دست او بر نمی‌آید؛ چون در پشت پرده به این نتیجه رسیده بودند که استیضاح آقای آخوندی موقعیت بهتری برای ضربه‌زدن به دولت است. الان بحث من این نیست که خوب بود آقای فانی برکنار می‌شد یا نه؛ بحث بر سر پروژه و برنامه‌ای است که برای آن طراحی کرده‌اند. اگر مشکل بودجه وجود دارد و وزیر آموزش و پرورش کاری از دستش برنمی‌آید، خب برای وزیر راه هم همینطور است. ما امیدواریم درباره آقای آخوندی هم همین استدلال وجود داشته باشد.
با این فضایی که شما ترسیم می‌کنید، ارزیابی‌تان از آینده آقای آخوندی و استیضاح احتمالی او چیست؟ آیا این استیضاح که البته هنوز در قدم‌های ابتدایی مانده است، موفق خواهد شد؟
این چیزی که من امروز در لفافه گفتم باید در روزهای آینده شفاف شود و اگر این طور شود قطع به یقین بدانید که پروژه طیف منتقد دولت که قصدشان از استفاده از ابزارهای نظارتی مجلس، فلج کردن دولت است زمین خواهد خورد. اینها به خاطر این به استیضاح آقای فانی رای ندادند که حاشیه امنی برای استیضاح بعدی که تلاش می‌کنند آقای آخوندی باشد، ایجاد کنند؛ ولی اگر شفاف‌سازی بشود نتیجه عکس می‌دهد.
وقتی می‌گویید شفاف‌سازی شود این سوال پیش می‌آید که مگر نمایندگان در جریان این مسائل نیستند؟
به هر حال الان صحبت‌های درگوشی و پچ‌پچ‌هایی در این باره شکل گرفته و قطعا در روزهای آینده بیشتر درباره این پروژه صحبت خواهد شد.
یعنی این موضوعات الان مطرح شده است و بین نمایندگان صحبت‌هایی درباره آن صورت می‌گیرد؟
بله. این بحث الان مطرح شده است؛ یعنی هم مخالفان دولت حرف‌ها و برنامه‌هایشان به گوش ما رسیده و هم در طرف مقابل، دیگر نمایندگان متوجه شده اند که چه تلاشی برای هفته‌های آینده در کار است. حداقل امروز خیلی از نمایندگان متوجه هستند که رای اعتماد مجدد طیف منتقد دولت به آقای فانی از «حب» خود ایشان نبود، بلکه از بغض بقیه بود.
در نهایت ارزیابی می‌کنید سرنوشت طرح استیضاحی که برای وزیر راه و شهرسازی تهیه شده به کجا ختم شود؟ احتمال زمین‌گیر شدن این استیضاح چقدر است؟
مساله این است که مجلس برای دو هفته تعطیل خواهد بود و در این مدت فضای استیضاح گم می‌شود و در همین مدت هم احتمال کم‌شدن امضاءهای استیضاح زیاد است. احتمال اینکه استیضاح بعدی موفق نباشد یا اینکه حتی دیگر استیضاحی در دستور کار مجلس قرار نگیرد، بسیار زیاد است. مساله اما تمرکز طیف مخالف دولت برای زدن نیروهایی است که در ارزیابی آنها نیروهای اصلی کابینه هستند.